Пара сталець
Спецыяліст адзначыла, што адаптацыя першакурснікаў уключае ў сябе тры кампаненты: фізічную, вучэбную і сацыяльную.
Па словах педагога-псіхолага, пытанні фізічнай або бытавой адаптацыі асабліва востра стаяць для студэнтаў, якія прыязджаюць з іншых гарадоў. Аднак нават тыя, хто паступіў у ВНУ ў родным горадзе, могуць сутыкнуцца з цяжкасцямі. Калі раней праз 5 хвілін пасля выхаду з дому можна было апынуцца ў школе, то цяпер шлях у ВНУ можа запатрабаваць некалькіх перасадак.
«У такой сітуацыі камфортней сябе адчуваюць тыя студэнты, якія да паступлення ў ВНУ ўжо спраўляліся з бытавымі цяжкасцямі. Таму падрыхтоўка да паступлення — менавіта той час, калі варта „падаслаць саломку“. У цэлым бытавая адаптацыя пачынаецца з дзіцячага садка. Калі студэнт першага курса, які засяліўся ў інтэрнат, з цяжкасцю можа прыгатаваць нешта, акрамя яечні, — гэта тое, над чым варта было папрацаваць загадзя», — адзначыла Алеся Рашчынская.
Але ўсё ж калі ўзнікае сітуацыя, у якой чалавеку сапраўды складана справіцца з бытавой праблемай самастойна, варта звярнуцца па дапамогу да аднагрупнікаў або супрацоўнікаў інтэрната ў залежнасці ад характару праблемы. Галоўнае — не чакаць ад іншых вырашэння вашых задач, а атрымаць карысную параду і прымяніць яе на практыцы.
Скажы «не» пракрастынацыі
Студэнту важна памятаць, што ён у першую чаргу прыехаў вучыцца. Новая сістэма навучання можа заспець яго знянацку: замест звыклых урокаў — лекцыі, выкладчыкі не выклікаюць кожны дзень і за пропускамі сочаць не так пільна. «У студэнтаў часта ёсць ілюзія, што дэканат не заўважае іх адсутнасці. Насамрэч усе ўсё бачаць, проста даюць магчымасць студэнту ўзяць адказнасць за свае дзеянні», — патлумачыла Алеся Рашчынская.
Самае складанае пытанне для студэнтаў — самаарганізацыя. «Яны думаюць: калі не выклікаюць, то як-небудзь пазней гэта вывучу. Семінар яшчэ не хутка. Гэта дзіцячая пазіцыя можа прывесці да сур’ёзных наступстваў падчас сесіі», — адзначыла спецыяліст.
Працаваць над самастойнасцю варта загадзя: дзіцяці трэба даваць магчымасць планаваць і прымаць адказнасць. «Вядома, будучы студэнтам, хочацца вярнуцца да дзіцячай пазіцыі і перакласці адказнасць на іншых. Але трэба памятаць: задача выкладчыка — даць матэрыял.
А ўжо задача студэнта — выкарыстоўваючы розныя тактыкі і метады, максімальна засвоіць тую інфармацыю, якую ён атрымаў», — падзялілася педагог-псіхолаг.
Алеся Рашчынская раіць студэнтам з першых дзён прызвычаіць сябе да таго, што чытальная зала бібліятэкі — гэта прастора, якая дазваляе больш фундаментальна падрыхтавацца да заняткаў. «Кнігі на папяровым носьбіце задзейнічаюць не толькі глядзельную, але і мышачную памяць. Акрамя таго, само наведванне чытальнай залы дапамагае настроіцца на працэс навучання», — адзначыла яна.
Падрыхтоўка і трэніроўкі
Уліцца ў новы калектыў, прывыкнуць да выкладчыкаў і выбудаваць з усімі ўзаемаадносіны — задачы няпростыя. Падчас вучобы неабходна атрымліваць шмат дадатковай інфармацыі ад выкладчыка, пры гэтым не перашчыраваць, становячыся занадта дакучлівым. Напрыклад, калі вы не зразумелі тэму, можна падысці да выкладчыка і даведацца, якую літаратуру лепш прачытаць для разумення.
Вядома, трэба прайсці этап прыціркі да аднагрупнікаў (асабліва калі вы жывяце ў інтэрнаце), узаемадзейнічаць з адміністрацыяй універсітэта і мець зносіны са старшакурснікамі.
Але як пазнаёміцца з кім-небудзь са старшакурснікаў ці нават са сваёй групай, калі ты сарамлівы? Спецыяліст параўнала гэта з выкананнем акрабатычных трукаў: з першага разу складана, патрэбны трэніроўкі. «Як і ў любым навыку, тут перамагаюць упартасць, дысцыпліна і матывацыя. Калі чалавек паўтарае адно і тое ж дзеянне, якое хоча выпрацаваць у сябе да аўтаматызму, ён дамагаецца максімальных поспехаў. Калі страшна пазнаёміцца з аднагрупнікамі, пачніце са зносін з людзьмі, якія стаяць з вамі ў чарзе ў сталовай: „Добры дзень, вы, напэўна, таксама з майго факультэта?“ ці „Ой, падкажыце, калі ласка, я першы раз у сталовай — ці варта есці гэтыя булачкі або лепш выбраць нешта іншае?“ Літаральна пара фраз — і вы ўжо настройваецеся на хвалю лёгкага і нязмушанага ўзаемадзеяння. Калі вы некалькі разоў адпрацуеце тэхніку знаёмства і камунікацыі, вам будзе нашмат лягчэй знізіць напружанне: у вас ужо будзе адпрацаваны алгарытм», — сказала педагог-псіхолаг.
- Звярнуцца да выкладчыка часам аказваецца складаней. Але тут варта падрыхтавацца загадзя: «Студэнт павінен прадумаць, што ён хоча сказаць, якая ў яго мэта і як ён сябе ўяўляе з улікам сваіх плюсаў і мінусаў. Улічваючы гэтыя тры кампаненты, мы можам адпрацоўваць кожны з іх паасобку ў розных сітуацыях, а затым сабраць іх разам. Напрыклад, калі вы ведаеце, што ёсць строгі выкладчык, падыходзіць да яго без падрыхтоўкі можа быць некамфортна. Таму варта загадзя прадумаць, што дапаможа вам адчуваць сябе ўпэўнена: якія вашы якасці могуць гэтаму спрыяць і што можа быць перашкодай. Калі вы ведаеце, што лёгка чырванееце, лепш сустракацца з выкладчыкам без натоўпу. А калі ён прытрымліваецца кансерватыўных поглядаў, то наўрад ці варта падыходзіць да яго ў футболцы з яркім прынтам», — расказала Алеся Рашчынская.
Калі, нягледзячы на ўсе намаганні, эмацыянальнае напружанне занадта вялікае, у такіх сітуацыях педагог-псіхолаг раіць выкарыстоўваць дыхальныя тэхнікі. «Глыбокі ўдых і павольны выдых, паўтораныя некалькі разоў, дапамогуць вам адчуць спакой. Калі рукі дрыжаць, паспрабуйце абтрэсці іх, быццам пасля мыцця. Паўтарыўшы гэта дзеянне, вы фізічна скінеце напружанне з рук і адчуеце сябе лепш», — прапанавала яна.
Не «страшны экзамен», а «магчымасць праявіць сябе»
Нездарма кажуць: як карабель назавеш, так ён і паплыве. Алеся Рашчынская раіць ставіцца да будучай сесіі як да магчымасці паказаць сябе ва ўсёй красе і прадэманстраваць выкладчыку, наколькі добра вы засвоілі веды, якімі ён шчодра дзяліўся. «Такая фармулёўка накіруе вашу свядомасць і думкі на тое, каб засвоены вамі матэрыял выкладаўся структуравана і выглядаў як аформленая думка, а не набор фраз. Гэта дапаможа стварыць пазітыўнае ўражанне на выкладчыка. Ад вашага настрою многае залежыць», — адзначыла педагог-псіхолаг.
І, вядома, рыхтавацца трэба пачынаць з самых першых дзён: аналізуйце інфармацыю, складайце планы па тых пытаннях, якія асвятляліся падчас лекцый. Многія выкладчыкі шчодра дзеляцца матэрыяламі. Пішыце кароткія нататкі ад рукі — так задзейнічаецца механічная памяць і запомніць нешта будзе прасцей.
Па матэрыялах БелТА
