Два мільёны жыхароў сектара Газа застаюцца адрэзанымі ад знешняга свету з-за блакады, арганізаванай Ізраілем. Па дадзеных ААН, як мінімум чвэрць з іх зараз знаходзяцца на мяжы смерці ад хвароб і голаду. І хоць Армія абароны Ізраілю (ЦАХАЛ) часткова змякчыла абмежаванні на пастаўкі гуманітарнай дапамогі, яе аб’ёмаў недастаткова для задавальнення запатрабаванняў мільёнаў чалавек. У рэгіёне востра не хапае чыстай вады і медыкаментаў, квітнеюць марадзёрства і насілле, і нават самую простую ежу можна набыць толькі на чорным рынку — па зааблочных цэнах. Нягледзячы на тое, што прэзідэнт ЗША Дональд Трамп анансаваў спыненне агню ў бліжэйшы час, ізраільскія ваенныя пашырылі ўзброеную аперацыю і паведамілі аб ліквідацыі дзясяткаў «тэрарыстаў і сотняў аб’ектаў тэрарыстычнай інфраструктуры». Пра тое, што зараз адбываецца ў сектары Газа, — у матэрыяле выдання «Лента.ру».

На краі

З пачатку сакавіка Ізраіль блакіруе ўвоз у сектар Газа гуманітарнай дапамогі, ад якой залежаць больш за два мільёны мірных жыхароў. На працягу 13 тыдняў у рэгіён не паступаюць прадукты харчавання, медыкаменты і чыстая вада. Ахоплены вайной рэгіён, жыхары якога за апошнія два гады і без таго тысячамі паміралі з-за баявых дзеянняў паміж баевікамі ХАМАС і ізраільскай арміяй, канчаткова пагрузіўся ў анархію. З-за маштабнага голаду і эпідэмій у горадзе дзейнічаюць узброеныя банды, якія адбіраюць у мірных жыхароў апошнюю ежу і лекі. Па адзнацы Дзіцячага фонду ААН (UNICEF), штодня ад недаядання і бамбардзіровак у Газе гінуць не меней 100 дзяцей і падлеткаў.

І хоць пачынаючы з 19 мая, пасля ціску з боку сусветнай грамадскасці, ізраільскія ўлады часткова аслабілі абмежаванні, у Газу ўдалося даставіць толькі некалькі дзясяткаў грузавікоў з гуманітарнай дапамогай. Аднак і яны былі разрабаваны марадзёрамі, не дайшоўшы да атрымальнікаў. Гуманітарныя арганізацыі гавораць, што ізраільскія ўлады адхілілі большасць іх просьбаў аб прыняцці больш эфектыўных мер па абароне канвояў.

Маштабы катастрофы

Па адзнацы Сусветнай арганізацыі аховы здароўя (СААЗ), каля 500 тысяч чалавек у Газе знаходзяцца на мяжы смерці ад знясілення ці хвароб. Сярод іх — не менш за 70 тысяч дзяцей менш пяці гадоў і 17 тысяч цяжарных жанчын. «Гэта адзін з самых страшных у свеце крызісаў, звязаных з праблемай голаду, які разгортваецца на вачах ва ўсяго чалавецтва», гаворыцца ў паведамленні СААЗ.

У Газе па-ранейшаму працуюць сотні міжнародных валанцёраў, у тым ліку ўрачоў, якія прыбылі ў анклаў да пачатку блакады. Аднак іх запасы паліва, харчавання і лекаў за тры месяцы практычна вычарпаны. З-за недахопу бензіну ўрачы не могуць запусціць генератары, а значыць — праводзіць хірургічныя аперацыі. Тое ж самае тычыцца і сродкаў першай дапамогі: яны скончыліся амаль поўнасцю.

Як паведамляе ААН, з пачатку вайны ў Газе загінулі 408 гуманітарных работнікаў, у тым ліку 280 супрацоўнікаў Блізкаўсходняга агенцтва ААН для дапамогі палесцінскім бежанцам і арганізацыі работ (БАПАР).

«Рынкі роспачы»

Большасць грузаў з гуманітарнай дапамогай перахапляюцца марадзёрамі. Захопленыя грузы ідуць або на іх асабістыя патрэбы, або перапрадаюцца на чорных рынках — фактычна, адзіных месцах, дзе можна купіць ежу і ваду. Перакупшчыкі ўстанаўліваюць за крадзеныя прадукты велізарныя цэны — яны ў дзесяткі разоў перавышаюць даваенныя.

Як піша The Wall Street Journal, палесцінцы купляюць макароны, змешваюць іх з сурагатамі і пякуць нейкае падабенства хлеба.

Чэргі за прадуктамі часта перарастаюць у бойкі. А з-за недахопу паліва вадзіцелі, якія дастаўляюць ваду, за апошнія тыдні практычна спынілі паездкі. «Я называю гэта рынкам роспачы. Трэба адкрыць доступ для ўсёй дапамогі, каб яна магла паступіць да насельніцтва, яко знаходзіцца ў роспачы. Рынак роспачы знікне, і не будзе прычын рабаваць грузавікі», лічыць Енс Ларке, афіцыйны прадстаўнік Упраўлення ААН па каардынацыі гуманітарных пытанняў.

У пыле «Калясніцы»

Ізраіль аб’явіў аб блакадзе пасля таго, як ХАМАС прыняў мірны план спецпрадстаўніка ЗША Стыва Уіткафа. Гэта супала з заканчэннем двухмесячнага перамір’я. 16 мая ЦАХАЛ пачаў аперацыю «Калесніца Гідэона». Яе мэта — канчатковае знішчэнне баевікоў і ўстанаўленне кантролю над усёй тэрыторыяй сектара Газа.

«Гатовы пакласці канец вайне на дакладных умовах, якія забяспечаць бяспеку Ізраіля: усе заложнікі вяртаюцца дадому, ХАМАС складае зброю, яе кіраўніцтва выганяецца з сектара Газа, Газа цалкам раззбройваецца», заявіў прэм’ер-міністр Ізраіля Біньямін Нетаньяху.

26 мая пад ізраільскі авіяўдар трапіў будынак школы — загінулі 25 чалавек, уключаючы шасцярых дзяцей.

29 мая тэлеканал Al Arabia паведамляў, што Ізраіль і ХАМАС папярэдне дамовіліся аб 60-дзённым перамір’і. Аднак праз два тыдні пагадненне не было падпісана.

3 чэрвеня, паводле звестак Reuters, як мінімум 27 чалавек загінулі ў выніку ізраільскага абстрэлу каля пункта раздачы харчавання. Па дадзеных ізраільскіх вайскоўцаў, агонь быў адкрыты па групе людзей, якія парушылі маршруты па шляху да размеркавальнага цэнтра ў Рафаху. Паведамляецца, што гэтаму папярэднічала гібель трох салдат падчас баявых дзеянняў на поўначы анклава.

17 чэрвеня стала вядома, што колькасць ахвяр перавысіла 55 тысяч чалавек, паводле звестак міністэрства аховы здароўя Газы.

1 ліпеня Армія абароны Ізраіля атакавала больш за 140 аб’ектаў у сектары Газа.

Тэрор на руінах

ХАМАС сцвярджае, што ўся адказнасць за ахвяры блакады ляжыць на Ізраілі. Аднак групоўка раней была абвінавачана ў крадзяжы гуманітарных грузаў. Акрамя таго, баевікі шантажуюць Ізраіль пагрозамі пакарання смерцю двух дзясяткаў яўрэйскіх заложнікаў, калі блакада не спыніцца. Ізраіль не раз прапаноўваў размен — зняцце блакады ў абмен на вызваленне грамадзянскіх. Але ХАМАС патрабуе поўнага спынення вайны.

Наколькі блізка бакі да міру — незразумела. Пры гэтым, як паведамляецца, прэм’ер-міністр Ізраіля Біньямін Нетаньяху і прэзідэнт ЗША Дональд Трамп ужо ўзгаднілі план спынення вайны.

Тым часам Вялікабрытанія, Францыя і Канада прыгразілі санкцыямі, калі Ізраіль не забяспечыць гуманітарны калідор. «Адмова ўрада Ізраіля ў прадастаўленні неабходнай гуманітарнай дапамогі грамадзянскаму насельніцтву непрымальная і можа парушыць міжнароднае гуманітарнае права. (...) Мы без ваганняў прымем меры, уключаючы мэтавыя санкцыі», гаворыцца ў сумеснай заяве ўрадаў Вялікабрытаніі, Францыі і Канады. ЗША таксама аказваюць ціск, хаця афіцыйна не плануюць спыняць дапамогу ЦАХАЛ. Белы дом працягвае спрабаваць урэгуляваць сітуацыю дыпламатычным шляхам.

Ужо ў панядзелак, 7 ліпеня, Біньямін Нетаньяху плануе прыбыць у ЗША, каб правесці асабістую сустрэчу з Дональдам Трампам. Падчас сустрэчы будзе абмяркоўвацца спыненне баявых дзеянняў у сектары Газа. «Трамп хоча як мага хутчэй заключыць пагадненне аб спыненні агню і вызваленні заложнікаў з сектара Газа», лічыць амерыканскае выданне Axios.

«Куды сыходзяць людзі, не хвалюе нікога»

На думку Рыгора Лук’янава, навуковага супрацоўніка Інстытута ўсходазнаўства РАН, закрытыя межы ўзмацняюць гуманітарную катастрофу: ні адна краіна рэгіёну, у тым ліку арабскія, не пагадзілася прыняць бежанцаў. «Яны асуджаюць Ізраіль, але не гатовыя ўдзельнічаць у выратаванні грамадзянскіх асоб. Толькі Іарданія ў рамках дамоўленасцяў з прэзідэнтам ЗША Дональдам Трампам прыняла на лячэнне дзве тысячы дзяцей — і тых вернуць адразу пасля лячэння», — адзначыў ён.

Цяпер насельніцтва Газы фактычна зачынена ў зоне баёў. Эвакуацыі няма. Ні палесцінская адміністрацыя, ні ЦАХАЛ гэтым не займаюцца. «Калі ізраільскія вайскоўцы ўваходзяць у жылыя кварталы, людзей проста выганяюць з дамоў. Ніхто не займаецца іх цэнтралізаванай эвакуацыяй ці забеспячэннем. Куды яны ідуць — нікога не хвалюе. А ісці ім няма куды. Гэта пагаршае катастрофу», кажа Рыгор Лук’янаў.

Рыгор Лук’янаў лічыць, што вырашыць крызіс можна толькі праз фармаванне новага палестынскага ўрада без ХАМАС. Але Ізраіль абвяргае такую перспектыву, у сувязі з чым гуманітарны крызіс можа працягвацца яшчэ шмат гадоў.

«Ізраіль хоча тэхнічны ўрад, без прадстаўнікоў якіх-небудзь існуючых палесцінскіх палітычных сіл. Але такая ўлада не будзе легітымная — яе не прыме народ. Без легітымнасці яна нічога не зменіць», — кажа эксперт.