Многія з нас імкнуцца эканоміць, каб захаваць грошы для падушкі бяспекі і буйных пакупак. Праўда, не заўсёды атрымліваецца зберагчы свае назапашванні проста так — заўсёды з’яўляецца неабходнасць у тэрміновых тратах, пасля якіх уся зарплата проста «раствараецца» ў дробных пакупках. Існуе жалезнае правіла назапашвання грошай. Трэба з кожнага даходу адкладаць 10–15%. Атрымалі зарплату — адкладайце дзясятую частку на назапашвальны рахунак, прыйшоў ганарар за падпрацоўку — пакладзіце 10% на дэпазіт. Калі ж хочаце хутка назапасіць на буйную куплю, то назапашваць трэба больш — ад 30 да 40% ад усякага даходу. Колькі трэба адкладаць, мы разабраліся, цяпер удакладнім — куды?
Варыянтаў мноства, але яны залежаць ад сумы вашых накапленняў. Самы першы, які прыходзіць у галаву большасці і даступны ўсім, — адкрыць дэпазіт. Але не ўсё так проста, бо тэндэнцыі змяняюцца. Давайце разбяромся, якія бываюць банкаўскія ўклады і колькі можна на гэтым зарабіць.
Уклады дзеляцца на дзве асноўныя катэгорыі — адзыўныя і безадзыўныя. Адзыўны дэпазіт афармляецца на пэўны тэрмін, але пры жаданні вы можаце ў любы момант забраць свае грошы — цалкам або часткова. Ужо за саму магчымасць у любы час пакарыстацца сваімі грашыма кліент банка расплачваецца паніжанымі працэнтамі. Самы выгадны адзыўны дэпазіт тэрмінам ад месяца да года прадугледжвае 1–7% гадавых. Гэта значна менш, чым па стаўцы безадзыўнага ўкладу.
Калі вы здымаеце грошы датэрмінова, то працэнты налічваюцца і выплачваюцца за фактычны час захоўвання сродкаў па стаўцы, ніжэйшай за асноўную. Цяпер умовы датэрміновага скасавання вельмі жорсткія. Бываюць выпадкі, калі ваш дэпазіт на пяць месяцаў, а грошы вы забралі ўжо праз месяц. У гэтым выпадку вам налічаць усяго ад 0,1 да 1 працэнта даходу.
Безадзыўныя ўклады, наадварот, чакаюць свайго часу. Вы ўносіце грошы на дэпазіт і забіраеце іх толькі пасля заканчэння таго тэрміну, які ўказаны ў дагаворы. Сітуацыі бываюць розныя, і ў форс-мажорных абставінах банк можа пайсці вам насустрач і датэрмінова вярнуць грошы, але для гэтага патрэбныя важкія падставы. Стаўкі па безадзыўных дэпазітах заўсёды прывабныя і вышэйшыя.
Дастаткова жорсткія ўмовы ва ўкладу ў аднаго з банкаў «Прыбытковы плюс». Гэтым разам маецца магчымасць адкрыцця дэпазіту непасрэдна ў аддзяленні. Уклад безадзыўны, пераменная працэнтная стаўка і выплата працэнтаў у канцы тэрміну. Тэрмін захоўвання — 13 месяцаў, а гадавая працэнтная стаўка — 12%. Што характэрна, папаўненне ўкладу, любыя расходныя аперацыі і аўтаматычнае перазаключэнне не прадугледжаны. Прыйшоў, паклаў грошы, потым праз 13 месяцаў забраў. Іншага не дадзена.
Таксама 12% гадавых даюць і іншыя несістэмныя банкі краіны.
Там дэпазіты адкрываюцца на 14 месяцаў і больш, а першапачатковая сума — не менш за 500 рублёў.
Але самыя прывабныя ўмовы ў аднаго з банкаў. Там ёсць безадзыўны ўклад, з тэрмінам размяшчэння грошай ад 13 месяцаў да 37 месяцаў. Працэнтную стаўку абяцаюць ад 12,5% да 12,9% гадавых. У дадзеным банку абяцаюць фіксаваную стаўку, штомесячную выплату працэнтаў і зняцце капіталізаваных працэнтаў.
Сярэднявыгадны, а галоўнае, бяспечны адзін з укладаў, які афармляецца дыстанцыйна, не наведваючы банка. Самыя максімальныя працэнтныя стаўкі на 2 і 3 гады — 11,3% гадавых. Працэнтная стаўка з’яўляецца фіксаванай толькі першыя 3 месяцы, з чацвёртага месяца аўтаматычна пераводзіцца ў разрад зменных. Так, гэта гнуткая стаўка, але змяняецца яна не па жаданні банкаўскіх работнікаў. Дарэчы, потым гэтая стаўка можа нават павялічвацца.
Працэнты па валютным укладзе невялікія — максімум 1,1% гадавых. Сярэдняя стаўка па доўгатэрміновых укладах складае ад 0,4% да 1%.
Што датычыцца падаткаў, то з рублём мы маем паслабленне. Падаходны падатак (13%) будзе ўтрымлівацца з даходаў, атрыманых у беларускіх рублях, тэрмінам менш за адзін год. Паляжалі вашы кроўныя рублі на рахунках год і адзін дзень — усё, ніякіх падаткаў з працэнтаў плаціць не трэба. А з замежнай валютай усё складаней. Падатак прыйдзецца плаціць абавязкова, калі такія грошы праляжалі ў банку менш за два гады.
Укладваць свае грошы ў куплю каштоўных папер рызыкне не кожны.
Цяпер у нашай краіне наладжана рэалізацыя карпаратыўных аблігацый. У адным з банкаў створана спецыяльнае прадпрыемства, якое гэтым займаецца. Прадаецца мноства аблігацый розных прадпрыемстваў і фінансавых кампаній. Гэта і добра вядомыя фірмы, і структуры, якія былі створаны нядаўна. Доларавая прыбытковасць гэтых каштоўных папер вар’іруецца ад 6% гадавых да 9%.
Дарэчы, не так даўно Мінфін нашай краіны запусціў у вольны продаж аблігацыі, якія намінаваныя ў кітайскіх юанях. Даходнасць у іх невялікая, усяго 3,8% гадавых. Але тут трэба ўлічваць, што курс юаня пастаянна расце. Акрамя таго, забеспячэннем гэтых аблігацый з’яўляецца рэспубліканскі бюджэт. Ёсць там аблігацыі і ў беларускіх рублях. Дык вось, максімальная стаўка даходнасці аблігацый у айчыннай валюце роўная 25% гадавых. Браць?
Важнае правіла, якое мы з жонкай стараемся выконваць, — гэта паход у краму са спісам. Калі выразна вызначаеш, якія прадукты неабходныя, менш шанцаў патраціцца на няважныя тавары.
Яшчэ невытлумачальны момант — грошы на банкаўскай картцы трацяцца хутчэй, чым наяўныя. Таму мы з жонкай пакідаем на ёй цяпер невялікія сумы. Так прасцей сачыць за сямейным бюджэтам, каб не патраціць выпадкова лішняе.
Крэдыты — гэта фінансавая залежнасць, ад якой лепш пазбавіцца. На першы погляд можа здацца, што яны ратуюць бюджэт ад непрадбачаных сітуацый або пакупак, якія неабходна здзейсніць тут і зараз. Але, калі чалавек бярэ крэдыт, ён заганяе сябе ў яшчэ большае безграшоўе. Крэдыт — гэта ілюзія таго, што ёсць фінансавыя сродкі.
Падаткі плаціць трэба абавязкова. І хачу нагадаць, што ў нас у краіне ёсць падатковыя льготы і вылікі, пра якія многія проста не ведаюць, а таму і не карыстаюцца ўсімі магчымасцямі. Напрыклад, чалавек узяў крэдыт на набыццё кватэры.
У некаторых грамадзян ёсць права скарыстацца падатковым вылікам у памеры 13% ад сумы ўнесеных грашовых сродкаў на пагашэнне крэдыту на кватэру, якія можна вярнуць, падаўшы пэўны пакет дакументаў па месцы працы. Таксама і з іншымі падатковымі льготамі, якія маюць некаторыя асобныя катэгорыі грамадзян: шматдзетныя сем’і, інваліды і іншыя. Важна ведаць пра ўсе магчымасці. Такая эканомія сродкаў дапаможа накіраваць грошы на нешта важнае.
Інвестыцыі ў здароўе — эканомія. Здавалася б, інвестыцыі і эканомія — зусім пра розныя рэчы. Але не гэтым разам. Лекі і лячэнне каштуюць досыць дорага. Калі не клапаціцца пра сваё здароўе і самаадчуванне, то ў адзін цудоўны дзень гэта можа выліцца ў нешта сур’ёзнае. Тады на лячэнне сыдуць вялікія грошы, а магчымасці зарабляць проста не будзе. У дадзенай сітуацыі інвестыцыі ва ўласнае здароўе дапамогуць сэканоміць будучыя сродкі.
І яшчэ. Не рабіце пакупкі ў дзень зарплаты. На думку многіх псіхолагаў, менавіта ў гэты перыяд грошы трацяцца хутка і лёгка, бо здаецца, што іх досыць шмат. Многія чакаюць дня, калі прыйдзе заробак, і толькі тады ідуць па пакупкі. А варта было б іх рабіць па меры неабходнасці. Такім чынам вы не купіце непатрэбныя рэчы. У канцы месяца многія застаюцца з невялікай колькасцю грошай і зноў пачынаюць чакаць запаветнага дня, калі фінансы паступяць на картку.
Часцяком буйныя пакупкі патрабуюць вялікай колькасці грашовых сродкаў, якія не заўсёды ёсць у адкладзенай суме. Такія пакупкі варта планаваць загадзя. Неабходна разбіць увесь кошт на пэўную колькасць месяцаў (у залежнасці ад вашых магчымасцяў) і адкладаць патрэбную суму. Замест гэтага многія звяртаюцца да крэдытаў. Аднак яны дакладна не пра эканомію.
Але ёсць і непрадбачаныя пакупкі, напрыклад, зламаўся халадзільнік, які рамонту не падлягае. Для форс-мажораў павінна быць сума ў рэзерве, якую неабходна загадзя адкладаць.
Сяргей КУРКАЧ
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
