Далікатная знешнасць і пяшчотны голас заслужанага майстра спорту Беларусі Аліны Гарнасько могуць лёгка падмануць чалавека, не знаёмага з яе біяграфіяй. Насамрэч ранімая жаноцкасць у ёй выдатна спалучаецца з жалезнай воляй і выключна моцным характарам. Без іх Аліна Гарнасько дакладна не ўпісала б сваё імя ў гісторыю мастацкай гімнастыкі.
Да пытання аб шанцаванні
— Сёння ваша імя ведаюць прыхільнікі мастацкай гімнастыкі не толькі ў Беларусі, але і ў многіх краінах свету. Раскажыце, як пачынаўся ваш спартыўны старт? Хто прывёў вас у мастацкую гімнастыку, разгледзеў здольнасці?
— З дзяцінства я была вельмі актыўная, шустрая, і ў тры гады бацькі вырашылі аддаць мяне ў спорт. Я трапіла да маладога трэнера — Ірыны Аляксандраўны Старасветскай-Нехарошкавай. Яна ўлюбіла мяне ў мастацкую гімнастыку, пераканала ў тым, што я здольная, перспектыўная і магу разлічваць на поспех. Першыя ўдалыя выступленні і медалі падагрэлі мае амбіцыі.
— Часам чуеш аб тым, як жорстка абыходзяцца трэнеры са сваімі выхаванцамі, рыхтуючы іх да спартыўных бітваў. Вы не сутыкаліся з падобным стаўленнем?
— На шчасце, не. Мая гісторыя якраз пра іншае. У 10 гадоў я трапіла да алімпійскай чэмпіёнкі, заслужанага майстра спорту СССР Марыны Лобач. Калі яна пазнаёмілася з маімі бацькамі, то выказала пажаданне, каб усе пытанні, якія датычацца трэніровак, я вырашала з ёй самастойна. Бацькі цалкам давяралі Марыне Вікенцьеўне і не ўмешваліся ў нашы адносіны. Я сама адпрошвалася з заняткаў, расказвала пра свае недамаганні, вучылася размаўляць і чуць трэнера. За 14 гадоў Марына Вікенцьеўна стала для мяне родным чалавекам. Яна праводзіць са мной у зале больш часу, чым са сваёй сям’ёй дома. Дзіўлюся яе дабрыні і цярплівасці. З маім няпростым характарам велізарнае шанцаванне — выхоўвацца ў такой спартсменкі і асобы.
— Але не заўсёды ж трэнер была вамі, напэўна, задаволеная? Як гэта праяўлялася?
— Можна па пальцах пералічыць сітуацыі, калі Марына Вікенцьеўна назвала мяне па прозвішчы. Гэта калі ўжо я вельмі «пастаралася»! Апошнія гады на трэніроўках я — Аліна Аляксандраўна! Гэта ўзровень! (смяецца)
Цана перамог
— У вашай біяграфіі была «чорная паласа», калі траўма ішла за траўмай. Што дапамагло ў той сітуацыі выдужаць і працягнуць свой шлях да спартыўных вяршынь?
— Так, 2018 год аказаўся вельмі складаным. На той момант у мяне не было выдатных вынікаў, але я ўжо добра ведала, чаго хачу і што магу. Наогул, прафесійны спорт — гэта хутчэй пра амбіцыі і сілу волі, апантанасць і дысцыпліну. Не ведаю, як паступіла б сёння, у 24 гады. У 17 гадоў яшчэ не вельмі разумела сур’ёзнасць траўм, затое хацела рэалізаваць свае мары. Гэта стала вялізным стымулам для аднаўлення. Да таго ж побач аказаліся дарослыя, якія падтрымлівалі, пераконвалі ў тым, што мае перамогі яшчэ наперадзе. Любоў да мастацкай гімнастыкі дапамагла пераадолець выпрабаванні. Мусіць, мне трэба было зрабіць паўзу, каб потым апынуцца ў патрэбны час у патрэбным месцы.
— Алімпіяда — самы стрэсавы, складаны старт. Там сустракаюцца наймацнейшыя спартсмены свету. У вас было прадчуванне поспеху на Алімпіядзе ў Токіа?
— Не. Хоць перад той Алімпіядай я некалькі гадоў жыла думкай пра яе, праяўляла максімум дысцыпліны і самааддачы, але мы ехалі ў Токіа за годнымі выступамі, не разлічваючы на?? медалі. Алімпіяда ў 2021 годзе ў Токіа праходзіла ва ўмовах ковіда: пры пустых трыбунах, у цішыні. Перад намі з Анастасіяй Салас выступалі больш вопытныя, больш тытулаваныя спартсменкі. І калі я стала бронзавым прызёрам... Не перадаць словамі, якую буру эмоцый перажыла! Непаўторныя імгненні!
— А якія выступы даліся вам па-сапраўднаму цяжка, сталі для вас выклікам?
— У маі 2024 года я ўдзельнічала ў клубным чэмпіянаце Францыі ў Шамберы. І вось у дзень спаборніцтваў даведваюся аб рашэнні Міжнароднай федэрацыі мастацкай гімнастыкі (FІG) не дапускаць мяне да выступленняў на Алімпіядзе-2024 у Парыжы, пра якія неверагодна марыла. Гэта быў сапраўдны ўдар! Але я павінна выйсці і, нягледзячы на «??разруху» ўнутры, падарыць публіцы свята. І я трымаю ўдар; з поўнай аддачай выконваю праграму. Не ўпэўнена, ці ведалі гледачы аб прынятым рашэнні FІG, ці ім проста спадабалася маё выступленне, але такой падтрымкі не адчувала ніколі раней. Многія апладзіравалі стоячы. І ўсё ж гэта быў драматычны для мяне дзень! Эмацыянальна цяжкімі аказаліся выступленні на міжнародным турніры ў ААЭ у 2022 годзе. Напярэдадні ад’езду памёр мой дзядуля Міша. Ён нарадзіўся 9 мая 1945 года, быў выдатным чалавекам, і я яго вельмі любіла. На суткі змагла затрымацца дома. Не хацелася нікуды ляцець. Але ёсць слова «трэба». Нягледзячы на свой стан здолела сабрацца і заваявала некалькі медалёў.
— Гэта здольнасць узяць сябе ў рукі, мабілізавацца ў вас ад прыроды або вынік шматгадовай працы над сабой?
— Гэта, безумоўна, прыходзіць з вопытам. За 20 гадоў у мастацкай гімнастыцы здаралася рознае, і я ўжо ведаю, які прыём лепш за ўсё спрацуе. Напрыклад, перад выступленнем люблю абняцца з трэнерам, гэта супакойвае. Часта чую ад навакольных: «На тваім твары цяжка нешта прачытаць». Гэта таксама выхоўвалася гадамі. Я вельмі эмацыянальная, але стараюся не паказваць свае пачуцці. Ніколі не апраўдваюся, што дрэнна выступіла з-за нейкіх аб’ектыўных складанасцяў, стану здароўя.
— І ўсё ж на вашых вачах бываюць слёзы. Ці толькі ад радасці перамог?
— Слёзы — гэта частка жыцця. Я ўсё ж дзяўчынка... Пусціць слязу ў канцы фінальнага практыкавання — для мяне наогул ужо добрая традыцыя. Слёзы радасці, шчасця я не хаваю. Але здараюцца і слёзы стомленасці, крыўды, засмучэння. Іх імкнуся хаваць. У такія хвіліны звычайна хачу пабыць адной.
— Маглі б успомніць кур’ёзныя, смешныя сітуацыі сваёй спартыўнай біяграфіі?
— Яны звязаны ў асноўным з тым, што я — сава, і раніцай мне цяжка бывае падняцца. У 2019 годзе на этапе Кубка свету мы выступалі на пляцоўцы Falcon Club у атэлі Marrіott у Мінску. У фінальны дзень спаборніцтваў я не з’явілася на размінку. Памятаю, раздаецца стук у дзверы майго нумара. Адчыняю ўжо гатовая абрынуць абурэнне на тых, хто асмеліўся мяне разбудзіць... Але бачу ўрача нацыянальнай зборнай, ён кажа: «Аліна, цябе ўсе чакаюць. Спяшайся. Да выступу ўжо менш за 2 гадзіны». Хутка наводжу марафет і бягу. Паспяваю зрабіць размінку і... Паказваю нядрэнны вынік.
Аб кумірах, сяброўках і медных трубах
— Ці ёсць у вас куміры ў мастацкай гімнастыцы?
— Куміраў няма, але ёсць дзясятак спартсменак, якімі захапляюся, у якіх чамусьці вучылася. У адной — рабоце з мячом, у другой — скачкам, у трэцяй — абаротам. Ёсць тыя, хто па-чалавечы вельмі падабаецца, і, гледзячы на?? Іх, удасканальваю сябе.
— А сяброўкі сярод гімнастак ёсць?
— Вядома. Я вельмі таварыская, мне складана ўявіць сябе без сябровак. Думаць, што мы бачым у кожнай гімнастцы толькі канкурэнтку, — глыбокая памылка. Безумоўна, паміж намі здараюцца сваркі і рознагалоссі. Але мы падтрымліваем адна адну на спаборніцтвах, шмат часу праводзім разам, смяемся, забаўляемся.
— Лічыцца, што выпрабаванне меднымі трубамі, славай — самае цяжкае. Ці знаёмая вам зорная хвароба?
— Я пазбегла яе дзякуючы асяроддзю. Ні бацькі, не трэнер не падтрымалі б такія паводзіны. І яны маюць рацыю: колькі б медалёў у цябе не было, колькі б ты не зарабляла, трэба заставацца чалавекам і не ўключаць зорку. Узнагароды, званні — гэта выдатна. Але я прыходжу ў залу — і я такая ж, як усе, трэба зноў працаваць, ісці далей. Пасля Алімпіяды я аддала свой медаль у музей Нацыянальнага алімпійскага камітэта. Яго наведвае шмат дзяцей, і я падумала: раптам кагосьці мая ўзнагарода натхніць на дасягненне сваіх спартыўных перамог.
— Ці сутыкаліся вы ў жыцці з праявамі зайздрасці, непрыязнасці? Як на гэта рэагуеце?
— Вядома, ёсць тыя, каму я не падабаюся. У сацыяльных сетках дастаткова хейтэраў выказваюць у мой адрас негатыў. Раней гэта засмучала, але цяпер ужо не рэагую. Усе гэтыя выпады характарызуюць не мяне, а маіх нядобразычліўцаў.
— Вы скончылі Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт фізічнай культуры з чырвоным дыпломам. Колер дыплома для вас — пытанне славалюбства, перфекцыянізму?
— Мне падабаецца даказваць, што я не толькі ў спорце магу дасягаць пастаўленых мэт. Каб паспяхова здаваць залікі і іспыты, прыходзілася ахвяраваць сном падчас спаборніцтваў, прысвячаць вучобе перапынкі паміж выступамі. Лічу, яно таго каштавала. Мой дыплом — гэта мой гонар.
— Гімнасткі рана завяршаюць сваю кар’еру. Чым вы плануеце займацца ў будучыні?
— Я ўжо сумяшчаю трэніроўкі, выступленні з рознымі майстар-класамі, заняткамі з дзецьмі. Мне цяжка пакуль уявіць сваю будучыню без мастацкай гімнастыкі. Але пастараюся развівацца і ў іншых кірунках. Магчыма, атрымаю яшчэ адну вышэйшую адукацыю.
— І ўсё ж, Аліна, за што вы так любіце мастацкую гімнастыку?
— Яна кожны дзень дорыць нешта новае, прывучае да велізарных фізічных нагрузак дзеля таго, каб дарыць гледачам незабыўныя эмоцыі. Ні ў адным відзе спорту няма столькі трэніровак дзеля выступлення працягласцю паўтары хвіліны. Мастацкая гімнастыка вельмі выхоўвае.
Дружная сям’я — велізарнае шчасце
— За што вы сёння перш за ўсё ўдзячная сваім бацькам?
— За бязмежнае каханне, падтрымку, правільнае выхаванне, якое спалучае дабрыню і строгасць. Гэта велізарнае шчасце — расці ў дружнай поўнай сям’і, дзе ёсць маці — захавальніца ачага і тата — абаронца. З 16 гадоў жыву асобна ад бацькоў, але рэгулярна маю зносіны з імі, з братам. Вельмі даражу часам, калі мы збіраемся разам, размаўляем, смяёмся.
— А ёсць у вашай сям’і «культ Аліны»?
— Культу няма. Але тата на працягу года збірае мае ўзнагароды, заваяваныя на спаборніцтвах. Пад Новы год дазваляе забраць іх і аднесці ў свой пакой, развесіць на медальніцы. Калі-небудзь, можа, ствару свой музей.
— Ні ў адным з вашых інтэрв’ю не пачула слоў пра рамантычныя адносіны, якія звязваюць вас з кімсьці, пра закаханасць...
— І не пачуеце. На гэту тэму я цвёрда вырашыла пакуль не выказвацца.
— Скажыце, чаго ўвогуле чакаеце ад мужчыны, які будзе побач з вамі?
— Пачуцця бяспекі, разумення, клопату, шчырай праявы эмоцый, гармоніі.
— На ваш погляд, сучаснікам сацсеткі дапамагаюць знайсці адно аднаго?
— Сацсеткі, безумоўна, пашыраюць пошук, эканомяць час. Але давяраць ім цалкам, як, дарэчы, і штучнаму інтэлекту, на мой погляд, не варта. Не лічу, што традыцыйныя спосабы знаёмства сябе ўжо вычарпалі.
— Што ў вашых равесніках вам несімпатычна?
— Калі маладыя людзі падганяюць сваю знешнасць пад нейкія стандарты, навязаныя інтэрнэтам. Мне не падабаецца, калі ўсе твары становяцца падобнымі.
За сценамі спартыўнай залы
— Мастацкая гімнастыка — гэта абавязкова жорсткія дыеты? Ці даводзіцца вам абмяжоўваць сябе ў ежы?
— Мастацкая гімнастыка — эстэтычны від спорту, параметры фігуры тут абавязковыя. Таму нейкія абмежаванні неабходны. Асабліва ў пераходным узросце. Калі ў мяне пачаліся траўмы і нагрузка знізілася, то даводзілася, вядома, стрымліваць апетыт, каб не набраць вагу. Але як толькі вярнуліся трэніроўкі, праблема знікла. Калі хочацца, магу дазволіць сабе і шакалад, і пірожнае. Галоўнае, не захапляцца.
— Ці ёсць у вас нейкія жаночыя слабасці, якім вы патураеце?
— Я шапаголік. Калі пачала сама зарабляць, стала песціць сябе. У мяне вельмі вялікі гардэроб. Столькі рэчаў мне і не трэба. Але мода ўвесь час змяняецца, і не магу ўтрымацца ад спакусы купіць нешта новае.
— Вы самі наносіце сцэнічны грым перад выступамі?
— Так. З касметыкай я на «ты». За столькі гадоў выступленняў, здымак, розных праектаў сама стала сабе візажыстам.
— Вас пазнаюць на вуліцы без грыму?
— Не заўсёды. Часта чую ад навакольных, што без касметыкі я іншая. А часам мяне нават просяць паказаць пашпарт, каб пераканацца, што мне больш за 18 гадоў.
— Ці ёсць у вас нейкае хобі?
— Калі ёсць час, чытаю кнігі па псіхалогіі. Яшчэ падабаецца маляваць, займацца алмазнай вышыўкай па нумарах. У дзяцінстве вучылася іграць на фартэпіяна, і хоць даўно не садзілася за інструмент, па-ранейшаму люблю музыку. Таксама і балет: Перагледзела ўсе пастаноўкі ў нашым Вялікім тэатры. Самае вялікае захапленне адчула ад «Спартака» і «Дон Кіхота».
— У якія з тых краін, дзе ўжо бывалі, вам хочацца вярнуцца?
— У Італію і Іспанію. Яны бліжэй за ўсё мне па атмасферы.
— Ці верыце вы ў прыметы, гараскопы, нумаралогію?
— Я не веру ў забабоны. Мяне не палохаюць чорныя каты на дарогах. Не магу сказаць, што веру ў гараскопы. Але ўсё-ткі часам апраўдваю свае недахопы прыналежнасцю да Львоў па знаку задыяка. Што да нумаралогіі... Я нарадзілася 9 жніўня і даўно заўважыла: шмат падзей у маім жыцці звязана менавіта з дзявяткай.
Вольга ПАКЛОНСКАЯ
Фота з архіва Аліны ГАРНАСЬКО
