Пералік паказчыкаў адпавядае патрабаванням, што прад’яўляюцца да работы Нацыянальнага банка і банкаўскай сістэмы ў цэлым, — садзейнічанне эканамічнаму росту разам з падтрыманнем цэнавай і фінансавай стабільнасці. Указам устаноўлены наступныя паказчыкі: прырост спажывецкіх цэн — не больш за 7%; міжнародныя рэзервовыя актывы — не менш за 9,2 мільярда долараў (найважнейшы індыкатар эканамічнай бяспекі краіны і яе фінансавай устойлівасці); доля актываў банкаў, якія не абслугоўваюцца, у актывах, схільных да крэдытнай рызыкі, — не больш за 10% (утрыманне такога ўзроўню забяспечыць стабільнасць усёй банкаўскай сістэмы); каэфіцыент даступнасці аўтаматызаваных сістэм удзельнікаў плацежнага рынку Рэспублікі Беларусь, з дапамогай якіх забяспечваецца правядзенне разліковых аперацый, — не ніжэй за 99,8%; прырост аб’ёму інвестыцыйнага фінансавання — не менш за 13% (для забеспячэння падтрымкі інвестыцыйнага крэдытавання). 

Цэнавая стабільнасць, а не стабільны рост цэн

Усе гэтыя паказчыкі і меры цалкам ідуць «ад жыцця» як гэтага патрабуе кіраўнік дзяржавы. «Нагадаю, людзям патрэбна цэнавая стабільнасць, а не стабільны рост цэн», — падкрэсліў Прэзідэнт на нарадзе, прысвечанай праектам прагнозных дакументаў на 2026 год. «Нам не трэба, як тут некаторыя пішуць, стрымліваць рост цэн, яшчэ нешта. Трэба справядлівае цэнаўтварэнне, каб людзі маглі купіць неабходнае», — арыентаваў беларускі лідар. Усё ў лепшых беларускіх традыцыях: за сухімі фінансавымі паказчыкамі — рэальны клопат аб дабрабыце людзей. 

З улікам усіх рызык інфляцыя не павінна перавысіць 7% 

Падпісаны Прэзідэнтам указ змяшчае 5 класічных асноўных паказчыкаў, растлумачыў журналістам намеснік старшыні праўлення Нацыянальнага банка Андрэй КАРТУН. Першы паказчык датычыцца інфляцыі. Андрэй Картун тут вылучыў два фактары. Запланаваная інфляцыя сёлета ў асноўным назіралася пасля руху цэн у мясамалочнай прадукцыі, у сектары ЖКГ і бытавых паслугах. Спецыяліст вылучыў 10 асноўных катэгорый тавараў і паслуг, якія разам фарміруюць 70–80 % інфляцыі. Па асобных групах тавараў, а таксама паслугах прымяняецца дзяржаўнае рэгуляванне цэн. Тарыфы па некаторых з іх, у прыватнасці, на гарадскія перавозкі, доўгі час практычна не павышаліся, а сабекошт і адпаведна субсідзіраванне павялічылася. У наступным годзе трэба будзе бюджэтнае фінансаванне адпаведных напрамкаў скараціць. Гэта робіцца, у тым ліку зыходзячы з тэмпу росту заробкаў, які склаўся ў апошні год. 

Таксама існуе імпартны складнік. «Мы бачым, якія рызыкі сканцэнтраваны з пункту гледжання імпартных цэн. Напрыклад, летась і ў пачатку гэтага года былі рэкордныя цэны на какава-бабы і каву. Толькі рост цэн на каву даў нам сёлета 0,2 % інфляцыі. Плюс кандытарскія вырабы, яны ў нас у лідарах па росце цэн», — удакладніў Андрэй Картун.

Цяпер прынята рашэнне разам з урадам аб тым, што з улікам усіх рызык лічба па інфляцыі не павінна перавысіць 7 % на наступны год. «Важна, каб базавая (ачышчаная ад сезоннага і адміністрацыйнага ўплыву) інфляцыя склала не больш за 5 %. Гэта дазволіць хутчэй выйсці на сярэднетэрміновы паказчык на ўзроўні 5 %», — адзначыў намеснік старшыні праўлення Нацбанка.

Андрэй Картун звярнуў увагу, што паказчык па ЗВР некалькі заніжаны. У кастрычніку абноўлены гістарычны максімум, калі рэзервы павялічыліся да 13,284 мільярда долараў у эквіваленце. «На гэта ў першую чаргу ўплывае рост сусветных цэн на золата. Пакуль складаўся прагноз, не закладвалі такую дынаміку цэн на золата, якая, па сутнасці, перавысіла гістарычны максімум. Мы вельмі кансерватыўныя ў сваіх ацэнках, таму не закладваем, што цэны на золата будуць імкліва расці далей. Падыходзім з асцярогай. Калі цэны на золата захаваюцца, то, вядома, нашы рэзервы будуць значна вышэйшыя. Плюс кан’юнктура валютнага рынку дазволіла купляць валюту, нарошчваць рэзервы», — растлумачыў Андрэй Картун. 

Нацбанк чакае, што ў наступным годзе будзе збалансаваны валютны рынак

«Гэты фактар ніяк не паўплывае ні на рост, ні на зніжэнне рэзерваў. Тым не менш бачым, што запасы ёсць з пункту гледжання таго, каб згладжваць валацільнасць на валютным рынку. Яшчэ адзін фактар, які паўплывае ці можа паўплываць на зніжэнне рэзерваў па параўнанні з фактычным значэннем, гэта валютныя абавязацельствы ўрада. У наступным годзе ў нас адны з пікавых выплат па знешніх пазыках у валюце. Прынята рашэнне менш рэфінансаваць знешнія даўгі, а больш аддаваць для таго, каб эканоміка „дыхала“ больш свабодна», — растлумачыў Андрэй Картун.

Наступны паказчык — доля неабслугоўваемых актываў банкаў у актывах, схільных да крэдытнай рызыкі, павінна быць не больш за 10 % (утрыманне такога ўзроўню забяспечыць стабільнасць усёй банкаўскай сістэмы). Акрамя таго, каэфіцыент даступнасці аўтаматызаваных сістэм удзельнікаў плацежнага рынку краіны, з дапамогай якіх забяспечваецца правядзенне разліковых аперацый, — не ніжэй за 99,8 %. Апошні паказчык — прырост аб’ёму інвестыцыйнага фінансавання — не менш за 13 %. На такім узроўні ён неабходны для забеспячэння падтрымкі інвестыцыйнага крэдытавання. 

Сяргей КУРКАЧ