На тэрыторыі сельскай мясцовасці пражывае каля 22 % насельніцтва краіны, а ў сельскай гаспадарцы працуе да 7 % ад занятых у рэальным сектары эканомікі. Цэнтральным звяном у АПК з’яўляецца сельская гаспадарка, удзельная вага якой у ВУП за апошнія гады складае больш за 6 %. Каля 40 % плошчы краіны адведзена пад сельгасугоддзі. Аснова сельскай гаспадаркі — буйная таварная вытворчасць, на долю якой прыпадае 79 % валавой прадукцыі, 18 % прадукцыі забяспечваюць асабістыя падсобныя гаспадаркі грамадзян і 3 % — сялянскія (фермерскія) гаспадаркі.
Не менш як 11 млн тон збожжа і 240 тыс. тон яблыкаў
Па кожным кірунку сельскагаспадарчай і прамысловай вытворчасці ў сферы АПК адпрацавана стратэгія і тактыка эфектыўнай дзейнасці. «У раслінаводстве сістэмна падышлі да валавой вытворчасці збожжа на ўзроўні 11 млн тон збожжа і захавання такіх аб’ёмаў вытворчасці штогод, — канкрэтызаваў Юрый Шулейка. — Для гэтага сумесна з вучонымі сфарміравана і даведзена да выканання аблвыканкамаў аптымальная структура пасяўных плошчаў збожжавых, зернебабовых, крыжакветных культур. У апошнія гады істотна пашыраны рэестр айчыннага насення, якое па якасных характарыстыках не ўступае імпарту».
Што датычыцца забеспячэння насельніцтва сваімі садавіной і гароднінай, рэалізуецца Стратэгія развіцця цяплічнага агародніцтва на 2023–2027. «Вырашана задача па вытворчасці агуркоў у міжсезонны перыяд пад поўную патрэбнасць унутранага рынку, — праінфармаваў віцэ-прэм’ер. — У міжсезонны перыяд 2024/2025 года выпушчана 14,3 тыс. тон агуркоў, або 172 % ад патрэбы. Для нарошчвання аб’ёмаў вытворчасці таматаў і зялёных культур у міжсезонны перыяд вызначаны цяплічныя гаспадаркі, дзе будзе ажыццяўляцца рэалізацыя гэтых праектаў. Па выніках уводу намечаных да рэалізацыі праектаў патрэба краіны ў таматах у міжсезонны перыяд 2027/2028 года будзе забяспечана на 118 %, мы пакладзём на прылавак каля 20 тыс. тон».
У 2030 годзе аб’ёмы вытворчасці садавіны і ягад плануецца павялічыць да 265 тысяч тон, у тым ліку 240 тысяч тон яблыкаў, што дасць магчымасць забяспечыць унутраныя патрэбы краіны ў поўным аб’ёме і мець свабодныя рэсурсы для рэалізацыі на экспарт. «Да 2030 года запланавана пабудаваць новыя і мадэрнізаваць пладасховішчы ёмістасцю 32 тыс. тон, — канкрэтызаваў намеснік Прэм’ер-міністра. — Гэта дасць магчымасць закласці на міжсезонны перыяд больш як 50 % вырашчанай садавіны, тым самым будзе вырашана задача па забеспячэнні насельніцтва айчыннымі яблыкамі ў міжсезонны перыяд і прадаўжэнні іх тэрмінаў захоўвання».
Будзем з малаком, ялавічынай, свінінай, птушкай і рыбай
Гэты год шмат у чым з’яўляецца знакавым для жывёлагадоўлі. Па словах Юрыя Шулейкі, упершыню за гісторыю суверэннай Беларусі сёлета будзе атрымана больш як 9 млн тон малака пры сярэднім удоі ад каровы — 6500 кг. Павелічэнне сярэдняга надою малака ад каровы садзейнічае сістэмная работа па пераводзе дойнага статка на сучасныя тэхналогіі ўтрымання. У краіне функцыянуе каля 1700 малочнатаварных комплексаў, аснашчаных сучаснымі тэхналогіямі ўтрымання, на якіх размешчана больш як 75 % дойнага статка і вырабляецца больш як 80 % малака. Да канца года плануецца ўвесці (рэканструяваць) каля 80 МТК. Па словах віцэ-прэм’ера, тэндэнцыя захаваецца: да канца 2030 года плануецца пабудаваць (рэканструяваць) каля 300 малочнатаварных комплексаў.
Для далейшага павелічэння вытворчасці ялавічыны запушчаны праграмны прадукт па мадэрнізацыі вытворчых аб’ектаў і адкормачных пляцовак, што дасць магчымасць павысіць рэнтабельнасць вырошчвання жывёлы і яе эфектыўнасць. «Падрыхтаваны праект Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь аб мерах фінансавай падтрымкі арганізацый, якія рэалізуюць інвестыцыйныя праекты па адкорме БРЖ, — звярнуў увагу Юрый Шулейка. — Запланаваныя высокія паказчыкі ў жывёлагадоўлі будуць суправаджацца адпаведнай работай па ўдасканаленні кормавытворчасці шляхам павелічэння нарыхтоўкі багатых бялком кармоў з бабовай травы, у тым ліку за кошт люцэрны».
Разам з будаўніцтвам МТК, адкормачнікаў БРЖ пачата маштабная работа па развіцці ўльтрасучаснай свінагадоўлі. Распрацавана стратэгія, у рамках якой прадугледжваецца будаўніцтва свінагадоўчых комплексаў з прымяненнем самых сучасных тэхналогій кармлення і ўтрымання. Сучасныя комплексы пачалі ўжо будаваць у Гомельскай вобласці, вядуцца падрыхтоўчыя работы па будаўніцтве двух свінакомплексаў на Брэстчыне і Міншчыне. Па словах Юрыя Шулейкі, па выніках 2030 года вытворчасць свініны ў сельскагаспадарчых арганізацыях у забойнай вазе складзе каля 400 тысяч тон, што поўнасцю забяспечыць патрэбы ўнутранага рынку (уключаючы мясаперапрацоўку) у айчыннай свініне.
Забяспечваецца дынамічнае развіццё і птушкагадоўлі. «У 2024 годзе завершана рэалізацыя інвестыцыйнага праекта ў ААТ «Агракамбінат „Дзяржынскі“ па вытворчасці 6 тысяч тон мяса індычкі ў год у Капыльскім раёне, у выніку чаго павялічана вытворчасць мяса індычкі ў тры разы, — канкрэтызаваў Юрый Шулейка. — Рэалізаваны ў 2024 годзе інвестыцыйны праект у ААТ „Салігорская птушкафабрыка“ па будаўніцтве перапёлкавай фермы даў магчымасць павялічыць вытворчасць перапёлчыных яек высокай якасці да 175 млн штук у год».
Што датычыцца рыбы, якая таксама з’яўляецца неад’емнай часткай рацыёну беларусаў, завяршаецца ўзвядзенне трох новых індустрыяльных рыбаводных комплексаў у Магілёўскай вобласці з поўным цыклам вытворчасці фарэлі да 2,5 — 3 тыс. тон у год. Для павышэння даступнасці насельніцтва да рыбы і прадукцыі з яе ў Віцебскай вобласці рэалізуецца маштабны праект з дзяржаўнай падтрымкай па будаўніцтве буйнога комплексу па перапрацоўцы рыбы і морапрадуктаў.
Дыверсіфікацыя экспарту і выраб запатрабаванай прадукцыі
Што датычыцца перапрацоўкі, у малочнай прамысловасці за пяцігодку ўдалося забяспечыць прырост вытворчасці па ўсёй наменклатуры прадукцыі. «Асноўны пакупнік малочнай прадукцыі — Расійская Федэрацыя — імкліва развівае сваю вытворчасць, таму арыентуемся на дыверсіфікацыю экспарту ў далёкія краіны», — адзначыў віцэ-прэм’ер.
У рамках Стратэгіі развіцця малакаперапрацоўчай галіны на 2026 — 2035 гады плануецца мадэрнізацыя вытворчасцяў па паглыбленні перапрацоўкі і зняцці фокусу з традыцыйных прадуктаў (масла, сухое малако) на запатрабаваную прадукцыю з высокай дабаўленай вартасцю — пратэінавыя прадукты.
«На працягу апошніх 5 гадоў у нашай краіне назіраецца ўстойлівая тэндэнцыя да росту вытворчасці гатовых мясных вырабаў, — канстатаваў намеснік кіраўніка ўрада. — З 2020 года па 2024 год у краіне забяспечаны тэмп росту вытворчасці каўбасных вырабаў — 117,6 %, гатовых і кансерваваных вырабаў з мяса — 132,1 %». Да 2030-га мясакамбінатамі запланавана тэхнічнае перааснашчэнне і пераўзбраенне дзеючых магутнасцяў па забоі, першаснай перапрацоўцы жывёлы, вытворчасці гатовай прадукцыі.
Работа збожжаперапрацоўчых арганізацый накіравана на забеспячэнне ўнутранага рынку шырокім асартыментам айчыннай мукамольна-крупяной прадукцыі і хлебабулачнымі вырабамі, а таксама айчыннай жывёлагадоўлі камбікормавай прадукцыяй. «Дасягнулі ўстойлівых аб’ёмаў вытворчасці цукру з айчыннай сыравіны, у 2025 годзе мы вырабім не менш як 700 тыс. тон, адпаведна, ёсць экспартны патэнцыял цукру з буракоў у аб’ёме каля 300 тыс. тон, — дадаў Юрый Шулейка. — У кандытарскай галіне актыўна працуем у сегменце імпартазамяшчэння прадукцыі. Заданне сёлета па вытворчасці такой прадукцыі ў суме 129 млн долараў ЗША выконваецца».
У кансервавай галіне плануецца рэалізаваць шэраг імпартазамяшчальных праектаў па выпуску такіх пазіцый, як агуркі кансерваваныя і марынаваныя, кансервы з грыбамі, сокавая прадукцыя, таматныя соусы, кетчупы. Па словах віцэ-прэм’ера, найважнейшым кірункам у айчынным кансерваванні з’яўляецца вытворчасць садавінагароднінага харчавання для дзяцей ранняга ўзросту.
«Высокі ўзровень вытворчасці і канкурэнтаздольнасці прадукцыі — залог паспяховых продажаў на знешніх рынках і аснова ўмацавання экспартнага патэнцыялу нашай краіны, — падкрэсліў намеснік прэм’ер-міністра. — Дасягнуты значныя вынікі ў знешнім гандлі. Калі ў 2000 годзе аб’ём экспарту прадуктаў харчавання і сельскагаспадарчай сыравіны складаў каля паўмільярда долараў ЗША, то па выніках 2025-га чакаем 9 млрд долараў і нават больш».
Асобным блокам прагучала пытанне рэалізацыі кадравай палітыкі ў сельскай гаспадарцы, што з’яўляецца неад’емнай умовай стабільнага развіцця аграрнай галіны. Для зніжэння адтоку кваліфікаваных работнікаў з галіны, павышэння замацавання маладых спецыялістаў на вытворчасці ў кастрычніку бягучага года прыняты Указ Прэзідэнта, у адпаведнасці з якім павялічаны ў два разы стымулюючыя выплаты маладым спецыялістам да 273 рублёў на працягу першых двух гадоў і да 410 рублёў у наступныя тры гады.
Максімальна ўкамплектаваны ў бягучым годзе вышэйшыя і сярэднія спецыяльныя навучальныя ўстановы аграрнага профілю. Па выніках уступнай кампаніі ў агарныя ВНУ на дзённую форму навучання залічана 1927 студэнтаў, у каледжы — 3106 навучэнцаў.
«Лічбавая сельская гаспадарка» і «дакладнае земляробства»
Кажучы аб перспектывах на бягучую пяцігодку, Юрый Шулейка адзначыў, што адным з ключавых кірункаў развіцця АПК стане забеспячэнне паўсюднага пераходу сельскагаспадарчай галіны на высокатэхналагічны, больш эфектыўны ўзровень развіцця. «Будзе прадоўжана ўкараненне прынцыпаў „лічбавай сельскай гаспадаркі“ з маштабаваннем тэхналогіі „дакладнага земляробства“, — канкрэтызаваў ён. — Плануецца прыняць сістэмныя меры па зніжэнні залежнасці галіны ад імпартных паставак. Выключаем пасрэдніцтва на ўсіх узроўнях шляхам цэнтралізацыі закупак».
Асноўная задача на найбліжэйшую перспектыву ў жывёлагадоўлі — максімальная аўтаматызацыя працэсаў, перавод малочнай жывёлы на сучасныя комплексы да 2030 года з выхадам на прадукцыйнасць на ўзроўні 7,3 тыс. кг малака ад каровы. У птушкагадоўлі плануецца стварэнне племянных аб’ектаў для поўнага камплектавання птушкафабрык бацькоўскім пагалоўем, а таксама атрыманне айчынных кросаў сельскагаспадарчай птушкі. У новай пяцігодцы ключавой задачай стане нарошчванне аб’ёмаў вытворчасці амінакіслот і камбікармоў, забеспячэнне эфектыўнай дзейнасці.
«Для стабілізацыі фінансавага становішча ў галіне плануецца далейшае ўзбуйненне сельскагаспадарчых арганізацый для больш эфектыўнага выкарыстання вытворчага патэнцыялу і працоўных рэсурсаў, а таксама павышэнне эфектыўнасці дзяржаўнай падтрымкі, — падагульніў віцэ-прэм’ер. — Да канца пяцігодкі чакаем рост аддачы ад АПК у 1,6 раза і павелічэнне экспарту прадуктаў харчавання па выніках 2030 года — да 12 млрд долараў. Аграпрамысловы комплекс будзе забяспечваць далейшае паступальнае развіццё і выконваць пастаўленыя перад ім задачы».
Вераніка КАНЮТА
Фота БелТА
