Не толькі сваімі творамі адклікаўся Якуб Колас на людскія беды і клопаты

Сёння, 20 верасня, пад час адкрыцця дзевятай сесіі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь, на адзін дзень адкрываецца выстаўка да 140-годдзя з дня нараджэння класіка беларускай літаратуры «Якуб Колас — дэпутат». На выстаўцы прадстаўлены фотаматэрыялы і дакументы з фондаў Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музея Якуба Коласа. Падзею каменціруе дырэктар музея Ірына МАЦЯС: 

Народны пясняр Беларусі Якуб Колас — беларускі паэт, празаік, драматург, крытык, публіцыст, перакладчык, вучоны і педагог, які вельмі многа зрабіў для развіцця беларускай мовы, літаратуры, навукі і культуры. Канстанцін Міхайлавіч Міцкевіч (Якуб Колас) праявіў сябе і як грамадскі і дзяржаўны дзеяч. 

- І быў вельмі ўважлівым да выканання дэпутацкіх абавязкаў у саюзным і рэспубліканскім парламенце...

- Так, яго дзейнасць як дэпутата Вярхоўнага Савета БССР і СССР заслугоўвае асобнай увагі. І што вельмі важна, народны паэт і сапраўды зрабіў нямала — адклікаўся на гора і бяду чалавека не толькі сваімі творамі, але і памагаў, падтрымліваў, аказваў маральную і матэрыяльную дапамогу, садзейнічаў вырашэнню праблем і складаных пытанняў, з якімі да яго звярталіся тысячы людзей. Многія лісты з просьбамі захоўваюцца ў фондах Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музея Якуба Коласа, на некаторых — рукапісныя пазнакі пісьменніка — сведчанні яго ўважлівых адносін да праблем кожнага просьбіта. Разам з рукапісамі паэта — яго зваротамі да дзяржаўных дзеячаў па розных пытаннях, дакументамі, квіткамі грашовых пераводаў, якія паэт дасылаў розным людзям, яны распавядаюць аб каласальнай працы Якуба Коласа як дэпутата. З 1940 года Канстанцін Міхайлавіч Міцкевіч — дэпутат Вярхоўнага Савета БССР. 24 сакавіка 1940 года газета «Звязда» паведаміла, што Народны паэт Беларусі Якуб Колас быў абраны дэпутатам ад Свержанскай выбарчай акругі. З 25 па 27 красавіка паэт удзельнічае ў рабоце Чацвёртай сесіі Вярхоўнага Савета БССР першага склікання.

З 1938 па 1948 гг. Старшынёй Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР быў Нічыпар Якаўлевіч Наталевіч. Менавіта ён віншаваў паэта з 60-годдзем з дня нараджэння ад урада БССР у 1942 годзе ў Ташкенце, дзе Якуб Колас знаходзіўся ва эвакуацыі падчас Вялікай Айчыннай вайны. Паэту падаравалі срэбраны партсігар з гравіроўкай: «Народнаму паэту Якубу Коласу ў дзень 60-годдзя ад ураду БССР. 3/ХІ-42 г.».

- І ў Вялікую Айчынную вайну Якуб Колас памятаваў пра свае дэпутацкія паўнамоцтвы...

- І стараўся зрабіць для людзей неверагодна шмат... У цяжкі час вайны Якуб Колас як дэпутат дапамагаў эвакуіраванаму насельніцтву Беларусі па праблемах уладкавання на працу, атрымання неабходных даведак і дакументаў, забеспячэння жыллём, устанаўлення пенсіі сем’ям загінуўшых на фронце і па многіх іншых пытаннях.

- Не сталі памехай для грамадскай дзейнасці Коласа і яго асабістыя страты..? Загінуў на фронце сын. Памерла жонка... 

- 12 лютага 1946 года газета «Звязда» паведаміла аб абранні Якуба Коласа дэпутатам Вярхоўнага Савета СССР ад Навагрудскай выбарчай акругі Баранавіцкай вобласці БССР. Жыццё класіка беларускай літаратуры было надоўга спалучана з навагрудскай зямлёй − у 1950 і 1954 гадах паэта паўторна выбіралі ў дэпутаты, аб чым сведчаць дакументы з фондаў Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музея Якуба Коласа.

У 1947 годзе Якуб Колас абіраецца дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР ад Ленінскай акругі Пінскай вобласці, а таксама намеснікам Старшыні Вярхоўнага Савета БССР. Выбары прайшлі 9 лютага 1947 года. 22 студзеня 1947 года Якуб Колас пісаў свайму сябру і перакладчыку твораў на рускую мову Сяргею Гарадзецкаму: «Началась избирательная компания, выдвижение кандидатур. Смотрю в списки — меня нет... И вдруг позавчера меня извещают, что где-то в Пинской области меня выдвигают в кандидаты по 313 избирательному округу — Микашевичский фанерный завод, учительство Ленинского р-на Пинской области. Стал разыскивать Микашевичи. Есть у меня прекрасная книга “Россия”. Полное географическое описание нашего Отечества... Вот в этой книге и нашёл я свои Микашевичи. Это — самый центр пинских болот». Першая сесія Вярхоўнага Савета БССР другога склікання, якая адбылася 12 —14 сакавіка 1947 года, утварыла ўрад БССР у складзе 35 чалавек. Старшынёй Савета Міністраў БССР быў прызначаны Панцеляймон Кандратавіч Панамарэнка, Старшынёй Вярхоўнага Савета БССР быў абраны Васіль Іванавіч Казлоў. З П. К. Панамарэнкам і В. І. Казловым Якуб Колас быў добра знаёмы, неаднаразова сустракаўся, перапісваўся па розных справах.

- Наколькі вядома, Якуб Колас да сваіх апошніх дзён выбіраўся ў Вярхоўны Савет..?

- Так. У 1955 годзе Якуб Колас зноў абіраецца дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР ад Аршанскай Чыгуначнай акругі, а таксама членам Прэзідыума. Паэт удзельнічае ў сесіях Вярхоўнага БССР і СССР, галасуе па шэрагу важных пытанняў развіцця краіны. З’яўляючыся палымяным песняром сваёй Радзімы, паэт кожны дзень жыў яе клопатамі і інтарэсамі. Аднаўленне разбураных падчас вайны гарадоў, рамонт дарог у розных населеных пунктах, ашчаднае выкарыстанне рэсурсаў — толькі невялікая частка тых пытанняў, якімі займаўся паэт. Як да дэпутата Вярхоўнага Савета БССР і СССР да Якуба Коласа прыходзіла мноства лістоў, у якіх простыя людзі звярталіся да яго па дапамогу. Шчырае і клапатлівае сэрца паэта краналі гісторыі аб цяжкім лёсе яго суайчыннікаў і ён рашуча адгукаўся на просьбы аб матэрыяльнай падтрымцы, аб вырашэнні жыллёвых пытанняў, садзейнічаў працаўладкаванню, атрыманню неабходных дакументаў, цяжка хворым дапамагаў атрымаць неабходнае лячэнне, а выхаванцам дзіцячых дамоў − палепшыць умовы жыцця. Якуб Колас душой адчуваў унутраны абавязак падтрымаць, дапамагчы, выратаваць чалавека. І рабіў ён гэта вельмі акуратна і асцярожна, каб не пакрыўдзіць таго, каму аказваў садзеянне.

- Будзем спадзявацца, што такія выставачныя, экспазіцыйныя выхады за межы музея стануць традыцыяй..?

- І мы стараемся развівацца ў гэтым накірунку. Зусім нядаўна вярнуліся з Масквы, дзе ў Пасольстве Рэспублікі Беларусь у Расійскай Федэрацыі прадстаўлялі матэрыялы, экспанаты пра жыццё і творчасць Якуба Коласа. Шмат праектаў здзяйсгняецца ў нас і ў самім музеі. Абавязваюць да гэтага і юбілей народнага песняра і Год гістарычнай памяці. Карыстаючыся нагодай, запрашаю на сядзібу Якуба Коласа, у Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа настаўнікаў і школьнікаў, бацькоў з дзецьмі ў выхадныя дні. Паверце, вас чакае шмат цікавых адкрыццяў!..

Гутарыў Сяргей ШЫЧКО