Несумненна, цяпер шмат аналітычных структур займаюцца вывучэннем, аналізам расійска-ўкраінскіх адносін, каб спрагназаваць іх далейшае развіццё з пункту гледжання нармалізацыі. Ці хоць бы мірнага суіснавання дзвюх краін і народаў як задачу мінімум.
Безумоўна, у ЗША і ЕС ёсць наймагутнейшыя аналітычныя інстытуты, укамплектаваныя прафесіяналамі высокага класа ў міжнароднай палітыцы. Іншае пытанне — ці маецца ў іх разуменне ў поўнай меры аб фармаце працэсаў, якія адбываюцца на прасторах так званай постсавецкай прасторы?
У гэтым ёсць сумненні. І шмат нюансаў. Аналітыкаў па Расіі, Украіне, Казахстане, Узбекістане і іншых рэспубліках вялікае мноства, у тым ліку і публічных. І яны, быццам бы, разбіраюцца дасканала і паглыблена ва ўсіх пытаннях нашага жыцця. Іншая справа, што нямала гэтых спецыялістаў, уласна кажучы, і ў нашых краінах калі і бывалі, то праездам. Таму ў іх высновах больш здагадак, чым аналізу. Нават на Захадзе адзначаюць: пасля «халоднай вайны» веды аб шостай частцы сушы значна знізіліся і звузіліся. «Імперыю зла», як ключавога ворага, вывучалі пад лупай і з усіх бакоў. І геніяльных аналітыкаў у частцы савецкай рэчаіснасці было дастаткова. Балазе на гэты кірунак, як прыярытэтны з пункту гледжання нацыянальнай бяспекі, вылучаліся велізарныя рэсурсы. Пасля заканчэння эпохі двухпалярнага свету рэальныя даследчыя работы былі згорнутыя. Папросту яны сталі непатрэбныя. І постсавецкія рэспублікі цікавілі геапалітыкаў з пункту гледжання некаторых вузкіх кірункаў (тыя ж энергарэсурсы), якія не давалі агульнай карціны.
Не самы высокі ўзровень супрацоўніцтва і з Беларуссю, і з Расіяй, і з іншымі рэспублікамі не зрабіў іх зразумелымі заходняму свету. Якое дачыненне выклікалі нашы краіны ў тых ці іншых палітыкаў — гэта асобнае пытанне. Праблема, як мне здаецца, у іншым: уласна кажучы, на якой фактурнай базе гэтыя пазіцыі фарміраваліся. Бо нярэдка звяртаюцца нават да паслуг міграцыйных дысідэнтаў, якія валодаюць сваімі, глыбока суб’ектыўнымі, поглядамі на рэчаіснасць. У гэтым, дарэчы, заключаюцца і памылкі для заходняй дыпламатыі і палітыкі ў ацэнцы сітуацыі, у тым ліку і ў рамках той жа санкцыйнай палітыкі. У гэтым выпадку, як гаворыцца, і дзякуй богу, што ў нашых апанентаў, фактычна антаганістаў, няма выразнага плана дзеянняў. Але гэтак жа сама еўрапейцы і амерыканцы пачынаюць прабуксоўваць і ў добрых справах, такіх як урэгуляванне канфліктаў.
У Беларусі ёсць глыбокая экспертыза па ўсіх працэсах, якія адбываюцца ў СНД. Па той простай прычыне, што мы ў іх глыбока ўцягнутыя, прычым уцягнутыя з пазітыўнага боку. І ў нас ёсць вопыт выбудоўвання ўзаемаадносін. Яны ў нас ёсць з усімі былымі савецкімі рэспублікамі. Не заўсёды яны складваюцца зусім ужо бясхмарна, часам здараюцца дыскурсы, вельмі вострыя і эмацыянальныя, але яны прадвызначаюць кампраміс, а не развіццё канфрантацыі. А складаных пытанняў вельмі шмат. І з глыбокімі гістарычнымі каранямі. Распад Расійскай імперыі сто гадоў таму, стварэнне на значнай часткі яе тэрыторыі СССР і потым знікненне яго — не такі ўжо і працяглы перыяд з пункту гледжання гісторыі. А раз’яднанне дзяржаў — вельмі балючы інцыдэнт, які суправаджаецца доўгімі і разнастайнымі эксцэсамі. І яны, на жаль, адбываюцца. Не тое, каб яны прадвызначаныя, але гістарычная дыялектыка паказвае на высокую іх верагоднасць.
І Беларусь усе гэтыя глыбінныя супярэчнасці разумее. І ўмее знаходзіць канструктыўны баланс. Нам удалося цалкам мірна і прадукцыйна суіснаваць побач з усімі нашымі суседзямі, з якімі падчас Саюза мы жылі ў адной прасторы (у тым ліку дэ-факта і з Польшчай), і з Кіевам, і з Варшавай, Вільнюсам, Рыгай, Масквой падтрымлівалі заўсёды добрасуседскія адносіны. Вядома, меліся супярэчнасці, але іх канструктыўна вырашалі. Так, сёння па еўрапейскім кірунку ёсць ахаладжэнне. Але яно не з’яўляецца непераадольным і ў цэлым не такім ужо татальным, улічваючы, што знаходзімся мы, практычна, у прыфрантавой зоне, калі называць рэчы сваімі імёнамі. І ў частцы ўкраінскага канфлікту Беларусь валодае, бадай, унікальнай экспертызай — і тэарэтычнай, і практычнай. І грэх міратворцам, якой бы яны не былі нацыянальнасці, гэтымі кампетэнцыямі не скарыстацца.
Інтэлект ШТУЧНЫ
