Пра гэта расказала на прэс-канферэнцыі намеснік начальніка аддзела Галоўнага ўпраўлення інтэнсіфікацыі жывёлагадоўлі і птушкагадоўлі Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчавання Вольга Барэйша.
Вытворчасць рыбы ў 2021 годзе застаўся стабільным у параўнанні з узроўнем 2020-га — 14,8 тысяч тон, што складае практычна 100 % да плана. Такога выніку ў няпростых умовах удалося дасягнуць дзякуючы дзяржаўнай падтрымцы, лічыць Вольга Барэйша.
З дзяржбюджэту на набыццё кармоў для рыбы і пагашэння запазычанасці па камбікорму было накіравана 9,7 мільёна рублёў, на лячэбна-прафілактычныя мерапрыемствы — 143 тысяч рублёў, на вапнаванне сажалак рыбаводных арганізацый — 132 тысяч рублёў. Гэтыя мерапрыемствы дазваляюць рыбаводным арганізацыям, акрамя дасягнення паказчыкаў па вытворчасці, падтрымліваць санітарны дабрабыт сажалкавага фонду.
Спецыяліст адзначыла, што стабільным засталася не толькі вытворчасць, але і відавая структура. У сажалкавай рыбе пераважае карп і таўсталобік, у вытворчасці каштоўных відаў рыб — фарэль, а ў структуры ўлову промыслам — лешч, шчупак, таўсталобік і іншыя.
Летась вялікая ўвага надавалася мерам, накіраваным на павышэнне эфектыўнасці і відавой разнастайнасці ў натуральных рыбалоўных угоддзях і захаванню папуляцыі Еўрапейскага вугра. Летась у натуральныя рыбалоўныя ўгоддзі было выпушчана іх 88 тон, або 5,5 мільёнаў штук рыбапасадачнага матэрыялу — гэта 115 % да ўзроўню 2020 года. «У цэлым мінулы год для рыбнай галіны стаў падзейным, нягледзячы на ўсе перашкоды, з якімі сутыкнулася гэтая сфера. Ён, несумненна, дае надзею на далейшыя пераўтварэнні як у рыбаводстве, так і ў рыбалоўстве» — упэўненая Вольга Барэйша.
Ключавой падзеяй стала падпісанне Прэзідэнтам двух указаў — № 279, накіраванага на фінансавае аздараўленне і стабілізацыю эканамічнага становішча рыбаводных арганізацый, і № 284, якім зацверджана новая рэдакцыя правілаў вядзення рыбалоўнай гаспадаркі і правілаў аматарскага рыбалоўства, — канстатавала начальнік аддзела.
— У рамках Указа № 279 рэалізуецца комплекс мер, згодна з якімі актывы рыбаводных арганізацый Беларусі былі перададзеныя ў агенцтва па кіраванні актывамі, а акцыі — у давернае кіраванне эканамічна больш заможным рыбаводным арганізацыям, меліярацыйным арганізацыям і ГА «Белводгас». Пакуль рана казаць аб выніках, але прагноз станоўчы«, — падкрэсліла спецыяліст.
Таксама яна адзначыла, што Мінсельгасхарч, Нацыянальная акадэмія навук, Дзяржаўная інспекцыя аховы жывёльнага і расліннага свету прымаюць меры, якія спрыяюць укараненню правілаў Указа № 284. Як вядома указ уступіць у сілу з 29 ліпеня 2022 года. Пункты ўказа датычацца падводнага палявання, збыту і захоўвання рыбалоўных сетак, арэнды рыбалоўных угоддзяў і гэтак далей.
Як вядома, больш за 90 працэнтаў таварнай рыбы Беларусі вырошчваецца ў сажалкавых рыбаводных гаспадарках. Гэта значыць, што на бліжэйшую перспектыву сажалкавы кірунак застаецца дамінуючым валаўтваральным напрамкам рыбаводства. Пра гэта паведаміў намеснік дырэктара па навуковай працы РУП «Інстытут рыбнай гаспадаркі» Уладзімір Каставусаў.
У сажалкавым рыбаводстве базавым відам з’яўляецца карп. Аб’ёмы яго вырошчвання вызначаюць валавыя аб’ёмы вырошчвання рыбы. А долю карпа за апошнія некалькі гадоў удалося знізіць з 92–95 % у агульным аб’ёме вытворчасці прадукцыі да 71 %, — адзначыў Уладзімір Каставусаў. — Тым не менш, дадзены від вызначае і структуру, і валавыя паказчыкі вытворчасці. Зыходзячы з гэтага, трэба рабіць высновы на перспектыву далейшага развіцця дадзенага кірунку.
Паводле слоў спецыяліста, сажалкавае рыбаводства ёсць і будзе заставацца асноўным стратэгічным напрамкам развіцця дадзенай галіны. У бліжэйшай будучыні мы павінны арыентавацца на такое рыбаводства на вырошчванне карпа і прыкладаць свае намаганні менавіта ў гэтым, гэта значыць на павышэнне эфектыўнасці сажалкавага рыбаводства.
Закрануў намеснік дырэктара і тэму харчавання рыбы. У свой час бялковыя кампаненты камбікармоў былі імпартаваныя, але ў сапраўдны момант іх пастаўкі праблематычныя. Задача інстытута — максімальна мінімізаваць тыя выдаткі і страты, якія наносяцца складанымі знешнеэканамічнымі умовамі.
— Цяпер у нашай краіне вядуцца распрацоўкі на асваенне вытворчасці айчынных кампанентаў, у прыватнасці, па бялку, па павышэнні засваяльнасці вугляводнага складніка рыбаводных кармоў, — падзяліўся Уладзімір Каставусаў.
Як адзначыў Уладзімір Каставусаў, галоўная прычына скарачэння ўлову фарэлі ў 2021 годзе да 126,5 тоны (у 2020 годзе — 240,6 тон) — недахоп пасадачнага матэрыялу па канкурэнтнай для беларусаў цане.
Адзіны вытворца малькоў фарэлі ў нашай краіне — ААТ «Фарэлевая гаспадарка «Лохва», якой некалькі гадоў таму перадалі Гарэцкі комплекс па вырошчванні малькоў, — настолькі павялічыў на іх цэны, што іх купля стала па кішэні толькі замежнаму пакупніку. У нашым выпадку — расійскім вытворцам ласасёвых. Выбіраючы вялікую прыбытак, прадпрыемства забылася аб патрэбах ўнутранага рынку. Калі айчынныя вытворцы таварнай рыбы не здольныя своечасова разлічыцца за пасадачны матэрыял, то расійскі бізнес гатовы заплаціць.
Пры гэтым у «Лохве» скарацілі і ўласную вытворчасць. Там запланавалі 400 тон, а зрабілі толькі 200 тон гэтай чырвонай рыбы. Прычына — эканамічная сітуацыя ў гаспадарцы: не хапіла грошай на кармы, таму частку басейнаў занялі мальком, экспарт якога запатрабаваны. Да таго ж, малька вытворцы могуць прадаць ужо праз дзевяць месяцаў ад закладкі ікры, а таварную рыбу — толькі праз паўтара года.
Пазіцыя спрэчная. І за тое, што манапаліст зрабіў непад’ёмны кошт на малька, быў заслужана раскрытыкаваны Мінсельгасхарчам. Пасля ўмяшання ў сітуацыю Магілёўскага аблвыканкама, цэннік быў значна зніжаны для айчынных вытворцаў. Напрыклад, рыбгас «Альба», які вырошчвае фарэль, у гэтым годзе купляла сяголетак чырвонай рыбы ўжо па прымальнай цане.
— Мы доўгі час гналіся за аб’ёмамі вытворчасці, але ж ласасёвыя і асятровыя — не прадукт штодзённага спажывання. Мяса асятра мы не ямо кожны дзень, — заўважае Вольга Барэйша. — Міністэрства нацэльвае рыбгасы не гнацца за лічбамі, а дамагацца фінансавай устойлівасці, працаваць паводле прынцыпу эканамічнай мэтазгоднасці. Разам з тым мы ствараем такія ўмовы дзейнасці для гаспадарак, каб рыба была даступная для людзей.
Беларусь — не зусім рыбная краіна, але галіна можа па-ранейшаму папесціць і асятрынай. Прычым першай свежасці. І нават чорнай ікрой. У апошнія гады назіраецца тэндэнцыя да павелічэння вытворчасці асятровых (асетр, сцерлядзь, бялуга), — канстатуе Вольга Барэйша.
Шчыльней іншых і ў больш сур’ёзных маштабах вытворчасцю асятра займаецца рыбгас «Волма». Атрымаўшы экспартны нумар, прадпрыемства стала ў 2021 годзе пастаўляць такі тавар за мяжу. Праўда, у 2021-м вырабілі некалькі менш, чым планавалі, — 40 тон рыбы. Але перспектывы — нядрэнныя. Напрыклад, пагалоўе бялугі працягвае нераставаць і расці ў вадаёмах ААТ «Вопытны рыбгас «Сялец». Яе развядзенне ідзе па нарастаючай. У маткавым статку ёсць асобнікі вагой у некалькі тон! Гаспадарка прадае не толькі малькоў і сегалетак бялугі, але і саму рыбу — як носьбіта далікатэснай чорнай ікры. Беларускія кампаніі закупляюць маткавы статак у «Сяльца» на апошняй стадыі — для дагадоўвання ікры. Запланаваны аб’ём вытворчасці асятра ў гаспадарцы ў 2022- м — 100 тон рыбы.
І хоць па выніках 2021 года ўлоў асятровых у цэлым па краіне знізіўся з 147,5 тоны ў 2020-м да 108,1 тоны, рыба ў беларускіх сажалках працягвае расці, набіраць вагу, нагульваць ікру. Гэта значыць у бліжэйшыя гады вырастуць і прадажы.
Асятрына і чорная ікра — тавар з высокім экспартным патэнцыялам. Ім займаецца яшчэ адзін беларускі вытворца асятровых — Нясвіжскі агракамбінат. Так, асетр, які пражывае ў дзікай прыродзе, знаходзіцца на мяжы знікнення, дакументы гэтай нашай рыбкі, якая перасякае мяжу краіны, павінны быць пазначаныя, умоўна кажучы, пячаткай «Не кантрабанда дзікага ласося!». Гэтага патрабуе Канвенцыя аб міжнародным гандлі відамі дзікай фаўны і флоры, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення.
Для набыцця такога «пашпарта» Мінсельгасхарч, Мінпрыроды і нясвіжцы, якія вырошчваюць асятра, шмат месяцаў рыхтавалі праект «Дарожнай карты» для замежных продажаў. Неўзабаве асятра з Нясвіжа адправяць на экспарт.
Густ сома ведаюць і любяць не толькі гурманы. Пры гэтым сом не валодае экспартным патэнцыялам: за мяжу яго не прадаюць. Кожную асобіну вырошчваюць у сажалкавых гаспадарках доўга, як мінімум чатыры гады. Мальком сома таксама зарыбляюць арандатары свае вадаёмы. Гэта прыцягвае аматараў платнай рыбалкі.
Сяргей КУРКАЧ
«Дзесяцігоддзі школьнае харчаванне нашых дзяцей будавалася на аснове зборніка рэцэптур».
Што за таемнымі дзвярыма?
