Юпітэр - самая старая планета Сонечнай сістэмы

Навукоўцы высветлілі па ізатопным складзе метэарытаў, што самая старая планета Сонечнай сістэмы — Юпітэр. Гэты гігант з'явіўся ў першы мільён гадоў пасля таго, як запалілася Сонца, а ўсе астатнія планеты — нашмат пазней.

Хто ў Сонечнай сістэме старэйшы? Вядома, Сонца: з яго нараджэння 4,6 мільярда гадоў таму пачалася гісторыя нашай планетнай сістэмы. А за ім з дыска акрэцыі — кучы камянёў і пылу, якія ляталі навокал нованароджанага Сонца, — з'явіўся Юпітэр. Да такой высновы прыйшла міжнародная група навукоўцаў, якая працуе ў Ліверморскай нацыянальнай лабараторыі.

Планетолагам даўно стала зразумела, што першымі павінны былі сфарміравацца планеты-гіганты — Юпітэр, Сатурн, Уран і Нептун, а ўжо следам за імі — маленькія планеты зямной групы — Меркурый, Венера і Зямля. Але пытанне аб тым, хто з газавых гігантаў быў першы, заставалася адкрытым. Ніякіх проб рэчываў з аб'ектаў, размешчаных далей за пояс астэроідаў, у чалавецтва ў распараджэнні пакуль няма, таму, каб адказаць на пытанне аб тым, якая з планет Сонечнай сістэмы самая старая, навукоўцы вывучалі не самі планеты-гіганты, а метэарыты — іх у нас дастаткова.

Ізатопны аналіз паказаў, што ўсе метэарыты выразна дзеляцца на дзве групы; навукоўцы выказалі здагадку, што такая выразная розніца ў саставе можа казаць аб тым, што метэарыты фарміраваліся з двух вельмі розных аблокаў газу і пылу. Кожнае такое воблака калісьці знаходзілася ў межах Сонечнай сістэмы. Матэматычная мадэль фарміравання Сонечнай сістэмы паказала, што два такія аблокі маглі ўтварыцца, калі следам за Сонцам сфарміравалася вельмі вялікая і цяжкая планета, якая сваёй гравітацыяй расчысціла сабе шлях у знешнім каля Сонца дыску з вялікіх і маленькіх камянёў, газу і пылу, падзяліўшы гэты дыск на дзве часткі. Згодна з мадэллю, усё адбывалася ў першы мільён гадоў існавання Сонечнай сістэмы, практычна адразу пасля таго, як запалілася Сонца. Праз 4,5 мільярда гадоў газавыя гіганты, якія канчаткова сфарміраваліся, выштурхнулі ўсё рэчыва былога акрэцыйнага дыска, што застаўся па-за арбітай Юпітэра, у пояс астэроідаў. Там халодныя кавалкі лёду і каменя налятаюць адзін на аднаго, сутыкаюцца і разлятаюцца на меншыя кавалкі. Некаторыя з аскепкаў далятаюць да Зямлі — так мы атрымліваем вестачкі аб тым, што адбывалася ў Сонечнай сістэме задоўга да з'яўлення нашай планеты.

Даследаванне апублікавана ў часопісе Proceedіngs of the Natіonal Academy of Scіences, коратка пра яго расказвае прэс-рэліз Ліверморскай нацыянальнай лабараторыі.