Часам гэта сігнал, за якім хаваюцца глыбейшыя чыннікі: стомленасць, страх ці адсутнасць сэнсу. Чаму мы паддаемся ляноце і як ператварыць яе з ворага ў саюзніка раскажым у гэтым артыкуле.

Што стаіць за лянотай? Прычыны і міфы:

Страх няўдачы. Псіхолагі лічаць, што пракрасцінацыя часта звязана з бояззю недасканаласці. Даследаванне паказала: студэнты, якія баяліся атрымаць нізкія адзнакі, адкладалі вучобу даўжэй за астатніх.

Энергетычны крызіс. Хранічная стомленасць і недасыпанне зніжаюць матывацыю. Нейрабіёлагі тлумачаць: пры дэфіцыце дафаміна мозг шукае хуткія задавальненні (напрыклад, скролінг), пазбягаючы намаганняў.

Адсутнасць мэты. Дзеянні без выразнай мэты здаюцца бессэнсоўнымі. Як пісаў Віктар Франкл: «Чалавек гатовы трываць любыя «як», калі разумее «навошта». Супраціў сістэме. Часам лянота — бунт супраць навязаных правілаў. Напрыклад, супрацоўнік, які ненавідзіць руціну, сабатуе задачы, якія лічыць бескарыснымі.

Навука супраць ляноты: Што працуе? Метад «маленькіх крокаў».

1. Падзяліце задачу на мікрамэты. Даследаванне Стэнфарда пацвердзіла: людзі, якія факусуюцца на 15-хвілінных інтэрвалах працы, у 2 разы радзей кідаюць праекты.

2. Стварыце «рытуал старту». Пісьменнік Харукі Муракамі кожную раніцу бегае, каб пераключыцца на творчы рэжым. Рытуалы зніжаюць супраціў, сігналізуючы мозгу: «Пара працаваць».

3. Тэхніка «З’ясі жабу». Марк Твэн казаў: «Зрабі з раніцы самую непрыемную справу — рэшта дня будзе цудоўная». Пачніце са складанай задачы — астатняе здасца лёгкім.

Калі лянота карысная? Не ўсякая лянота — вораг. Часам яна абараняе ад выгарання. Філосаф Бертран Расэл у эсэ «На славу бяздзейнасці» сцвярджаў: прагрэс нараджаецца ў моманты бяздзейнасці, калі мозг перазагружаецца. Сучасныя даследаванні пацвярджаюць: кароткія перапынкі павялічваюць крэатыўнасць.

Лянота — не тупік, а паказальнік. Яна кажа: «Пераглядзі мэты», «Адпачні» або «Разбі задачу». Замест барацьбы варта прыслухацца да яе і выбраць стратэгію. Як сказаў Леанарда да Вінчы: «Часам прамаруджванне нараджае геніяльнасць». Галоўнае — не дазволіць паўзе стаць вечнасцю.

Задайце сабе пытанне: «Што стаіць за маёй лянотай? Страх, стомленасць ці нуда? Адказ можа стаць першым крокам да змен.

5 правілаў перамагчы ў сабе ляноту і пачаць дзейнічаць:

• ПРАВІЛА 5 хвілін. Калі справа займае да 5 хвілін — выпрацуйце звычку рабіць яе адразу. Не думаць, не адкладаць, а адразу рабіць. Памыць брудны кубак, устаць і заслаць пасцелю. Вы нават не заўважаеце, як дробныя «зраблю потым» збіраюцца ў снежны ком і забіраюць масу энергіі. І па выніку энэргія «сышла, а справы не зроблены.

• МЕТАД ЗВАРОТНАГА АДЛІКУ — як часта вы сядзіце і думаеце пра сваю справу і не робіце, а толькі ў думках разважаеце. Знаёма? Калі так, то тут вельмі крута падыдзе метад «5-4-3-2-1 — наперад!» Вырашылі, што трэба нешта зрабіць і адразу, не даяце мозгу накідаць мноства чыннікаў, каб не рабіць, пачынаеце зваротны адлік. Пакуль вы лічыце, ніякія іншыя думкі ў галаву не могуць патрапіць. Проста даяце сабе каманду і пачынаеце рабіць (тэлефанаваць па важнай справе, пачынаеце рабіць зарадку, гэтак далей). 

• Публічнае абяцанне. Маё самае любімае правіла. Як жа яно дысцыплінуе і выпрацоўвае адказнасць, структуру, уменне трымаць абяцанне і не толькі. Так, вядома, сказаць і паабяцаць сабе «ў галаве» проста. Захацеў даў слова, захацеў — забраў. А вось калі абяцаеш пры кім тое, што ты гэта зробіш, то тут ужо трэба трымаць слова і не выглядаць у вачах іншых працадаўцу і г.д.)

• ЭФЕКТ КАЗІНО. Ужываючы гэты метад, важна зразумець, дысцыпліна — гэтае не пакаранне і пакута, а правільныя звычкі. Зрабілі задачу — атрымай узнагароду! Але не проста так, а каб узнагарода была выпадковай, крыху нечаканай. Запішыце сабе 10 прыемных бонусаў, кожны на асобным маленькім лісточку (гэта могуць быць нескладаныя радасныя дзеянні, якія напаўняюць энергіяй, і вы атрымліваеце ад іх кайф).

Напрыклад: кубак кавы, рэлакс хвілін 10, шпацыр, расслабляльная ванна і г.д.). Кожны лісцік складаеце і ўсе іх кладзеце ў скрыначку, мяшочак. І калі зрабілі справу, выцягваеце паперку з узнагародай. Як і чаму гэта працуе? Таму што мы ўсё любім неспадзеўкі, а такімі дзеяннямі вы праграмуеце сябе на кайф ад выкананай справы.

Забарона на апраўданні. Вельмі важна для сябе зразумець, калі вы не можаце нешта зрабіць, гэта не таму, што ў вас няма часу ці сіл, а таму, што вы так для сябе вырашылі, што ў вас іх няма. Прапішыце для сябе некалькі дзён свае: зараз не магу. Затым перачытайце, і вы зразумееце, што 70-80% з іх проста адмазкі, вы самі сабе ставіце блокі, каб не рабіць. Убачыце, што не трэба слухаць іх, а трэба проста браць і рабіць.

Псіхолаг Алена Шаўчэнка  

Фота: pexels.com