Участковы: Не прафесія, а прызванне

Сёння сваё прафесійнае свята адзначаюць участковыя інспектары міліцыі — першыя людзі, якія знаходзяцца на перадавой па выкараненні правапарушэнняў і злачынстваў. Сёлета для іх 17 лістапада — дата удвая святочная, бо службе спаўняецца 100 гадоў. За цэлы век змяніліся формы і метады работы, з’явіліся новыя інструменты для раскрыцця спраў, але нязменным засталося адно — бездакорнае служэнне людзям і радзіме. Сярод тых, хто дзень за днём заступае на варту нашага спакою — участковы інспектар міліцыі аддзела аховы правапарадку і прафілактыкі міліцыі грамадскай бяспекі аддзела ўнутраных спраў Віцебскага райвыканкама старшы лейтэнант міліцыі Арцём Прыходзька. 

Быць патрэбным людзям

Участковы працуе ў АУС ужо чацвёрты год. Звязаць сваё жыццё з галіной правааховы хацеў яшчэ з юнацтва, быў перад вачыма і прафесійны прыклад дзядзькі, які працаваў кінолагам у Дэпартаменце аховы. Больш вабілі хлопца не пагоны з запаветнымі бліскучымі зорачкамі, а жаданне быць у гушчы падзей, дапамагаць людзям у вырашэнні складаных жыццёвых сітуацый. Тады яшчэ юнацкую мару прыйшлося адкласці, Арцём атрымаў вышэйшую адукацыю па інжынерна-будаўнічай спецыяльнасці, але праз некалькі гадоў усё ж такі вярнуўся да сваіх планаў. 

У верасні 2020 года быў накіраваны ў Цэнтр падрыхтоўкі, павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі кадраў МУС, тры месяцы ў рэжыме нон-стоп асвойваў новую прафесію. Арцём Яўгенавіч успамінае той час з цёплымі эмоцыямі, але, прызнаецца, увайсці ў каляіну было няпроста. Тактыка-спецыяльная, фізічная падрыхтоўкі, вялікі аб’ём складанай інфармацыі — у ЦПК малады чалавек схуднеў на 15 кілаграмаў, але гэта толькі загартавала ўчастковага. 

20 снежня 2020 года прапаршчык заступіў на пасаду ўчастковага інспектара міліцыі па Лятчанскаму сельскаму савету, які з’яўляецца адным з найбуйнейшых у раёне. Сам Прыходзька родам з аграгарадка Ноўка, які таксама знаходзіцца ў Віцебскім раёне, таму прыказка «дзе нарадзіўся — там і згадзіўся» як нельга ўдала лягла на прафесійны летапіс міліцыянера. «У пачатку было складана, тэорыя, якую мы вывучалі ў Мінску, значна адрознівалася ад рэальнасці. Жыццёвыя сітуацыі часам складваюцца нечакана, кожная дробная дэталь можа крута павярнуць ход падзеі, таму пільнасць і адказнасць сталі для мяне двума падмуркамі, на якіх я пачаў будаваць сваю работу. Значную падтрымку і дапамогу на першых парах мне аказваў мой напарнік па сельсавеце, за што я і цяпер яму ўдзячны», — успамінае герой. 

Дагэтуль памятае ўчастковы адно з першых сваіх заданняў: трэба было выканаць даручэнне следчага па правядзенні падворнага абходу ў адным з населеных пунктаў з мэтай устанаўлення сведкаў і відавочцаў злачынства. «Тады ў мяне яшчэ не было нават пасведчання, толькі даведка, што я сапраўдны новы ўчастковы. Зіма, цямнела ўжо ў чатыры гадзіны вечара, людзі ў вёсцы клаліся спаць у шэсць. А я стукаўся ў вокны, паказваў бумажку і імкнуўся сабраць інфармацыю. Некаторыя не верылі і гаварылі, што па начах міліцыянеры не ходзяць, хтосьці наадварот актыўна ішоў на кантакт. На тым заданні абыйшоў 150 дамоў, пазнаёміўся з насельніцтвам свайго сельсавета. Зараз, вядома, гэта ўспамінаецца з усмешкай, а тады, не ведаючы кантынгенту, было крыху боязна». 

Як і кожнаму спецыялісту, які толькі пачынае рабіць першыя крокі ў прафесіі, Арцёму Яўгенавічу давялося сутыкнуцца з чалавечай недаверлівасцю, параўнаннямі з былым участковым, але трэба было правільна сябе паставіць. І маладому чалавеку гэта ўдалося. За тры гады работы на ўчастку ён змог заслужыць давер насельніцтва, і людзі ведаюць, што тэлефон міліцыянера заўсёды даступны і ноччу, і днём. Звярнуцца да праваахоўніка адзін на адзін можна кожную сераду ў будынку сельсавета падчас правядзення прыёму грамадзян.

Зараз Прыходзька абслугоўвае 12 населеных пунктаў Лятчанскага сельскага савета. Вялікі дачны масіў дыктуе характэрныя праблемы: спрэчкі паміж членамі садовых таварыстваў, крадзяжы ў вясенне-асенні перыяд, сямейна-бытавыя канфлікты. Акрамя гэтага, значны пласт работы прыходзіцца на кантроль за выкананнем асобамі, якія абавязаны кампенсаваць расходы дзяржавы на ўтрыманне іх непаўналетніх дзяцей. Зверх гэтага дзяжурствы, прафілактычныя мерапрыемствы — адным словам, сядзець у кабінеце за паперамі моцна не даводзіцца, хаця і вядзенне дакументацыі займае значную нішу ў працоўным раскладзе ўчастковага. «Ведаеце, а гэты тэмп мне і падабаецца. Пакуль малады, пастаянны рух дазваляе быць у тонусе, на перадавой жыццёвых падзей. Часам сям’я амаль не бачыць мяне дома, аднак, абіраючы такую прафесію, я быў маральна падрыхтаваны», — дзеліцца Арцём. 

Пра смерць і ...брагу

Напэўна, кожны міліцыянер за гады сваёй службы назбіраў нямала незвычайных, а часам і жахлівых гісторый. На першым дзяжурстве ў складзе групы хуткага рэагавання Арцём Яўгенавіч адразу сутыкнуўся са смерцю. Тады яшчэ з мэтай навучання маладога чалавека паставілі ў пару са старшым участковым, удваіх прыехалі на выклік. Памерла старая жанчына, праваахоўнікі прыбылі на месца, каб апытаць блізкіх і суседзяў на прадмет гвалтоўнай смерці. Жанчына ляжала на жываце, а калі яе перавярнулі з мэтай агляду, міліцыянерам адкрылася страшнае відовішча: замест твару была сіняя роўная плоскасць. Потым аператыўнікі выявілі, што ў грамадзянкі спынілася сэрца, і яна з вышыні росту ўпала на падлогу, у сувязі з чым нос дэфармаваўся і твар стаў роўным. 

У другі раз участковы вёў справу, у якой жанчына пасварылася з братам, а той да прыезду праваахоўнікаў пайшоў з хаты. Пайшоў і знік, на працягу некалькіх тыдняў мужчыну шукалі, а пасля абвясцілі зніклым без вестак. Праз некалькі месяцаў падчас правядзення асенніх палявых работ механізатары знайшлі на полі цела, па знешніх прыкметах было ўстаноўлена, што гэта той самы чалавек. Цела знаходзілася ў стадыі раскладання, вачэй і твару амаль не было — выдзяўблі птушкі. Следства ўстанавіла, што чалавек заснуў і замёрз.
«Якія эмоцыі вы адчуваеце, прыязджаючы на такія выклікі?», — пытаюся я ў міліцыянера. «Мне не страшна і ніколі не было страшна. Магчыма, я быў падрыхтаваны да такіх выпадкаў, бо смерць, як і жыццё — заканамерныя працэсы. Складаней у такія моманты мець зносіны з блізкімі, бо боль і адчай людзей праходзяць непасрэдна праз цябе», — расказвае герой. 

Але ёсць у праваахоўніка і камічныя гісторыі. Так, летам мужчына зрабіў паведамленне, што з яго дачнага ўчастку выкралі брагу, прычым заяўнік у яркіх фарбах распісаў з чаго і як ён яе рабіў. Пасля правядзення ўчастковымі агляду, у мужчыны былі знойдзены і канфіскаваны самагонны аппарат і новая партыя брагі. Атрымалася, што грамадзянін сам таго не ведаючы прыцягнуў на сябе адміністрацыйную адказнасць. 

На адной з раённых заправак кампанія маладых людзей выкрала жвачкі на суму каля 200 рублёў. Работнікі станцыі звярнуліся да ўчастковага, па камерах відэаназірання злачынцы былі зафіксаваны. З мэтай ухапіць адрэналіну яшчэ раз і з поўнай упэўненасцю ў беспакаранасці моладзь у тым жа складзе вярнулася зноў, іх пазналі работнікі і націснулі трывожную кнопку. Праз некалькі хвілін злачынцы былі затрыманы. 

Успамінае Прыходзька, як дзякуючы пільнасці ўдалося злавіць банду злодзеяў, якія здзяйснялі рабаванні ў адным з дачных пасёлкаў. У рамках падворнага абходу з мэтай збору інфармацыі людзі звярнулі ўвагу міліцыянера на тое, што ў закінутым доме стаў з’яўляцца невядомы мужчына. Участковы перадаў звесткі вышуку, і аператыўнікі ўстанавілі, што адзін з бандытаў там рэгулярна начаваў і захоўваў крадзеную маёмасць, за што пасля прызнаў віну. «Гэта гісторыя — яшчэ адно пацверджанне таго, што ўчастковы міліцыянер павінен як мага больш мець зносіны з насельніцтвам на сваім участку. Калі ўжо добра ведаеш мясцовых людзей, хто на што здольны, то злачынствы можна папярэдзіць», — рэзюмуе старшы лейтэнант. 

Пад нумарам 13

Нягледзячы на тое, што графік у Арцём Яўгенавіча ненармаваны, ён знаходзіць час і сілы для душэўнай адтуліны, чым для маладога чалавека з’яўляецца футбол. На полі, прызнаецца герой, можна адпачыць і душой, і целам, забыцца на негатыўныя моманты, якіх у гэтай нялёгкай прафесіі хапае. 

Футболам Прыходзька захапляецца з першага класа, калі ў 2004 годзе ўпершыню прыйшоў у школьную секцыю. Потым хлопец гуляў у складзе футбольнага клуба «Дзвіна», выступаў за зборную факультэта, пакуль вучыўся ва ўніверсітэце. І нават зараз не сыходзіць са спартыўнай сцяжыны, гуляе ў камандзе Віцебскага раёна «Ураджай». А ў красавіку бягучага года разам з калегамі-праваахоўнікамі стаў пераможцам Чэмпіянату УУС Віцебскага аблвыканкама па міні-футболе. Хутка ўчастковы адзначыць невялічкі асабісты спартыўны юбілей — 20 гадоў у футболе, і амаль увесь гэты час ён правёў пад нумарам 13, які насуперак стэрэатыпам лічыць для сябе шчаслівым. 

Сённяшняе свята, як і іншыя, Арцём Яўгенавіч сустракае на рабоце, нястомна заступаючы на варту грамадскай бяспекі пад дэвізам «Служыць Закону, Народу, Айчыне», які ўпэўнена абраў для сябе калісьці. 

Аляксандра СЛАВІНА

Фота аўтара