З-за чаго церпяць нашы суставы? Чаму для іх здароўя аб прафесійным спорце варта забыць, але не абысціся без фізкультуры? Якія віды нагрузак карысныя для суставаў? Ці варта спадзявацца на выратавальны ўкол і ці можна іх рабіць у мэтах прафілактыкі? Пра гэта гутарым з урачом-траўматолагам-артапедам Сяргеем ПАЎЛОВІЧАМ.

— Як зразумець, што пачынаюцца праблемы з суставамі? Як яны праяўляюцца?

— На жаль, часцей за ўсё пацыенты звяртаюцца па дапамогу, калі боль носіць сістэмны і працяглы характар. І добра, калі купіруецца прыёмам абязбольвальных прэпаратаў, а часам ужо і яны перастаюць дапамагаць. Звычайна скардзяцца на тугарухомасць, храбусценне ў суставах і дыскамфорт, болі пры хадзьбе па лесвіцы, калі гаворка ідзе пра суставы ніжніх канечнасцяў. Тут вельмі важна, які характар працы ў пацыента, яго дэталёвы анамнез, ці быў у жыцці прафесійны спорт і траўмы.

— Якія суставы пакутуюць часцей за ўсё?

— Буйныя суставы ног — каленныя, таза-сцегнавыя. Што да верхніх канечнасцяў, то часцей пашкоджваюцца плечавыя суставы. З дробных — суставы ступняў, кісцяў, локцевыя, але гэта сустракаецца радзей. І часцей працякае або на фоне такога захворвання, як рэўматоідны артрыт, падагрычныя артрапатыі або траўмы ў мінулым.

— Хто ў групе рызыкі?

— Людзі, якія займаюцца прафесійным спортам, альбо тыя, у каго ён прысутнічаў у жыцці працяглы час. Што да буйных суставаў, на астэаартрыт часцей пакутуюць людзі з лішняй масай цела. Аб траўмах суставаў ужо згадвалі. У групе рызыкі і прадстаўнікі сілавых структур, ваеннаслужачыя, ратавальнікі — тыя, у каго работа звязана са штодзённай актыўнай фізічнай нагрузкай пры максімальных нагрузках.

— Ці рызыкуюць людзі, якія займаюцца бегам, ходзяць у трэнажорную залу?

— На жаль, так. Вельмі важна, каб нагрузка была ўмеранай. Цяпер у нас шмат аматараў бегу, папулярныя паўмарафоны. Гэта дапушчальна, але арганізм павінен быць добра падрыхтаваны. Хоць у цэлым лічыцца, што бегавая нагрузка карысці для суставаў не нясе. Неабходныя правільнае пакрыццё і абутак, не вітаецца бег па асфальце. Што да трэнажорнай залы, зноў жа, арганізм павінен быць падрыхтаваны. А не так, калі чалавек прыходзіць у залу і пачынае старанна займацца: я ж аплаціў абанемент, нельга страціць ніводнага занятку. Фізічныя перагрузкі не абмяжоўваюцца праблемамі з аднымі суставамі, могуць быць пашкоджанні капсулы звязачнага апарата, а гэта цягне, у тым ліку, праблемы з суставамі. Для пачаткоўцаў заняткі ў трэнажорнай зале лепш праводзіць пад кіраўніцтвам трэнера, які ведае біямеханіку і фізіялогію арганізма.

— Ці праўда, што тэрмін службы суставаў разлічаны на пэўную колькасць згінанняў і разгінанняў?

— Хутчэй гэта міф. Мы — не аўтамабілі, дзе ёсць свой рэсурс і час замены дэталяў. Магчымасці нашага арганізма бязмежныя і да канца не вывучаны. Самы галоўны памочнік для буйных суставаў — нашы мышцы. Чым мацнейшы мышачны гарсэт, тым лягчэй суставам пераносіць тую ці іншую нагрузку. Гэта, дарэчы, датычыцца і пазваночніка.

Пацыенты любяць пытацца, колькі кіламетраў ці крокаў у дзень трэба хадзіць, улічваючы, што ў многіх з’явіліся смарт-гадзіннікі, крокамеры. Такой лічбы няма. Чалавек павінен адчуваць свой арганізм. І разумець: калі нешта недзе пачало балець, не варта гэта ігнараваць. Фізічная актыўнасць у жыцці чалавека неабходна: мы павінны хадзіць, рухацца, але ўсё з розумам і дазіравана.

— Хваробы суставаў — гэта хваробы пажылых людзей?

— Цяпер многія хваробы істотна маладзеюць, і захворванні суставаў — у іх ліку, на жаль. Пасля каранавіруснай інфекцыі мы адзначаем шмат выпадкаў, калі сур’ёзныя захворванні суставаў з’яўляюцца ў пацыентаў ва ўзросце ад 35 гадоў і больш. Прычым гэта людзі, якія вялі ўмерана актыўны лад жыцця, у іх няма ў анамнезе прафесійнага спорту і сур’ёзных траўм.

— Як нам жыць, каб даўжэй захаваць сустаў і не прыйсці да яго замены?

— Рэкамендацыя нумар адзін — гэта кантроль масы цела. Чым больш мы важым, тым большая нагрузка на суставы ніжніх канечнасцяў. Часцей за ўсё, на жаль, у тых, у каго ёсць праблемы з лішняй масай, недастаткова развіты мышачны апарат. Акрамя таго, фізічная актыўнасць павінна быць разумнай. Мужчыны любяць кантактны спорт, а да яго можна аднесці ўсе гульнявыя віды, адзінаборствы. Таму ўсім, хто гуляе ў той жа футбол, трэба імкнуцца пазбягаць траўм, падумаць, ці варта ісці лішні раз у падкат. А вось плаванне, з пункту гледжання ўрача-артапеда, — найлепшы від спорту, дзе працуюць абсалютна ўсе групы мышцаў. Яшчэ можна парэкамендаваць бегавыя лыжы (але не горныя і не снаўборд), умераныя велапрагулкі.

— Тут меркаванні спецыялістаў разыходзяцца. У сваёй практыцы я не бачыў, каб на фоне прыёму хондрапратэктараў істотна палепшылася карціна з сустаўным храстком. Што ж датычыцца ін’екцый прэпаратамі гіялуронавай кіслаты, трэба разумець, што гэта ўмяшанне ў сустаў, у яго ўнутранае асяроддзе. Тут павінны быць дакладныя паказанні зыходзячы з клінічнай карціны.

— Калі сустаў ужо пачаў разбурацца, баліць, як сабе дапамагчы і аблегчыць пакуты?

— У першую чаргу пацыент павінен адзначыць, калі боль пачаўся, як доўга ён працягваецца і што гэтаму папярэднічала. Не трэба імкнуцца дапамагчы сабе сродкамі народнай медыцыны, прыкладваючы розныя кампрэсы. Ігнараваць праблему таксама не варта. Не пажадана чытаць і глядзець парады па лячэнні ў інтэрнэце. Лепш звярнуцца да профільнага спецыяліста

Алена КРАВЕЦ