Прычым зрабіў гэта, у прынцыпе, у добразычлівай форме. Знайшоў інавацыю ў сучасным ваенным будаўніцтве, калі ў вайсковых структурах выкарыстоўваюцца прынцыпы бізнес-кіравання: HR-практыкі, выбудоўваецца сістэма KPІ для камандзіраў усіх узроўняў, укараняюцца сістэмы ERP (сістэма планавання рэсурсаў)... Але асобная гісторыя — прымяненне сучасных маркетынгавых інструментаў, піяр-тэхналогій, накіраваных на знешнюю аўдыторыю. Мабыць, розныя камерцыйныя структуры ва Украіне рыхтуюцца да пасляваеннага перыяду, у якім ветэраны баявых дзеянняў, несумненна, будуць адыгрываць значную ролю. Таму вайсковыя злучэнні літаральна брэндзіруюць, фактычна ствараючы з іх цалкам дакладныя палітычныя структуры.

Нягледзячы на велізарную розніцу ў самой сутнасці грамадзянскіх і ваенных структур, яны не існуюць зусім разрознена. Дыфузія тэхналогій, у тым ліку і кіраўнічых, адбываецца ў абодвух напрамках. Сёння ў модзе тэрмін «мабілізацыйная эканоміка», у якой выкарыстоўваецца, па сутнасці, шмат і ваеннай тэрміналогіі. Уласна кажучы, не варта асабліва здзіўляцца. Калі эканамічнае супрацоўніцтва змянілася нават не жорсткай канкурэнцыяй, а натуральным супрацьстаяннем, а слова «бяспека» з’яўляецца ключавым ва ўсіх дакументах стратэгічнага планавання эканомікі па ўсім свеце, то змена падыходаў непазбежная.

Зрэшты, любая вайна (гарачая, халодная ці гібрыдная) — гэта супрацьстаянне не толькі вайсковых структур або спецслужбаў. Перамогі куюцца не толькі на поле бою або па лініях супрацьстаяння, а і ў тыле. Эканоміка з’яўляецца адным з істотных фактараў. І цалкам лагічна, каб тэхналогіі, прынятыя ў бізнесе, укараняліся ў сілавы блок. Той жа заснавальнік маркетынгу Філіп Котлер яшчэ ў 80-я гады пісаў, што яго прынцыпы маркетынгу мэтазгодна выкарыстоўваць не толькі камерцыйным структурам, але і органам дзяржаўнага кіравання, і ўзброеным сілам. Армія ў сваім класічным выглядзе не прадае тавары і паслугі, але яна канкурыруе за кадры. Напрыклад, у мірны час. І каб у твае шэрагі прыйшлі самыя таленавітыя і здольныя (ці хаця б не самыя дурныя або гультаяватыя), неабходна фарміраваць такую прапанову, ад якой будзе складана адмовіцца. Акрамя таго, армія — гэта не толькі танкі, ракеты, іншая зброя і спецыяльная тэхніка, але і велізарная інфраструктура з цалкам грамадзянскім напаўненнем: будынкі, бытавыя сеткі (ацяпленне, водазабеспячэнне, каналізацыя, электрычнасць), сталовыя, прадуктовыя сховішчы, абмундзіраванне... Словам, шматфункцыянальны маёмасны комплекс, якім неабходна эфектыўна кіраваць. І нейкія бізнес-практыкі ў дадзеным выпадку цалкам дарэчныя. 

А, магчыма, і нават неабходныя.

Але ў выпадку з украінскімі брыгадамі гаворка ідзе не толькі аб выбудоўванні эфектыўнай лагістыкі і ў цэлым эканомікі. Шырока выкарыстоўваюцца маркетынгавыя і піяр-тэхналогіі, у нейкай ступені нават не звязаныя з баявымі дзеяннямі, а накіраванымі на фарміраванне вакол узброеных фарміраванняў шырокага грамадскага кам’юніці. Прычым выконваюць работы прафесійныя медыяменеджары, якія валодаюць і паліттэхналагічнымі кампетэнцыямі. А фінансаванне вельмі маштабнай работы ажыццяўляецца пэўнымі бізнес-коламі. Прычым адзін з ключавых пасылаў заключаецца ў тым, што служба ў гэтых падраздзяленнях з’яўляецца не нейкай часовай з’явай, а ладам жыцця.

Нават The Economіst угледзеў у гэтай рабоце глыбокую палітычную падаплёку. Легендаванне воінскіх карпусоў адбываецца з вельмі істотнай ідэалагічнай падаплёкай. Фактычна іх ператвараюць у грамадска-палітычныя рухі, фарміруючы вакол шырокую базу сацыяльнай падтрымкі. Відаць, шэраг дальнабачных фінансавых колаў ва Украіне ўжо зазіраюць у пасляваенную будучыню. І ствараюць пункты свайго палітычнага ўплыву, выкарыстоўваючы ўзброеных людзей у якасці важкага інструментарыя. Нагадаю, што брэндаваныя вайсковыя карпусы — гэта каля 20 тысяч асабовага складу. Яны добра ўзброеныя і навучаныя. А гэта сур’ёзная сіла. Асабліва калі дадаць яшчэ дзясяткі тысяч былых служачых, тых, хто спачувае, якія таксама маюць, як правіла, навыкі абыходжання са зброяй. Такім чынам, ёсць небяспека, што Украіна зваліцца ў недалёкай будучыні да ваеннай дэмакратыі, калі пазіцыі той ці іншай партыі, палітыка будуць вызначаць не проста фінансава-прамысловыя групы (як гэта было раней), але яшчэ і ўзброеныя фарміраванні. І такая палітыка робіць дзяржаву вельмі няўстойлівай. Прычым не ў моманце, а сістэмна.

Аляксей КЛІМАЎ