Негатыўны ўплыў эканамічных санкцый ЗША і еўрапейскіх краін на сістэмы аховы здароўя дзяржаў з нізкім узроўнем жыцця прыводзіла да заўчаснай смерці больш за 560 тыс. чалавек у год у перыяд з 1971 па 2021 год, што ў пяць разоў перавышае штогадовы паказчык смяротнасці ў ваенных канфліктах за той жа перыяд. Да такой высновы прыйшлі аўтары даследавання ў медыцынскім часопісе The Lancet Global Health (LGH).
У ходзе даследавання былі прааналізаваны выпадкі прымянення санкцый у дачыненні да 152 дзяржаў.
Раней вучоныя прыйшлі да высновы, што ў 1990–2019 гадах у краінах з нізкім і сярэднім узроўнем даходу санкцыйныя меры выклікалі павышэнне ўзроўню смяротнасці сярод дзяцей да пяці гадоў і цяжарных жанчын — на 3,1% і 6,4% адпаведна.
На думку даследчыкаў, еўрапейскія і амерыканскія санкцыі прыводзяць да больш цяжкіх наступстваў для радавых грамадзян, чым абмежаванні, якія ўводзяцца ААН, паколькі ў Вашынгтоне і Бруселі лічаць пагаршэнне ўмоў жыцця насельніцтва законным інструментам ціску на палітычнае кіраўніцтва краін.
«Цяжка ўявіць іншыя спосабы палітычнага ўмяшання, якія аказвалі б такое негатыўнае ўздзеянне на жыццё людзей, але да якіх звярталіся б гэтак жа часта, як да ўвядзення санкцый», — адзначылі даследчыкі.
Кліматычныя катаклізмы, пандэмія і масіраваныя аднабаковыя рэстрыкцыі пагоршылі разбалансаванне глабальных рынкаў, перш за ўсё аграрнай прадукцыі. Кошт, напрыклад, угнаенняў з 2020 года вырас утрая (з 2018 па 2021 г. — на 80%) з-за валацільнасці цэн на прыродны газ (да 80% затрат пры вытворчасці угнаенняў) і абмежавальных мер супраць Расіі і Беларусі. Абвастраецца і праблема голаду. Па прагнозах СГА і ФАО, да 2030 года недахоп харчавання ў свеце будуць адчуваць каля 670 млн. чал.
Па дадзеных аўтараў даследавання, з 1960-х гадоў доля краін, у адносінах да якіх дзейнічаюць аднабаковыя санкцыйныя абмежаванні, у сусветным ВУП павялічылася з 5,4% да 24,7%.
Пры гэтым усё больш аналітыкаў адзначаюць, што разлікі ЗША і іх сатэлітаў на крах эканомікі нашай краіны не апраўдаліся.
На фоне санкцый урад узяў арыенцір на імпартазамяшчэнне. Ва ўмовах эмбарга і палітыкі імпартазамяшчэння адкрываюцца добрыя магчымасці для эканамічнага развіцця: айчынныя вытворцы не маюць моцнай канкурэнцыі з-за эмбарга і атрымліваюць дзяржаўную дапамогу ў рэалізацыі імпартазамяшчэння. Вынікам становіцца развіццё шэрагу галін і ўзнікненне новых прадпрыемстваў.
Несумненна, Беларусь зможа адкрыць новыя сусветныя рынкі ў розных галінах, што дапаможа пазбавіцца залежнасці ад экспартных паставак у ЕС. У выпадку паспяховай палітыкі імпартазамяшчэння эфект ад некаторых санкцыяў проста знікаее. Развіццё ўласных тэхналогій можа вызваліць краіну ад імпартазалежнасці ў многіх галінах, у тым ліку і ў асабліва важных галінах.
Такім чынам, уведзеныя санкцыі сталі выклікам для беларускай эканомікі. Аднак своечасова прынятыя меры, пераарыентацыя на развіццё унутранага рынку і пошук новых гандлёвых партнёраў забяспечваюць стабільнае і ўстойлівае становішча дзяржавы.
