Сеткавае выданне zviazda.by

Істотны ўклад у вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў унеслі партызаны. На тэрыторыі нашай краіны ў гады Вялікай Айчыннай вайны былі створаны 213 партызанскіх брыгад і 258 асобных атрадаў, з акупантамі гераічна змагалася звыш 374 тысяч народных мсціўцаў. З самага першага дня акупацыі партызаны не давалі спакойнага жыцця гітлераўцам і іх памагатым: здзяйснялі дыверсіі на чыгунцы і іншай інфраструктуры ворага, знішчалі фашыстаў і іх тэхніку, узбраенне, здабывалі найкаштоўнейшую інфармацыю. І колькі б фальсіфікатары ваенных падзей ні лілі бруду на партызан, народны характар партызанскай барацьбы прадэманстраваў выключны гераізм савецкага народа, які рабіў усё магчымае і немагчымае дзеля Перамогі.

Безумоўна, гэта паскорыла вызваленчы працэс. Да сярэдзіны красавіка 1944 года завяршыўся першы этап вызвалення тэрыторыі Беларусі Чырвонай Арміяй. Да гэтага часу ад акупантаў было вызвалена 36 раёнаў Віцебскай, Магілёўскай, Гомельскай і Палескай абласцей, а таксама першыя абласныя цэнтры Гомель і Мазыр — практычна пятая частка БССР. Сотні тысяч нашых землякоў уладкоўвалі сваё жыццё ўжо на свабодных тэрыторыях. Аднак барацьба за мірнае жыццё працягвалася. І самы актыўны ўдзел у ёй прымалі народныя мсціўцы. Партызаны выконвалі самыя розныя задачы, пастаўленыя савецкім камандаваннем. Асаблівая ўвага ўдзялялася нанясенню рэйкавых удараў па камунікацыях і лініях сувязі ворага.

Уклад беларускіх партызан у Вялікую Перамогу — беспрэцэдэнтны факт не толькі ў гісторыі нашай краіны, але і ўсяго свету. Усенародны партызанскі рух, які разгарнуўся на тэрыторыі Беларусі ў гады акупацыі, калі на абарону Айчыны сталі і старыя, і жанчыны, і дзеці, з’яўляецца ўнікальнай старонкай у гісторыі нашай шматпакутнай краіны. У гады Вялікай Айчыннай вайны былі створаны 213 партызанскіх брыгад і 258 асобных атрадаў, з акупантамі гераічна змагалася звыш 374 тысяч народных мсціўцаў. За гераізм і мужнасць, праяўленыя ў барацьбе з нямецкімі акупантамі, больш за 140 тысяч партызан і падпольшчыкаў Беларусі ўзнагароджаны ордэнамі і медалямі Савецкага Саюза. Найвышэйшага звання былі ўдастоены каля ста народных мсціўцаў.

Аб подзвігах насельніцтва гарадоў і гарадскіх пасёлкаў, узнагароджаных вымпелам «За мужнасць і стойкасць у гады Вялікай Айчыннай вайны».

Удары, прарывы, наступленні... Па карце баёў лютага 1944 года на міжрэччы Дняпра і Друці Рагачоўскай зямлі відаць напрамкі, па якіх Чырвоная Армія выбівала з мясцовасці фашыстаў. У тым самым напружаным лютым 1944-га менавіта на гэтым участку савецкія героі захопяць друцкі плацдарм. Гэты ўчастак адваяванай тэрыторыі стане адным з пунктаў, адкуль пачыналася легендарная аперацыя «Баграціён». За стрэлкамі на ваенных картах, бітвах, апісаных у хроніках, — лёсы байцоў, іх камандзіраў, генералаў войскаў. Баявы шлях савецкіх герояў на Рагачоўшчыне вывучаюць, памяць аб іх захоўваюць школьнікі. Рагачоўскі раённы цэнтр турызму і краязнаўства кожны год арганізоўвае патрыятычныя экспедыцыі для навучэнцаў. 24 лютага — пункт адліку мірнага жыцця пасля перажытай нямецкай акупацыі.

Для гітлераўскага камандавання Калінкавіцкі вузел чыгуначных і шасэйных дарог меў выключную важнасць, а таму вораг прыняў усе меры для ўмацавання сваіх пазіцый. Аднак доўгачасовыя абарончыя збудаванні, канцэнтрацыя вялікай колькасці танкаў, гармат і мінамётаў не спынілі наступленне савецкіх войскаў. Кровапралітныя баі разгарнуліся на зямлі і ў небе. Нягледзячы на тое, што сітуацыю яшчэ ўскладняла цяжкапраходная балоцістая мясцовасць і няўстойлівае надвор’е, калі моцныя маразы раптоўна змяняліся адлігай, чырвонаармейцы паспяхова справіліся з пастаўленымі задачамі. Толькі за вызваленне Калінкавіцкага і Мазырскага раёнаў савецкія войскі заплацілі вельмі высокую цану — у сотнях брацкіх магіл спачываюць тысячы нашых салдат і афіцэраў.

Гэтымі студзеньскімі днямі ўсе пакаленні жыхароў раёнаў Гомельшчыны ўшаноўваюць памяць герояў-вызваліцеляў ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Днямі 80 гадоў мірнага жыцця адзначылі Ельск, Мазыр, Калінкавічы, Азарычы. У раёнах прайшлі мітынгі-рэквіемы, фотавыставы, патрыятычныя акцыі, аўтапрабегі з наведваннем брацкіх пахаванняў герояў Вялікай Айчыннай. Разам з жыхарамі раёнаў успомніць гераічны шлях савецкіх байцоў, партызан, якія збівалі фашысцкую навалу з Прыпяцкага Палесся, заклікае праект «Звязды» — «Шляхамі вызвалення» — да 80-годдзя вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

Загадам Вярхоўнага Галоўнакамандуючага 12 воінскім злучэнням і часцям Чырвонай Арміі, якія вызначыліся ў баях за вызваленне Гарадка, былі прысвоены ганаровыя найменні «Гарадоцкія».

За гады Вялікай Айчыннай вайны на тэрыторыі Гарадоцкага раёна Віцебскай вобласці фашысты знішчылі больш за 11 900 савецкіх грамадзян, на франтах і ў партызанскай барацьбе загінулі каля 7000 нашых землякоў. На тэрыторыі раёна пахаваны каля 19 000 воінаў і партызан, спалены 183 вёскі, з іх 35 не адрадзіліся. Вырашальнай на шляху да вызвалення стала Гарадоцкая наступальная аперацыя.

1 кастрычніка 1943 года войскі 3-й і 50-й савецкіх армій увайшлі ў Прапойскі раён і на працягу двух дзён ачысцілі ад немцаў левабярэжныя часткі рэк Сож і Проня — вёскі Старынку, Сычын, Дабранку, Каменку, Кліны, Казакоўку, Благадаць, Гіжэнку, Целяшы, Бярозаўку, Ляцягі, Аляксандраўку-1 і 2, Ходараў, Закрупец, Загліннае, Любаны. А вось Прапойск з-за свайго месцаразмяшчэння на высокім беразе на зліцці рэк Сож і Проня і моцнай нямецкай абароны заставаўся непрыступным да 25 лістапада 1943 года. Шлях чырвонаармейцаў да Перамогі быў усыпаны шматлікімі ахвярамі.