У 2024 годзе афтальмолагамі ў Беларусі было прынята больш за 2,6 мільёна пацыентаў — чвэрць насельніцтва краіны. У стацыянарах пралечана звыш 60 тысяч чалавек, выканана 57 тысяч аперацый, з іх усё больш — высокатэхналагічныя ўмяшанні.
Сярод дарослых найбольш частымі праблемамі са зрокам застаюцца глаўкома, катаракта, захворванні сятчаткі, прыроджаныя паталогіі і траўмы. У дзяцей сітуацыя крыху іншая: амаль дзве траціны ўсіх хворых пакутуюць ад анамалій рэфракцыі (66,2 %). Затым ідуць касавокасць, хваробы слёзных органаў і сятчаткі.
Сёння для іх лячэння ўрачы маюць прылады, якія яшчэ некалькі дзесяцігоддзяў таму здаваліся фантастыкай: ад керататапаграфіі і рэфрактаметрыі да абераметрыі і ганіяскапіі. Дыягностыка, мікрахірургія, лазерныя тэхналогіі — усё гэта дазваляе выяўляць сур’ёзныя захворванні на самых ранніх стадыях. Што, у сваю чаргу, значна павышае эфектыўнасць лячэння і спрыяе паляпшэнню якасці жыцця пацыентаў.
За 2024 год у Рэспубліканскім афтальмалагічным цэнтры было праведзена амаль 35 тысяч лазерных аперацый. Па словах Таццяны ІМШАНЕЦКАЙ, галоўнага пазаштатнага афтальмолага Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь, на раннім этапе лячэння захворвання выкарыстоўваюцца толькі самыя высокатэхналагічныя метады, напрыклад, хірургія малых разрэзаў, а ў некаторых сітуацыях і пры наяўнасці адпаведнага абсталявання нават 3D-тэхналогіі.
Прычым разлічваць на якасную медыцынскую дапамогу могуць не толькі жыхары сталіцы, але і рэгіёнаў:
— Трэба сказаць, што беларуская афтальмалогія з’яўляецца прадметам захаплення, зайздрасці нашых калег, якія жывуць не толькі на постсавецкай прасторы, у краінах СНД, але і ў Еўропе, — адзначае Таццяна Аляксандраўна. Справа ў магутнай падтрымцы галіны з боку дзяржавы. Так, адным з самых інвалідных захворванняў застаецца глаўкома. Больш за 100 тысяч беларусаў знаходзяцца пад дыспансерным наглядам, і лячэнне — медыкаментознае, лазернае ці хірургічнае — даступна кожнаму бясплатна з 2007 года, што асабліва важна на пачатковых стадыях.
— Прэпараты, хірургічныя ўмяшанні, у тым ліку ўстаноўка дрэнажных прылад, лазернае лячэнне, выкарыстанне донарскіх тканак — усё даступна нашым грамадзянам, — падагульняе Таццяна Імшанецкая. — Дзякуючы намаганням Міністэрства аховы здароўя мы аднавілі правядзенне такога інавацыйнага метаду лячэння, як калагенавы крослінікінг рагавіцы. Ён паказаны пры кератонусе, дэгенерацыйна-дыстрафічных захворваннях, язвах рагавіцы.
Усё больш людзей, якія раней шукалі магчымасці лячэння за мяжой або былі вымушаны звяртацца да замежнай медыцыны з розных прычын, сёння давяраюць беларускім афтальмолагам. І нават тыя метады, якія раней былі недаступныя, — як, напрыклад, ужо згаданы рагавічны крослінікінг, — на сённяшні дзень актыўна прымяняюцца і ў Беларусі. Больш за тое, гэта дастаткова складаная аперацыя праводзіцца для дзяцей на бюджэтнай аснове:
— Такія ўмяшанні дазваляюць прадухіліць цяжкія наступствы для органаў зроку пры паталогіях, якія яшчэ 5–10 гадоў таму нярэдка прыводзілі да інвалідызацыі пацыентаў, — расказвае Дзмітрый АБЕЛЬСКІ, урач-афтальмолаг 10-й клінічнай бальніцы г. Мінска.
Паводле яго слоў, афтальмалогія сёння — адзін з кірункаў, якія дынамічна развіваюцца ў медыцыне, нягледзячы на складаную геапалітычную абстаноўку і санкцыйны ціск:
— Мы працягваем укараняць новыя методыкі, штогод асвойваем сучаснае абсталяванне — як айчыннай, так і замежнай вытворчасці. Гэта і тэхніка краін-партнёраў, з якімі ў нас наладжаны цесныя сувязі. Яскравым пацвярджэннем гэтага з’яўляецца тое, што іншыя краіны працягваюць давяраць нам падрыхтоўку іх маладых спецыялістаў. Быў перыяд, калі, мабыць, кожны другі афтальмолаг з сяброўскай нам Грузіі праходзіў паслядыпломнае навучанне менавіта ў Беларусі. І сёння там ужо вырасла пакаленне спецыялістаў, якое самастойна навучае новых урачоў, прайшоўшы шлях праз нашу адукацыйную сістэму.
Урачы папярэджваюць
Блізарукасць, астыгматызм, амбліяпія — з гэтымі дыягназамі беларускія афтальмолагі сутыкаюцца штодня. 66 % школьнікаў нашай краіны ўжо блізарукія, таму пытанне прафілактыкі і дыягностыкі афтальмалагічных парушэнняў у дзяцей сёння стаіць асабліва востра, бо справа далёка не толькі ў генетыцы ці гаджэтах. Вялікі ўплыў на зрок аказвае недахоп сонечнага святла, у сувязі з чым прагулкі на свежым паветры павінны ўваходзіць у распарадак дня кожнага дзіцяці.
Для дарослых таксама важныя рэгулярныя агляды. Катаракта, дыябет, узроставыя змены — усё гэта патрабуе своечасовага звароту да спецыялістаў. А пры падборы нават сонечных акуляраў важна памятаць пра бяспеку і здароўе вашых вачэй.
«Калі ў сонечных акулярах няма UV-фільтра, ультрафіялет трапляе ў пашыраную ад цёмных лінзаў ачкоў зрэнку ў надта вялікіх дозах», — папярэджваюць афтальмолагі.
Аміна НАЗАРАВА
Фота Віктара ІВАНЧЫКАВА
