Перапала беднай бярозе: было праз што ўваліцца ў адчай!

Але ж не! Яна не здалася: знайшла ў сабе сілы, ірванула ўверх — аж трыма новымі галінамі! Прычым ірванула так, што «калецтва» ўжо ніхто не бачыць: з ранняй вясны і да позняй восені гэтая бяроза такая ж, як іншыя (ды яшчэ і прыгажэйшая!).

...Дрэвы, падобна, як людзі: на хаду, бывае, зірнеш на іх — апранутых, прыбраных — ды па-добраму пазайздросціш: ну вось жа — «усё ў шакаладзе»... Хоць у кагосьці!

А варта зазірнуць у душу...

Бог ведае, што адкрыецца.

Толькі так?

Не ў памяці, хто з нашага аўтобуса ўбачыў іх першым? Факт, што купіў, прынёс, паказаў і, мусіць жа, нешта сказаў, бо мы, турысты, рушылі ў невялічкую краму, сталі ў чаргу па чайныя лыжачкі.

— Нам, калі ласка, шэсць, — папрасілі прадаўшчыцу.

Тая нырнула пад прылавак, дастала нейкую каробачку і разгубілася:

— Ой, а іх толькі тры. Апошнія... Будзеце браць?

— Не, — адмовілі, не падумаўшы, не спытаўшы ў сябе, а... чаму? Хто сказаў, што іх павінна быць шэсць ці дванаццаць? Чаму не пяць і не тры?

Вярнуліся. Купілі. Служаць — яшчэ і ціхім напамінам крылатага: «Рабі нечаканае, рабі, як не робіць ніхто...»

Без віны?

Горад, аўтобус, вольныя месцы. Значыць, можна пасядзець-пачытаць, можна — пакуль не сцямнела — паглядзець у акно, бо вось жа...

У агульным патоку машын, паралельна з нашым вялікім аўтобусам плыве зусім невялічкі. І пасажырка ў ім хіба адна, побач з кіроўцам — маладая, даволі сімпатычная тварам, а ўжо калені... Круглыя, гладкія і аголены хораша: не сказаць, каб многа, не сказаць, каб мала...

Што кіроўца, вядома ж, бачыць, бачыць, як, напэўна, ніхто, бо, спыніўшыся пад святлафорам (там якраз чырвонае), па-гаспадарску кладзе руку — на тое хараство.

Спадарожніца не бароніцца, не — хутчэй наадварот: зверху на яго правую згодна кладзе сваю левую.

Святлафор, між тым, міргае зялёным: мужчына забірае руку, спрабуе крануцца з месца — рухавік, як на ліха, глухне, «бусік» стаіць.

Ззаду нервова бібікаюць машыны — кіроўцы ж не ведаюць, з-за чаго затрымка.

А калі б ведалі? Напэўна, даравалі б? Ці не?

З надзеяй

Здалёк і з даўняга.

Прыяцелька — дзеўка ў гадах — такі выйшла замуж: пяты месяц жыве і ў 25-ы, здаецца, з мужам сваім у сварцы.

Грэх не спытаць, з-за чаго, на гэты раз?

— Ды ён, уяўляеце, — ледзь не плача Наташа, — учора ў кухні маю анучку ўзяў і бруд з падаконніка выцер... Ну, дзе ж, — пытаюся, — розум?! Я той анучкай стол выціраю, а ты... Заўвагу зрабіла... Дык ён яшчэ і надзьмуўся, размаўляць са мной перастаў. Было б з-за чаго...

Вось і мы ёй пра тое ж («было б з-за чаго»)! Пытаемся, можа, шкоды якой чалавек нарабіў? Мо на злосць ёй хацеў? Кажа, што не. Можа, анучка ў хаце апошняя? Ну што вы?.. Не!

Дык тады чаму, пытаем у Наташы, той анучкі раптам «шкадней», чым любові і згоды, чым павагі да жадання мужа нечым дапамагчы (ёй жа), чым свайго і зусім не чужога настрою, нерваў, здароўя?

Маладзіца маўчыць — думае і ў глыбіні душы, магчыма, згаджаецца, што многім сем’ям па сённяшнім часе не зашкодзіў бы... датчык шуму, які — улавіўшы сварку — азываўся б такім дарэчным: «Людзі, вы гэта сур’ёзна? Вы там што — звар’яцелі? З-за такой драбязы...»

Не факт, што гэтыя словы ўсіх астудзілі б, але ж некага — ёсць надзея.

Байка ў тэму. У вёсцы ў суседстве жылі дзве сям’і. У адной штодня сужэнцы грызліся, у другой — намілавацца не маглі.

Зайздросна стала сварлівай жонцы. «Ідзі, — загадвае мужу, — патуляйся ў іх пад вокнамі. Можа, убачыш, чаму яны так дружна жывуць».

Пярэчыць не выпадала — муж вечарком пайшоў, тварам прыліп да акна: убачыў, што гаспадыня ў хаце прыбірае, што пасунула вазу на краёк стала... Потым гаспадар прыйшоў, стаў распранацца — зачапіў... Ваза — даражэнная — на падлогу і ў друз. «Ну, зараз і тут варажнеча пачнецца», — узрадаваўся сусед.

Ажно — глядзіць — нічога падобнага: муж выбачаецца перад жонкай, што такі няўклюдны, яна перад ім — што вазу дрэнна паставіла і яна павінна была ўпасці... Абое кажуць, што посуд б’ецца на шчасце і... абдымаюцца.

Паглядзеў на гэта сусед, сам усё зразумеў і дома жонцы сказаў. «Ведаеш, чаму ў той хаце мір ды згода, а ў нас з табою грызня? Таму што яны абое заўсёды ва ўсім вінаватыя, а мы з табой ва ўсім і заўсёды не».

Як ёсць...

Некалі ў людных месцах што ні слуп, то дошка аб’яў.

Цяпер іх вобмаль. Хіба...

«Семья, два человека (верующих) снимет квартиру», — забялела днём на прыпынку трамвая.

Да вечара нумар тэлефона ніхто не сарваў: трэба разумець, не знайшлося ахвотных здаваць кватэру?

Затое адшукаўся «грамацей», які «лёгкім рухам рукі» паправіў адну літарку і тым самым сям’ю «верующих» ператварыў у сям’ю... «ворующих».

Хочаце верце — хочаце не, але шанцы ў яе чамусьці ўзраслі: амаль усе нумары тэлефона праз дзень былі абарваныя...

Замест каментарыя — гарык (чатыры радкі Губермана):

Высокий свет в грязи погас,

Фортуна новый не дарует:

Блажен, кто верует сейчас,

Но трижды счастлив, кто ворует.

Рабі, што трэба...

Гэта было, кажуць, даўным-даўно, але ж праўда. Бог з нябёсаў спусціўся — пайшоў па зямлі. У вёсцы адной мужчынку цікавага згледзеў. Той вакол дома плот гарадзіў.

— Слухай, а чаму з саломы? — папытаўся бог.

— Дык на мой век хопіць, — азваўся мужчына. — Мне ўсяго месяц жыць засталося... А памру — нехта іншы паселіцца і хай робіць, што хоча...

Выслухаў гэта бог і думае: «Непарадак — людзі не павінны абы-што, абы-як рабіць, потым перарабляць... А значыць, не павінны ведаць, колькі ім засталося, хто калі памрэ. Трэба гэта паправіць.

Падумаў так і паправіў: з тае самае пары людзі не ведаюць, калі смерць агорне: рупяцца пра заўтрашні дзень, стараюцца...

Французская прыказка (якую, дарэчы, любіў Леў Талстой): «Рабі, што трэба, і хай будзе, што будзе». Наш, тутэйшы, адпаведнік: «Паміраць збірайся, а жыта сей». Бо (таксама з працягам) што пасееш, тое пажнеш, што пажнеш, тое змелеш, што змелеш, тое з’ясі.

Валянціна ДОЎНАР