Канцэнтрацыя на паслугах і атрыманні прыбытку ад сваёй фінансавай сістэмы некалькі паменшылі вагу Амерыкі ў свеце. Не вельмі гучныя, але досыць настойлівыя меркаванні наконт правалу на міжнароднай арэне гучалі апошнія гадоў дзесяць. На ўзроўні чыноўнікаў (праўда, другога і трэцяга эшалона), а таксама экспертаў гучала прыкрасць і занепакоенасць, што ЗША сышлі або практычна сышлі з эканомік многіх рэгіёнаў: і Паўднёвай Амерыкі, і Карыбскага басейна, і Афрыкі... не тое, каб цалкам спынілі сваю дзейнасць, але ў цэлым многія працэсы пусцілі на самацёк.
Дональд Трамп з палітыкай дэіндустрыялізацыі, фактычна, рэалізуе новы курс. Веліч ЗША ён бачыць, у тым ліку ў развіцці таварнай вытворчасці і актыўным удзеле ў міжнародным гандлі з пункту гледжання рэалізацыі менавіта матэрыяльных каштоўнасцяў: ад энерганосьбітаў — да складаных спажывецкіх тавараў і высокатэхналагічнай прадукцыі. А для гэтага неабходныя не толькі фабрыкі і заводы, але і адпаведная лагістычная інфраструктура. Чым цяпер моцна заклапочаныя амерыканцы? Аднаўленнем сваіх пазіцый у суднабудаванні. Неяк так незаўважна атрымалася, што сухагрузы, танкеры, кантэйнеравозы высокай умяшчальнасці і на сучаснай тэхналагічнай базе будуюцца не на верфях у ЗША. У безумоўныя лідары ў гэтай галіне выбіліся вытворцы з Паўднёва-Усходняй Азіі. І Дональд Трамп сур’ёзна занепакоіўся забеспячэннем краіны ўласнымі сродкамі грузаперавозак.
Другі важны пункт — лагістычныя шляхі, па якіх адбываецца рух ключавых таварных патокаў. Што зрабіў прадпрымальны рэспубліканец ледзь не ў першыя тыдні свайго кіравання? Азначыў курс на павелічэнне ўплыву амерыканскага бізнесу ў інфраструктуры Панамскага канала — найважнейшай артэрыі для міжнароднага гандлю. А потым амерыканская кампанія купіла аператара «Паўночнага патоку» — як кажуць, за невялікія грошы. Але навошта нават танныя падводныя трубы, якія не працуюць? На перспектыву. Як бізнесмен, Дональд Трамп думае цалкам лагічна і прагматычна. Канфлікт ва Украіне рана ці позна скончыцца. Наколькі хутка і глыбока адновіцца ўзаемадзеянне Расіі і ЕС — асобнае пытанне. Але тут жа вымалёўваецца іншая цікавая схема: у гандлёвых пагадненнях ледзь не з усімі эканамічнымі партнёрамі гучыць патрабаванне куплі ў ЗША энерганосьбітаў. А валодаючы інфраструктурай, тыя ж Штаты, пры пэўных дамоўленасцях з Расіяй на палітычным і карпаратыўным узроўнях, могуць удзельнічаць у здабычы вуглевадародаў. І прадаваць свой, амерыканскі, газ па трубаправодах у ЕС. У нейкай ступені такое развіццё падзей з’яўляецца не больш чым здагадкай, але абгрунтаванай у сваім патэнцыяле.
Нядаўняе парафіраванне ў Вашынгтоне мірнай дамовы паміж Арменіяй і Азербайджанам таксама носіць яркае лагістычнае адценне. Акрамя іншых кансэнсусаў, прысутнічае і Зангезурскі калідор — ён не проста злучыць Азербайджан з аўтаномнай вобласцю Нахічэвань, а, фактычна, забяспечыць транспартны калідор паміж Каспіем і Чарнамор’ем, або, іншымі словамі, паміж Малой і Сярэдняй Азіяй. А па сутнасці, яго патэнцыял — стаць часткай глабальнага гандлёвага маршруту еўразійскага значэння. Вядома, не заўтра, але ў будучыні карысць ад гэтага праекта вельмі адчувальная. І Белы дом прыклаў значныя намаганні, каб ажывіць гэты праект.
Беларусь — скрыжаванне калі не ўсіх, то многіх еўразійскіх дарог. І да пачатку жорсткай фазы ўкраінскага канфлікту міжнародныя калідоры Поўнач — Поўдзень (з варагаў у грэкі) і Усход — Захад (адно з адгалінаванняў Шаўковага шляху) карысталіся попытам. Драматычныя падзеі ў сусветнай палітыцы знізілі грузапаток, хоць і не спынілі цалкам — але патэнцыял застаўся. У эканоміцы можна многае змяніць і падпарадкаваць, ды трансфармаваць геаграфію немагчыма. І цэнтральнае становішча Беларусі не можа не хваляваць прагматыка Дональда Трампа.
Акрамя ўсяго іншага, ён разумее: у краіны ёсць магчымасць стаць варотамі ўзаемадзеяння Захаду і Усходу — асабліва важнага пры перазагрузцы адносін, якая паступова пачынае вызначацца. На ўзроўні бізнесу ў Беларусі, насамрэч, вельмі нядрэнныя сувязі і ў Еўропе, і ў Азіі; і на Поўдні, і на Поўначы. І імідж нашых дзелавых людзей дастаткова высокі. Таму ў 2010-х гадах нямала кампаній з Расіі, Еўропы і іншых тэрыторый альбо выкарыстоўвалі, альбо планавалі выкарыстаць гэты дзелавы патэнцыял нашай краіны для пранікнення на іншыя рынкі — гэты імідж нікуды не сышоў і не выпарыўся. Ён ёсць і застаўся. Іншае пытанне, што рэалізацыя яго ў практычнай плоскасці ўяўляецца не заўсёды магчымай у сілу санкцый — хоць узаемадзеянне працягваецца, няхай і носіць зусім непублічны характар. І гэты патэнцыял можна выкарыстоўваць у новай рэальнасці і нармальнасці. І Дональд Трамп у сваёй утылітарнай палітыцы гэта цудоўна разумее.
Аляксей КЛІМАЎ
Тым часам
Сустрэча ў Вашынгтоне Прэзідэнта ЗША Дональда Трампа з Уладзімірам Зяленскім і еўрапейскімі лідарамі прайшла з 18 на 19 жніўня па мінскім часе. Ужо ноччу ўсе вядучыя інфармагенцтвы пісалі пра яе правядзенне і вынікі. Журналісты абмяркоўвалі і касцюм Зяленскага, і тое, што Трамп стаў тэлефанаваць Уладзіміру Пуціну, нават не скончыўшы сустрэчу, і размова доўжылася 40 хвілін — пазней яе наяўнасць і працягласць пацвердзіла і прэс-служба Крамля. Па выніках стала вядома, што Зяленскі адмовіўся ад ужо дамоўленага інтэрв’ю тэлеканалу Fox News.
Затое інтэрв’ю тэлеканалу даў кіраўнік ЗША, і ўчора бліжэй да вечара па ўсіх інфармацыйных каналах разляцелася галоўная з яго заяў Fox News:
- Зяленскі павінен прадэманстраваць гнуткасць на перагаворах па ўрэгуляванні на Украіне;
- Рашэнні на перагаворах будуць прымаць Пуцін і Зяленскі, ЗША далёкія ад канфлікту;
- Немагчыма як вяртанне Крыма Украіне, так і ўступленне Кіева ў НАТА;
- Трамп запэўніў, што, пакуль ён застаецца на пасадзе Прэзідэнта ЗША, амерыканскіх войскаў на Украіне не будзе;
- Францыя і Германія хочуць размясціць свае сілы ва Украіне, і гэта не створыць праблем з Расіяй;
- РФ — магутная ваенная дзяржава, падабаецца гэта Захаду ці не;
- Гарантыі бяспекі Украіне не могуць уключаць НАТА, але ЗША будуць гатовыя дапамагчы з гэтым Еўропе;
- Трамп ахарактарызаваў як вельмі добрую сваю гутарку з Пуціным па выніках сустрэч з еўрапейцамі і Зяленскім.
