— Маладая пара без дзяцей, без жывёл, без шкодных звычак зніме кватэру. Дорага...

— А я б усё роўна ім не здаваў, — разважліва перапыняе другі.

— Гэта чаму?!

— Ды не па-людску неяк, сумна жывуць...

І сапраўды: маладыя, у пары ну проста павінны жыць цікавей: дай божа, з дзеткамі, з гаспадаркай (але ж пра коней і сабак — іншым разам), з птушкамі-катамі... Болей клопату з імі? Так, — згаджаецца спадар Камароўскі з Оршы, але ж і радасці з пацехай таксама:

«У Савосева суседа

Быў пярэсценькі каток...»,

А ў мяне ён чорны, бедны,

Як старэнькі чыгунок.

І з-за гэткай масці —

33 напасці

Ў брунета, у бедака...

Лесвіца на шчасце:

Даў жа драпака!

Нехта праўду казаў, што каты ўмеюць лётаць — зверху ўніз. Але ж, на думку спадарыні Лабажэвіч з Клецка, і знізу — таксама:

Улягае не на смех

Барсік за суседкай:

Шух па лесвіцы наверх,

Да акенца з сеткай.

Ды зачынена яно:

Мурка з іншым спіць даўно...

Той не гэткі абібок:

Пэўна, мышку прывалок!

А вось гэты, як выглядае, «пусты», без ніякага падарунка ды яшчэ і ў роздумах. Маўляў (як лічыць спадарыня Кусянкова з Рагачоўшчыны):

Мурка шмат што абяцала:

На паддашак запрашала...

Закароткая драбіна —

Кот, бядак, глытае сліну:

Рыбай пахне — звар’яцець!

Як далоў не загрымець?!

Страсці-жарсці? На халеру —

Лепш залезці ў кватэру.

Лёгка гэтак падумаць, а вось зрабіць...

«У маім дзяцінстве, — піша спадар Старых з Гомеля, — быў кот Шпігель. Каб выйсці на вуліцу, ён сядаў на парог і пачынаў мяўкаць. Яму адчынялі дзверы — выпускалі ў сенцы. Адтуль, праз дзірку, ён вылазіў на двор, каб пасля вось такім жа макарам вярнуцца назад у сенцы... Але ж не ў хату, бо з-за дзвярэй нават гучнае „мяў“ ніхто не пачуў бы. Значыць, кату заставалася альбо чакаць, пакуль нехта будзе ісці, альбо...

Шпігель прыдумаў: ён заскокваў на сценку — лапай націскаў на клямку. Грукату ад гэтага не было, хіба ляскат, але кату адчынялі».

Гэтаму ж прыёму, як піша Мікалай Валянцінавіч, ён спрабаваў навучыць сваіх іншых катоў і кошак, якія былі пасля Шпігеля. Марная справа: нічога не атрымалася.

Адкуль, трэба разумець, радкі:

Лёцьма, бегма

рада кошка

Пацукоў, мышэй лавіць...

Ды не зможа —

нізавошта —

Дзверы, вокны адчыніць.

Хіба (як «сведчыць» здымак 

і спадар Матошка з Расоншчыны):

З сеткай справіўся каток, —

Рама «ўпіраецца...»

Дык які з драбіны толк?!

Васька ў нас пытаецца!

Яму і адкажам — радкамі спадара Гаўрыша з Чавусаў:

Да дзяўчат калісь даўно

Лазіў Янка ў акно —

З рызыкай сарвацца...

Каб каток смялей хадзіў,

Янка лесвічку зрабіў —

Можна не баяцца.

Добра з такім гаспадаром! І, згадзіцеся, не толькі кату: мае рацыю спадарыня Кусянкова:

Хоць на выстаўку жанчыну,

Калі ў хаце ёсць Мужчына!

Ён пакосіць і ўзарэ,

Ўсё паробіць на дварэ:

Лесвічку згарусціць,

Ваську ў дом упусціць...

Тому ж клопатаў няма

Яго кормяць задарма.

А ён — з той «удзячнасці»...

«Глянула на здымак і вачам не паверыла, — піша спадарыня Ісакава з аг. Сласцёны Чавускага раёна. — Гэта ж Катафей! Калі па парадку, то ён прыбіўся да нас, да нашай казы, пасярод зімы. Я яму то малачка, то яшчэ чаго... Ён спачатку шыпеў, стараніўся, а пасля стаў пад ногі кідацца — чорны, знянацку».

«Адзін раз, — піша Раіса Іванаўна, — досыць моцна спужаў — я на яго насварылася, у другі — фартухом замахнулася і... паплацілася. Прысела даіць казу — чую, быццам што капае мне на куртку. Аказалася, гэты абармот разгроб салому...» І неяк жа пацэліў, падказаў нашай чытачцы не толькі подпіс да здымка, але і сабе... новае імя. Такім чынам,

Ёсць у нас прыблуда-кот —

Майстар шкодзіць круглы год:

Па гардзінах ён " хадзіў«,

Нейк вазоны «падкарміў»,

Папугая страшыў з клеткі,

Краў то рыбу, то катлеткі,

У дзеда неяк — валяр’янку

І заклаў такую «п’янку»...

Цэлы дзень хадзіў паддаты!

Вось таму і стаў... Мардаты.

Ну сапраўды: хтось казаў «гарбаты», а гэты... Галоўнае — не паспрачаешся (можна яшчэ раз глянуць на здымак).

Пра яго, вось такога, і здагадкі ад спадара Сабалеўскага з Узды:

На пярынах 

спачывае,

Рыбу есць напоўніцу,

Ванну пенную

прымае...

Ды... не задаволіцца:

— Я назад хачу, у вёску,

Дзе свабода, мышы, птушкі.

Тут, у горадзе, мне млосна,

Тлумна, сумна, а ўжо душна...

Не дагадзіць прыезджаму! І не толькі гэтаму: спадар Мікуліч са Стоўбцаў знаёміць яшчэ з адным:

Пераехаў дзедка ў горад,

Перавёз сюды катка

І адразу ўведаў гора:

Той цураецца латка...

Каб малы на двор хадзіў,

Днямі лескі дзед зрабіў:

Не бяды — адмые лапкі,

Абы толькі ён не ў тапкі!

З дыялогаў: «Мой кот у мінулым жыцці быў судовым прыставам». — «Што — апісвае маёмасць?» — «Не толькі... Раніцою арышт налажыў»... Карацей, не любіў, — забіў бы! А любячы, даруеш — калі не ўсё, то многае, як тая ж спадарыня Чыгрынава з Мінска:

Пасля сну, без акуляраў

Падалося, што пачвара

Праз акно ў хату лезе...

Зрэшты, бачаная недзе?!

Прыглядзелася: а-ёй,

Гэта ж, людцы, коцік мой.

Дзесь туляўся амаль год

І вярнуўся, абармот!

Трэба разумець, ура?!

З ліста: жыву на першым паверсе, раніцай адчыняю акно, гладжу ката, іду ў прыбіральню і толькі там успамінаю, што ката ў нас... няма.

Чаму так? Адказ ад сужэнцаў Астроўскіх з Мінска:

Ваську я пушчу пагрэцца,

Назусім — не забяру,

Бо ў маёй кватэры месца

Хопіць толькі камару.

У іншых, здараецца, жылплошча большая, але... Праўду піша спадарыня Чыгрынава:

Пад акном у дзеўкі Нэлі

Серэнады хлопцы пелі,

А прайшла яе пара, —

Кліча Барсіка з двара.

Да акна кату драбіна...

Ён ад Нэлі...

морду клінам,

Бо вясной, не вам казаць,

Цягне з коткамі гуляць.

Паводле спадарыні Валянціны Богдан з Лунінца, гэтаму вось, што са здымка,

нявесела з ранку, —

Пайшоў да каханкі.

Па лесвіцы цяжка

Старому ўзбірацца:

Задумаўся: трэ было

Дома застацца...

А сетку маскітную

Лапкай адкінуў:

Бог сілку забраў,

Але ж думку пакінуў!

Аддыхаўся кот

І скрабецца ў акенца.

Ён мышку прынёс

Сваёй любай паненцы.

На гэтай рамантычнай ноце і завяршыць бы чарговы агляд. Але ж трэба падвесці вынікі: паведаміць, што найлепшыя подпісы да папярэдняга здымка («Хай пасядзяць на шыі, пакуль яшчэ малыя...» Гл. нумар за 1 ліпеня г.г. альбо сайт — «Звязда», «Калейдаскоп», «Хто каго?»), паводле вялікага чытацкага журы, даслалі мінчанка Любоў Чыгрынава, спадары Мікалай Камароўскі з Оршы, Аляксандр Матошка з Расоншчыны, Мікалай Старых з Гомеля і сужэнцы Астроўскія з Мінска. Іх подпісы аказаліся настолькі... роўнымі, што журы маленькае, рэдакцыйнае разгубілася і вызначыць пераможцу проста не змагло... На гэты раз. Затое ў наступны...

Здымак, як бачыце, дадаецца. Значыць, можна ўважліва паглядзець на яго, прыдумаць свой (свае) варыянты подпісаў і даслаць у рэдакцыю. Прапановы прымаюцца, конкурс працягваецца. Пішыце.

Валянціна Доўнар