Ці ёсць пагроза для падмурка адносін Беларусі з Таджыкістанам, і які план дзеянняў прапанаваў Прэзідэнт; навошта ў Беларусі абнаўляюць канцэптуальныя дакументы ў сферы нацыянальнай бяспекі, і наколькі абаронена краіна ад патэнцыйных знешніх пагроз; што Лукашэнка «не падпісаў з калена»; як абараніць эканоміку ад санкцыйнага бязмежжа Захаду; ці чакаць «плюшак» ад мытнага заканадаўства; і ці з’явіцца ў Беларусі новы спадарожнік.
А таксама аб напружаных задачах перад айчынным аўтапрамам, беларускім электрамабілі і многім іншым у чарговым выпуску спецыяльнага праекта БелТА «Тыдзень Прэзідэнта».
Працоўны тыдзень кіраўнік дзяржавы пачаў з сустрэчы 15 студзеня з Надзвычайным і Паўнамоцным Паслом Таджыкістана ў Беларусі Бахтаварам Сафарзодам.
Супрацоўніцтва Беларусі з Таджыкістанам гэта якраз той выпадак, калі краіны маюць поўнае паразуменне ў палітычных пытаннях, выдатныя адносіны як на ўзроўні народаў, так і дзяржаўных лідараў, але вось у гандлёва-эканамічным аспекце пакуль не цалкам складваецца. Правільней нават сказаць, што ўзровень гэтых адносін відавочна не дацягвае да жаданых паказчыкаў і наяўнага патэнцыялу. Так, ёсць шэраг сумесных прадпрыемстваў і праектаў, тавараправодная сетка беларускіх прадпрыемстваў у Таджыкістане, зацверджаная ў 2022 годзе дарожная карта па развіцці двухбаковага супрацоўніцтва. Але гадавы тавараабарот усяго ў раёне $70-80 млн і зніжаецца.
«Давайце будзем інтэнсіфікаваць нашы адносіны. З Эмамалі Шарыпавічам (Прэзідэнтам Таджыкістана Эмамалі Рахмонам. — Заўв. БелТА) у бліжэйшы час пры першай жа магчымасці мы пагаворым аб тым, каб вызначыць напрамкі інтэнсіфікацыі нашых адносін», — сказаў на сустрэчы кіраўнік дзяржавы.
Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што эканоміка і гандлёва-эканамічнае супрацоўніцтва з’яўляюцца базай для любых міждзяржаўных адносін. «Міністэрства замежных спраў мяне супакойвае ў тым, што леташняе падзенне тавараабароту нязначнае і гэтак далей. Але я эканаміст і прывык у дынаміцы глядзець на працэсы. Летась мы не нашмат знізілі тавараабарот, але да папярэдняга года. А папярэдні год даў нам прыстойнае зніжэнне тавараабароту. Таму ў цэлым мы тавараабарот знізілі», — канстатаваў ён.
Прэзідэнт падкрэсліў, што нельга разбураць падмурак адносін, і трэба папрацаваць, каб вярнуць тавараабарот для пачатку на тую стадыю, на якой ён знаходзіўся раней. Тым больш, для гэтага ёсць усе неабходныя магчымасці і рэзервы.
«У нас ёсць усё неабходнае, у чым мае патрэбу Таджыкістан. І ў галіне прамысловасці, і сельскай гаспадаркі, і паставак аўтамабільнай тэхнікі, асабліва вялікагрузаў. Вы вельмі шмат працуеце па распрацоўцы ў горнаруднай прамысловасці. Мы тут можам аказаць вам значную дапамогу і падтрымку», — пералічыў перспектыўныя напрамкі Аляксандр Лукашэнка.
Беларусь гатова супрацоўнічаць у тым ліку ў сферы ваенна-прамысловага комплексу. «Вы ведаеце таксама нашы магчымасці. Скажыце, чым мы можам дапамагчы ў плане забеспячэння вашай бяспекі. Мы гатовыя падключыцца, хоць мы ўжо зрабілі нямала крокаў у гэтым напрамку», — адзначыў кіраўнік дзяржавы. «Словам, праблем шмат, задач такая ж колькасць, якія трэба вырашаць. Мы да гэтага гатовыя, — рэзюмаваў Аляксандр Лукашэнка. — Нашы адносіны з Прэзідэнтам Эмамалі Шарыпавічам Рахмонам (прэзідэнтам Таджыкістана. — Заўв. БелТА) самыя прасунутыя, можна сказаць. У нас няма сакрэтаў адзін ад аднаго. Таму мы выбудоўваем вельмі добрыя, дружалюбныя адносіны».
У сваю чаргу Бахтавар Сафарзода перадаў кіраўніку беларускай дзяржавы гарачае, добрае, дружалюбнае прывітанне ад лідара Таджыкістана. Дыпламат адзначыў, што Беларусь з’яўляецца адным з прыярытэтных партнёраў. Краіны абмяркоўваюць развіццё супрацоўніцтва па ўсіх напрамках. Шмат праектаў можна рэалізаваць у сферы культурнага і гуманітарнага ўзаемадзеяння, але галоўнай па-ранейшаму застаецца эканоміка.
«У 2023 годзе мы трошкі зменшылі ў тавараабароце, але ўсе планы і мерапрыемствы сведчаць аб тым, што ў 2024 годзе можам дагнаць і перагнаць лічбы 2023 года, — заявіў Бахтавар Сафарзода. — Мы хочам стварыць шматфункцыянальны гандлёвы комплекс (Таджыкістана ў Беларусі. — Заўв. БелТА), каб ён служыў каардынацыйным цэнтрам для прадстаўнікоў абедзвюх краін».
Аляксандр Лукашэнка 16 студзеня правёў пасяджэнне Савета бяспекі, якое было прысвечана разгляду двух найважнейшых дакументаў стратэгічнага планавання — праектаў Канцэпцыі нацыянальнай бяспекі і Ваеннай дактрыны Беларусі.
Значнасць мерапрыемства абумоўлена і той акалічнасцю, што па новай Канстытуцыі абодва дакументы зацвярджаюцца Усебеларускім народным сходам.
Праект новай рэдакцыі Канцэпцыі нацыянальнай бяспекі быў ухвалены ў лютым 2023 года на пасяджэнні Савета Бяспекі. Тады кіраўнік дзяржавы даручыў правесці грамадскае абмеркаванне гэтага найважнейшага дакумента, спытаць меркаванне людзей, перш чым вынесці яго на канчатковае зацвярджэнне. І на працягу года ва ўсіх рэгіёнах было арганізавана каля 70 дыскусійных пляцовак з шырокім грамадскім прадстаўніцтвам. Шэраг прапаноў ад суб’ектаў грамадзянскай супольнасці ў тым ліку знайшлі адлюстраванне ў дапрацаваным дакуменце. Яны датычацца перш за ўсё дадатковай абароны інстытута традыцыйнай сям’і, павышэння ўзроўню сацыяльнай адказнасці бізнесу, пераадолення дыспрапорцый рэгіянальнага развіцця.
«Забеспячэнне нацыянальнай бяспекі — гэта наша агульная задача, кожнага грамадзяніна Беларусі», — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
Што тычыцца праекта новай Ваеннай дактрыны, то ў ёй у поўным аб’ёме ўлічаны кардынальныя змены, якія адбываюцца ў ваенна-палітычнай абстаноўцы, новыя ваенныя небяспекі. Абноўлены і падыходы да вызначэння характару сучасных ваенных канфліктаў у інтарэсах выпрацоўкі адэкватных мер рэагавання для ўзброенай абароны краіны.
Пры гэтым не ідзе гаворка пра нейкую кардынальную рэвізію палажэнняў ваеннай палітыкі дзяржавы. Актуальныя палажэнні засталіся нязменнымі, захаваны абарончы характар.
Ключавыя напрамкі трансфармацыі сучасных рызык, выклікаў і пагроз у сферы нацыянальнай бяспекі даволі падрабязна выкладзены ў канцэпцыі і ваеннай дактрыне, канстатаваў кіраўнік дзяржавы. «І многія закладзеныя там ацэнкі і прагнозы ўжо спраўджваюцца», — звярнуў увагу беларускі лідар.
У якасці прыкладу прэзідэнт прывёў сітуацыю на Блізкім Усходзе. «Гэта страшная гуманітарная катастрофа. Звярніце ўвагу, што пагрозы прымянення ядзернай зброі загучалі практычна адразу пасля эскалацыі канфлікту. І, як гэта звычайна бывае, з боку „цывілізаванага“ Захаду ніякіх санкцый не было. Дзяжурныя заявы, як быццам нічога не адбылося, — сказаў кіраўнік дзяржавы. — На жаль, мы вярнуліся ў часы, калі ваенная сіла стала галоўным аргументам пры выбудоўванні міждзяржаўных адносін».
Да тэмы нацыянальнай бяспекі Аляксандр Лукашэнка вярнуўся і ў канцы тыдня падчас наведвання ў Барысаўскім раёне аўтазавода «БЕЛДЖЫ». Падчас размовы з работнікамі прадпрыемства прагучала пытанне аб тым, ці дастаткова мер прадугледжана ў згаданых дакументах для захавання міру і спакою ў краіне.
«Мір дорага каштуе. За яго трэба плаціць. Але вы можаце не перажываць. Мы ніколі, наш народ і дзяржава, не былі так абаронены як цяпер. Як яно будзе, калі, не дай бог, успыхне вайна, гэта ўжо ўсё будзе залежаць ад нас. Сістэма выбудаваная, ёсць узброеныя сілы, мабілізацыйны рэзерв, тэрытарыяльная абарона, народнае апалчэнне. Усё выбудавана. Узбраенне, боепрыпасы на месцах раздадзены, складзіраваны. На гэтым этапе ўсяго дастаткова», — запэўніў Аляксандр Лукашэнка.
Лукашэнка: Беларусь і яе народ ніколі не былі абаронены так, як цяпер
«Дайце мне эканоміку, а мір я забяспечу», — нагадаў беларускі лідар аб сваім нязменным тэзісе і патрабаваннях як да ўрада, так і работнікаў на прадпрыемствах.
Кіраўнік дзяржавы ў плане вырашэння пытанняў бяспекі асабліва адзначыў супрацоўніцтва з Расіяй. «Як толькі ў Беларусі з’явілася ядзерная зброя — усе крылы апусцілі. І суседзі ашалелыя нашы, і іншыя. Хоць не дай бог не толькі мне, але і новаму пакаленню палітыкаў думаць пра ўжыванне гэтай ядзернай зброі. Гэта страшная зброя», — сказаў ён.
Беларусь раней атрымала ад Расіі ракетныя комплексы «Іскандэр», развівае ўласны ваенна-прамысловы сектар, захаваўшы навуковыя і вытворчыя школы, якія засталіся яшчэ з часоў СССР. Усё гэта з’яўляецца дадатковым фактарам стрымлівання. «Беднавата жылі, людзям было няпроста. Але я ведаў, што трэба гэта зберагчы. Таму што гэта будучыя працоўныя месцы, перспектыўныя. Космас, атамная станцыя. Мы раней гэтым наогул не займаліся. Гэта значыць узровень адукацыі нашых людзей найвышэйшы», — адзначыў Аляксандр Лукашэнка.
Прэзідэнт 18 студзеня правёў нараду з кіраўніцтвам Савета Міністраў. На разгляд кіраўніка дзяржавы было вынесена некалькі прапанаваных навацый, якія закранаюць розныя сферы эканомікі. Прэзідэнцкія нарады падобнага фармату сталі ўжо традыцыйнымі: перад прыняццем найважнейшых рашэнняў кіраўнік дзяржавы абмяркоўвае з урадам і ініцыятарамі новаўвядзенняў неабходнасць і мэтазгоднасць вынесеных на яго разгляд прапаноў.
Аб навацыях у сферы ацэначнай дзейнасці
Нараду пачалі з абмеркавання праекта ўказа, якім прапануецца ўвесці шэраг навацый у сферы ацэначнай дзейнасці.
Цяпер у Беларусі працуюць сотні арганізацый, якія маюць права праводзіць ацэнку розных матэрыяльных каштоўнасцяў. Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што тут, як і ў іншых сферах эканомікі, павінны працаваць выключна высокапрафесійныя эксперты.
«Што называецца, з добрай рэпутацыяй, якім дзяржава і людзі могуць давяраць правядзенне ацэнкі. Толькі аб’ектыўна праведзеная ацэнка дазваляе прымаць верныя кіраўнічыя рашэнні. Тым больш, калі гэта тычыцца рынкавага кошту дзяржаўнай (лічы, народнай) маёмасці або будучых даходаў бюджэту», — падкрэсліў Прэзідэнт.
Галоўнае патрабаванне кіраўніка дзяржавы да ўведеных навацый — празрыстасць і кантралявальнасць.
Што тычыцца ўнясення змяненняў у названы ўказ, некалькі нормаў у дакуменце закладзена па ініцыятыве мытных органаў. У выніку абмеркавання кіраўнік дзяржавы даручыў у самыя кароткія тэрміны распрацаваць крытэрыі і вызначыць арганізацыі, якія найбольш кампетэнтныя і будуць аказваць паслугі па ацэнцы ў рамках мытнай справы.
Трэба будзе таксама ў цэлым паглядзець на арганізацыю працы ў гэтай сферы. Тэрмін рэвізіі — да 1 красавіка, за гэты час трэба будзе вывучыць дзейнасць ацэначных арганізацый і навесці належны парадак, вызначыўшы выразныя і зразумелыя правілы гульні.
Аб падыходах да продажу маёмасці ўласнікамі з недружалюбных краін
Урад прапанаваў праяўляць больш гнуткасці ў пытаннях продажу маёмасці замежнікамі з недружалюбных краін і прадугледзець выпадкі, калі такое магчыма. «Не ведаю, колькі тут яшчэ можна нагінацца», — заўважыў на гэта кіраўнік дзяржавы. — Зразумела, каб абараніць нашу эканоміку ад бязмежжа Захаду ва ўмовах нарастаючага санкцыйнага ціску, мы прынялі шэраг сістэмных дакументаў, і сёння ні адзін акцыянер або ўласнік, які мае грамадзянства недружалюбнай краіны, не мае права без спецыяльнага дазволу ўрада і ўнёску ў бюджэт распрадаваць маёмасць, агаляючы асноўныя фонды эканомікі».
«Мы дамовіліся: ніякай маёмасці мы нікому не прадаем, не перадаем, калі ў выніку санкцый або нейкіх іншых прычын замежнікі, якія маюць тут уласнасць, прадпрыемствы, кампаніі, сыходзяць з нашага рынку. Як я казаў, „бывай“ — мы разбярэмся самі. І як паказвае той жа „Макдоналдс“, мы выдатна ў гэтым разабраліся: людзі з задавальненнем ходзяць туды», — заўважыў кіраўнік дзяржавы.На нарадзе прадметна абмеркавалі мэтазгоднасць прыняцця падрыхтаваных урадам прапаноў аб дазволах на продаж маёмасці замежнікамі. Як растлумачыў міністр эканомікі Юрый Чабатар, калі цяпер кампанія з замежным капіталам (з недружалюбнай дзяржавы) захоча сысці з рынку, прадаўшы свой актыў Беларусі, то ёй неабходна будзе заплаціць пошліну ў памеры не менш за 25% і затым атрымаць дазвол урада. Ад гэтага падыходу адмаўляцца не збіраюцца, але неабходна ўнесці пэўныя карэкціроўкі, паколькі гэтае правіла часам негатыўна адбіваецца на бягучай дзейнасці арганізацый у банкаўскай, лізінгавай і будаўнічай сферах.
Напрыклад, банк выдае грамадзяніну крэдыт пад заклад нерухомай маёмасці. І калі гэта маёмасць у выніку пераходзіць да банка, ён яго павінен прадаць, каб кампенсаваць свае страты ад нявыплачанага крэдыту. Але, прадаўшы маёмасць, банк павінен заплаціць яшчэ 25% пошліны. У выніку ўсё гэта так ці інакш кладзецца ў будучыні на плечы яго кліентаў — звычайных людзей.
«Калі гэты замежны банк (а ён фактычна замежны) плануе працаваць у Беларусі, іх трэба паставіць у роўныя ўмовы з нашымі банкамі, — адзначыў Аляксандр Лукашэнка. — А заўтра гэты банк згорне дзейнасць...»
«Тады ўключаецца правіла ўказа, і ён можа сысці толькі пры дазволе ўрада, пры тым, што ён заплаціць не менш за 25%», — уключыўся ў размову старшыня Камітэта дзяржкантролю Васіль Герасімаў.
У выніку Аляксандр Лукашэнка даручыў распрацаваць вычарпальны пералік «выключэнняў з правілаў» і прыняць адпаведнае рашэнне на ўзроўні Савета Міністраў. Гэтыя выпадкі прымуць да ўвагі, але ў астатнім жорсткія абмежавальныя меры, накіраваныя на прадухіленне спробаў вываду з краіны капіталу, працягнуць дзейнічаць.
Гэтая тэма, па сутнасці, выцякае з папярэдняй. Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што Беларусь, абкладзеная бар’ерамі і забаронамі, жыве і працуе ў складаных эканамічных умовах: «Санкцыі — традыцыйная і шматкроць адпрацаваная практыка ціску так званых сусветных лідараў на непажаданыя ім краіны. На жаль, гэта, калі можна так сказаць, модны эканамічны трэнд. Такім чынам і Штаты, і Еўрапейскі Саюз даўно распраўляюцца з канкурэнтамі».
У той жа час, заўважыў кіраўнік дзяржавы, у Беларусі інвестарам прапануюцца адны з лепшых умоў: прэферэнцыі, ільготы, інфраструктура і, натуральна, кампетэнцыі. «Прыходзь і працуй. Але не дзеля нажывы за кошт нашага народа. А калі хтосьці паспрабуе, ёсць механізмы процідзеяння і настаўлення», — падкрэсліў Прэзідэнт.
Тым не менш прадстаўнікі дзяржаўнага кантролю дакладваюць аб фактах адтоку сродкаў у недружалюбныя краіны і нават аб мэтанакіраваным вывадзе прыбытку за межы Беларусі. «Ёсць кампаніі — нашы, не нашы. Атрымалі прыбытак, грошы нейкія і вывелі за межы Беларусі, размясцілі на рахунках. Грошы, заробленыя нашымі людзьмі, выводзяцца за межы Беларусі і там працуюць на розных нягоднікаў, якія ўводзяць супраць нас санкцыі», — сказаў Аляксандр Лукашэнка.
Ён падкрэсліў, што на практыцы загараджальныя меры павінны ўключацца вокамгненна і без усялякага разварушвання. Гэта і сфера адказнасці губернатараў, якія перш за ўсё зацікаўлены ў інвестыцыях і бездэфіцытным бюджэце.
Яшчэ адной тэмай нарады стала карэкціроўка мытнага заканадаўства. «Усе новаўвядзенні павінны стымуляваць рост беларускай эканомікі, выводзіць яе на якасна новы ўзровень. Гэта найважнейшая задача для ўсіх дзяржаўных інстытутаў, і мытня не з’яўляецца выключэннем», — адзначыў Аляксандр Лукашэнка.
Разгледжаны ў кіраўніка дзяржавы законапраект па зменах у закон аб мытным рэгуляванні тычыцца як непасрэдна нацыянальнага мытнага адміністравання, так і змяшчае палажэнні, накіраваныя на ўніфікацыю заканадаўства з Расіяй.
Прапануецца значнае палягчэнне для бізнесу, скарачэнне адміністрацыйных нормаў, спрашчэнне працэдур. Напрыклад, шэраг дакументаў суб’екты гаспадарання ў мытню наогул не будуць прадастаўляць, па асобных напрамках скарачаюцца тэрміны адміністрацыйных мытных працэдур, уводзяцца новыя працэдуры, якія будуць палягчаць суб’ектам гаспадарання мытнае афармленне.Значная частка змяненняў датычыцца і фізічных асоб. Гаворка ідзе ў тым ліку аб спрашчэнні працэдуры падачы мытнай дэкларацыі пры перасячэнні мяжы.
Асаблівы акцэнт Аляксандр Лукашэнка зрабіў на палажэннях, якія прадугледжваюць гарманізацыю беларускага мытнага заканадаўства з расійскім. У гэтым працэсе нельга ўшчамляць інтарэсы дзяржавы.
Прэзідэнт нагадаў, што, калі прымалася рашэнне аб уніфікацыі заканадаўства дзвюх краін, у тым ліку ў мытнай сферы, гучалі прапановы «ледзь не стварыць адно міністэрства або мытны камітэт». «Мы катэгарычна ад гэтага адмовіліся і дамовіліся, на Вышэйшым дзяржсавеце (Саюзнай дзяржавы. — Заўвага БелТА) у тым ліку, што мы створым адзіную групу, якая будзе ўносіць рэкамендацыі, бачыць, як ажыццяўляецца мытны кантроль і гэтак далей, не пазбаўляючы дзяржавы гэтых паўнамоцтваў і функцый. Мы, Расія і Беларусь, суверэнныя, незалежныя дзяржавы. І з гэтага трэба зыходзіць, прымаючы тыя ці іншыя рашэнні», — сказаў беларускі лідар.
Ён падкрэсліў, што адносіны дзвюх краін, якімі б добрымі яны ні былі, павінны ўдасканальвацца. Але пры любых зменах, новаўвядзеннях трэба памятаць у першую чаргу аб суверэнітэце і незалежнасці. «Сістэма агульная, падобная, але павінны быць дзве суверэнныя, незалежныя дзяржавы», — звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка.
А што тычыцца асобных выказванняў, у тым ліку ў СМІ, пра тое, што Беларусь нібыта губляе сваю самастойнасць, Прэзідэнт заявіў аб іх абсалютнай беспадстаўнасці. «Мы нічога не губляем. Вы бачыце, што на гэтай суверэннай тэрыторыі, якая належыць нашаму народу, прымаем рашэнні толькі мы і дзейнічаем толькі выключна ва ўмовах, якія выгадныя для нас», — канстатаваў Прэзідэнт.
Прэзідэнту прапанавалі аказаць дзяржпадтрымку двум бударганізацыям і падрыхтавалі праект адпаведнага дакумента. «Я гэты дакумент з калена не падпісаў. У мяне ўзнікла адно пытанне, — растлумачыў кіраўнік дзяржавы. — А што яны апынуліся ў нейкіх надзвычайных умовах? Іншыя трэсты і будаўнічыя кампаніі працуюць добра і ў іх няма гэтых праблем? Ці гэта толькі пачатак?»
Аляксандр Лукашэнка нагадаў пра вядомы выраз, што выратаванне тапельцаў — справа рук саміх тапельцаў. «Як толькі яны пачнуць сябе ратаваць і ў гэтых адносінах прасунуцца, тады мы будзем іх падтрымліваць і аказваць дапамогу і падтрымку», — сказаў Прэзідэнт.
Ён падкрэсліў, што ў будаўнічых арганізацый дастаткова магчымасцяў, каб працаваць і зарабляць, ёсць значная колькасць аб’ектаў не толькі на ўнутраным, але і на знешнім рынках. «Не хочаш у Беларусі — у суседняй Расіі выгадныя кантракты, велізарныя грошы. Ідзі працуй, зарабляй. Чаго вы прыйшлі ў бюджэт прасіць грошы?» — спытаў кіраўнік дзяржавы.
Па выніках абмеркавання Аляксандр Лукашэнка даручыў дапрацаваць праект дакумента, узмацніўшы ўмовы прадастаўлення падтрымкі. Пры гэтым у цэлым будаўнічая галіна ў краіне працуе стабільна, а складанасці ў згаданых арганізацыях носяць лакальны характар.
Адной з важных тэм у парадку мерапрыемства стала стварэнне расійска-беларускага касмічнага апарата дыстанцыйнага зандзіравання Зямлі.
Праект адпаведнага ўказа ўжо паступаў на разгляд Прэзідэнта, і ўраду было даручана больш дэталёва прапрацаваць пытанне фінансавання. «Лішніх марнаванняў быць не павінна. Ад стварэння гэтага касмічнага апарата павінна быць максімальная эканамічная аддача», — падкрэсліў кіраўнік дзяржавы.
Разглядаць гэты праект трэба не толькі з пункту гледжання нацыянальнай бяспекі, але і як перспектыўны напрамак двухбаковага навуковага супрацоўніцтва, якое дазволіць развіваць кампетэнцыі і беларускага, і расійскага боку.
Аляксандр Лукашэнка таксама пацікавіўся, як ідуць справы з выкарыстаннем ужо наяўных у Беларусі спадарожнікаў — першага апарата дыстанцыйнага зандзіравання Зямлі, рэсурс якога быў прадоўжаны, і спадарожніка сувязі. У дачыненні да стварэння новага спадарожніка даручэнне яшчэ больш дэталёва пралічыць выдаткі, акупнасць і эфектыўнасць.
На нарадзе з урадам Аляксандр Лукашэнка таксама падкрэсліў, што Беларусь можа і павінна займацца імпартазамяшчэннем у тых сегментах, якія па прычыне санкцый былі пакінутыя інвестарамі з недружалюбных краін. Ён публічна прывёў адзін яркі прыклад з былымі рэстаранамі «Макдоналдс», якія цяпер не менш паспяхова працуюць пад новым айчынным брэндам.
"Санкцыі ўвялі амерыканцы. Яны вырашылі згарнуць сваю дзейнасць і сысці з Беларусі. Дзверы адчыненыя, сыходзіце. Мы нікога не трымалі, але і не выганялі. Ім было сказана: хочаце працаваць — працуйце, не хочаце — сыходзіце. «Але гэта ж «Макдоналдс»... «Хіба хтосьці зможа потым працаваць так, як „Макдоналдс“ у Беларусі » - галоўны быў лозунг. І пайшлі да мяне хадакі: «Мы не зможам... булачку там напалову разрэзаць і ўпіхнуць туды каўбасу ці мяса не можам, бульба фры — і гэта мы не можам. Нічога не можам», — нагадаў кіраўнік дзяржавы аб узніклым на пачатковым этапе праблемным пытанні.
Аляксандр Лукашэнка ў сувязі з гэтым заўважыў, што Беларусь па ўсім свеце прадае высакаякасныя прадукты харчавання – і малочныя, і мясныя, і многае іншае. «Бульба – ну мы ж бульбашы. Булачку гэтую спячы – у нашым дзяцінстве гэтых булачак хапала, мы куплялі за некалькі капеек, і смачна было і нармальна. Разрэзаць булачку напалову, ўпіхнуць мяса, бульбу або салата туды не можам? Думаю, дай-ка я праверу, можам мы ці не можам», — распавёў Прэзідэнт.
Займацца і трымаць гэтае пытанне на кантролі было даручана прэс-сакратару Наталлі Эйсмант, а ад урада — першаму віцэ-прэм’еру Мікалаю Снапкову. «Валявым чынам была пастаўлена двум дзеючым асобам (задача. — Заўв.). Проста пад руку трапіліся. Ідзіце і зрабіце», — сказаў кіраўнік дзяржавы.
Аляксандр Лукашэнка расказаў, што і сам у выніку быў пагружаны ў пытанне, хоць і ні разу не быў у «Макдоналдсе»: «Прыйшлося акунуцца, вывучыць гэту сістэму. Нічога не спрабуючы і гэтак далей».
У выніку ў 25 рэстаранах ужо былога «Макдоналдса» цяпер арганізаваная праца і прадукцыя карыстаецца попытам у насельніцтва. Сетка мае перспектывы для развіцця, і ўжо з’явіўся беларускі прыватнік, які гатовы набыць і ўкласціся ў яе.
«Цяпер ямо сваю бульбу. Упэўнены, яна лепшая. Мяса яшчэ ўпіхваюць туды - зрабілі, — канстатаваў беларускі лідар. — Гэта наша, беларускае. І мы нясем за гэта адказнасць. Мы нармальна кормім нашых людзей. Імпартазамяшчэнне ў харчаванні людзей – гэта самае галоўнае. Харчаванне людзей – гэта здароўе. Усё астатняе глупства. Гайкі, балты і іншае — гэта мы ўмеем закручваць і вырабляць».
На тыдні Прэзідэнт падпісаў Указ № 21, якім у Беларусі заснаваны Дзяржаўны знак якасці.
Гэтае пытанне падрабязна абмяркоўвалася на нарадзе ў Прэзідэнта ў пачатку студзеня — не толькі дызайн самога знака, але і якое сэнсавае напаўненне павінна за ім стаяць. Прысваенне такога знака не павінна быць фармальнасцю, і за гэтую, фактычна, узнагароду для сваіх тавараў прадпрыемствы павінны будуць сур’ёзна пазмагацца — не проста выпускаць якасную, адпаведную лепшым айчынным і сусветным аналагам прадукцыю, але і валодаць бяспечным, экалагічным, інавацыйным, тэхналагічным і эстэтычным вытворчасцю.
«Гэты тавар павінен быць унікальным, ён павінен быць канкурэнтаздольным на міжнародных рынках, — сказаў Аляксандр Лукашэнка 5 студзеня на прыкладзе грандаў беларускага машынабудавання. — Бездакорная павінна быць тэхніка. Мы і правяраць будзем. Проста штампаваць вам знак якасці на кабіну, капот або на шкло не будзем, інакш мы зганьбім краіну». Указам зацверджана выява і апісанне Дзяржаўнага знака якасці. Ён уяўляе сабой пяцікутнік чырвонага колеру, у цэнтры якога размешчана стылізаваная выява перавернутай літары «К» і надпіс «Беларусь». Пяць кутоў знака сімвалізуюць якасць беларускай прадукцыі, дасягаемае спалучэннем пяці паказчыкаў вытворчасці: бяспекі, экалагічнасці, інавацыйнасці, тэхналагічнасці і эстэтычнасці.
Парадак прысваення Дзяржаўнага знака якасці і пералік стымулюючых ільгот і прэферэнцый, якія прадстаўляюцца вытворцам пры яго прысваенні, будзе вызначаны ўрадам.
Нагадаем, зацверджаны знак — гэта яшчэ і элемент пераемнасці з аналагічнай традыцыяй у Савецкім Саюзе, дзе таксама прысвойвалі знак якасці лепшай прадукцыі. У параўнанні з савецкім максімальна захаваны і арыгінальны дызайн знака.
Прэзідэнт 19 студзеня здзейсніў рабочую паездку ў Барысаўскі раён, дзе наведаў СЗАТ «БЕЛДЖЫ». Прадпрыемства ўжо на працягу шэрагу гадоў у супрацоўніцтве з кітайскімі партнёрамі вырабляе легкавыя аўтамабілі, і яны вельмі паспяхова, як той казаў, пайшлі ў народ. Людзі нават скардзіліся, што даводзіцца тыднямі чакаць у чарзе, каб набыць жаданую «ластаўку».
Але Аляксандр Лукашэнка прыехаў на прадпрыемства не толькі і не столькі для таго, каб разабрацца з пытаннем чэргаў. Хоць гэта і стала першым пытаннем, якое Прэзідэнт адрасаваў кіраўніцтву завода. Кіраўніка дзяржавы запэўнілі: магутнасці нарошчваюць, у дылераў у наяўнасці каля 800 аўто, усё робіцца, каб задаволіць узрослы попыт. За год прададзена амаль 68 тыс. аўтамабіляў, аб’ёмы продажаў на ўнутраным рынку выраслі ў тры разы, а на расійскім рынку — у два разы.
Галоўная мэта прыезду Прэзідэнта, як ён гэта сам пазначыў, — гэта перспектыва. У першую чаргу легкавога аўтамабілебудавання. «Далей — толькі наперад! Мы будзем вырабляць тыя аўтамабілі, якія карыстаюцца попытам і якія вы вырабляеце зараз, — сказаў Аляксандр Лукашэнка. — Мэта майго прыезду — перспектыва. Пакуль я Прэзідэнт, мы гэты завод не кінем. Гэта маё дзіця збольшага. Будзем яго ўдасканальваць, гадаваць, навучаць і гэтак далей. Гэта наш здабытак. Мы гэта зрабілі, і будзем рухацца наперад».
На сённяшні дзень у Беларусі работа па стварэнні айчынных легкавых аўтамабіляў вядзецца па некалькіх напрамках.
Перш за ўсё — гэта СЗАТ «БЕЛДЖЫ». Заводам атрымана ліцэнзія на вытворчасць мадэлі X50. Арганізавана работа па імпартазамяшчэнню шэрагу аўтакампанентаў і матэрыялаў на айчынныя. У 2024 годзе запланавана атрыманне ліцэнзіі на яшчэ дзве мадэлі — X70, S50. Узгадняецца план мадэрнізацыі завода для павелічэння магутнасці да 120 тыс.аўтамабіляў у год пры двухзменным рэжыме працы. Ліцэнзіі на X50, X70, S50 дазволяць актывізаваць работы па імпартазамяшчэнні аўтакампанентаў і, у канчатковым рахунку, стварыць кампетэнцыі не толькі па вытворчасці легкавых аўтамабіляў, але і іх распрацоўцы і мадэрнізацыі.Новым напрамкам развіцця айчыннага легкавога машынабудавання з’яўляецца вытворчасць у СП ЗАТ «Юнісан» легкавых аўтамабіляў маркі «HONGQI» (Хунци) вытворчасці кітайскай кампаніі FAW. Наяўныя дамоўленасці ў перспектыве даюць магчымасць ажыццяўляць не толькі крупноузловую, але і дробнавузловую зборку легкавых аўтамабіляў з наступнай лакалізацыяй асобных вузлоў і камплектуючых.
Наступны ўзровень пытання – гэта развіццё электратранспарту. Гэтым у Беларусі займаюцца ўжо даўно. Напрыклад, выпускаюць на электрацязе аўтобусы і нават кар’ерныя самазвалы. Цяпер стаіць задача асвоіць серыйную вытворчасць электрамабіляў. Базай для айчыннай "электрычкі" выбралі як раз X50.
Увазе Прэзідэнта была прадстаўлена выстава з узорамі аўтатэхнікі рознага прызначэння, электратранспартам вытворчасці прадпрыемстваў Міністэрства прамысловасці і НАН Беларусі. Гэта, напрыклад, прататып самазвала БЕЛАЗ, які працуе на вадародзе, турыстычны аўтобус МАЗ, дасведчаны ўзор гібрыднага седлавога цягача MAZ-X, сучасны электробус, легкавыя аўтамабілі маркі «HONGQI» (Хунци), дасведчаны ўзор айчыннага электрамабіля.Айчыннае аўтамабілебудаванне ў цэлым дэманструе добрыя вынікі працы. Напрыклад, у 2023 годзе ўдалося дасягнуць максімальнага за больш чым 20 гадоў аб’ёму экспарту. Рэалізуецца маштабная інвестыцыйная праграма, у тым ліку з удзелам расійскага боку, якая ў цяперашніх умовах вельмі зацікаўлена ў прадукцыі айчыннага аўтапрама і гатовая фінансаваць адпаведныя праекты. Бо ў Беларусі ёсць і вытворчыя магутнасці, і спецыялісты, якія валодаюць пэўнымі кампетэнцыямі.
«Трэба гэтым скарыстацца. Рынак ёсць, мы запатрабаваныя, — сказаў Прэзідэнт. — Яны хочуць з намі мець справу. У нас ёсць кампетэнцыі, мы іх захавалі. Трэба гэтым скарыстацца, тым больш грошы даюць: «Рабяты, рабіце».
Гаворачы аб аўтамабілебудаванні ў Беларусі, Аляксандр Лукашэнка вобразна выказаўся, што ў гэтым плане «Мы — птушка, якая ляціць калі не на адным крыле, то на паўтары крылах». Ён растлумачыў, што ў краіне вырабляюць грузавікі, самазвалы, аўтобусы, але заўсёды менш развіта была вытворчасць легкавых аўто. «У гэтай лінейцы павінен быць легкавы аўтамабіль. Гэта для людзей. Нам трэба дайсці да кожнага чалавека», — адзначыў Аляксандр Лукашэнка.
«Чарга шалёная. Людзі хочуць купляць гэты аўтамабіль. Ўрада галоўная задача і міністра-кроў з носа задаволіць попыт. Пажадана, каб мы задавальнялі гэты попыт. У адваротным выпадку – свята месца пуста не бывае, прыйдуць канкурэнты. Таму трэба, наколькі гэта магчыма, павялічваць вытворчасць легкавога транспарту», — падкрэсліў кіраўнік дзяржавы.
Аляксандр Лукашэнка таксама адзначыў важнасць далейшага развіцця супрацоўніцтва з кітайскімі партнёрамі, якія валодаюць сучаснымі кампетэнцыямі ў аўтамабілебудаванні: «Гэта высокага ўзроўню вытворчасці. Таму з Кітаем трэба супрацоўнічаць, у іх вучыцца і пазычаць усё, што можна».
Для вытворцаў у Беларусі застаецца адно галоўнае пытанне — лакалізацыя. «Нам трэба самім вырабляць больш», — сказаў Прэзідэнт, заслухоўваючы даклады.
Пра гэта ён казаў і падчас размовы з працаўнікамі прадпрыемства. «Прадпрыемства адбылося. Не будзем сябе перахвальваць: вялікі шлях нам яшчэ трэба прайсці (у пытанні лакалізацыі вытворчасці. — Заўв. БелТА), каб не цягаць камплектуючыя з усяго свету і перш за ўсё дружалюбнага нам Кітая. Дзякуй ім, што дапамаглі нам стварыць такое прадпрыемства. Цяпер мы ўжо паспелі, каб рабіць аўтамабіль па максімуму беларускі. Мы глядзелі шэраг камплектуючых, за якія нашы прадпрыемствы ўзяліся», — сказаў кіраўнік дзяржавы.«Перспектыва — каб мы пабудавалі тут (як мы яшчэ тады планавалі, калі адкрывалі завод) кузаўны цэх і штампавалі кузавы тут. Напэўна, няма ў свеце такой кампаніі ,якая б (усе. — Заўв. БелТА) камплектуючыя вырабляла ў адной краіне, няхай гэта будзе самалёт, аўтамабіль... вялікая кааперацыя, кааперацыя ўдоўгую. Але ў сувязі з тым, што свет ашалеў, канкурэнцыя даходзіць да ваенных дзеянняў, нам трэба разлічваць перш за ўсё на дружалюбныя краіны», — адзначыў Аляксандр Лукашэнка.
Падводзячы вынік, Аляксандр Лукашэнка растлумачыў, што ў плане лакалізацыі пры вытворчасці айчынных аўтамабіляў будзе рабіцца не толькі ўсё, што магчыма, але таксама ўлічаць, каб пры гэтым прадукцыя была канкурэнтаздольнай на рынку.
Аляксандру Лукашэнку далажылі аб выніках работы Нацыянальнай акадэміі навук і Міністэрства прамысловасці ў частцы распрацоўкі і стварэння электрамабіля на базе платформы аўтамабіля «БЕЛДЖЫ», а таксама прадэманстравалі вопытныя ўзоры.
Прэзідэнт зрабіў акцэнт на тэрмінах запуску вытворчасці айчыннага электрамабіля, падкрэсліўшы, што часу на разварушванне няма і трэба варушыцца, пакуль у свеце трэнд на такія машыны і попыт расце.
«Мінімум за колькі часу мы можам гэта зрабіць?» — спытаў кіраўнік дзяржавы. Выслухаўшы тлумачэнні адказных асоб, Прэзідэнт устанавіў тэрмін да пачатку наступнага года. «Ваша задача — да 1 студзеня 2025 года вы павінны ў асноўным усё гэта зрабіць», — даручыў ён.
Задача, пастаўленая кіраўніком дзяржавы, з’яўляецца вельмі напружанай, бо раней тэрміны для распрацоўкі і вытворчасці айчыннага электрамабіля былі вызначаны ў межах 2021-2025 года.«Нам трэба будзе да 1 студзеня 2025 года стварыць неабходныя тэхналагічныя магутнасці для вытворчасці тых кампанентаў, якія выкарыстоўваюцца ў электрамабілях, — растлумачыў журналістам віцэ-прэм’ер Пётр Пархомчык. — І з наступнага года ўжо падысці да серыйнай вытворчасці электрамабіля».
З нагоды самага актуальнага для большасці людзей пытання — аб кошце будучага электрамабіля — віцэ-прэм’ер сказаў, што будуць імкнуцца да канкурэнтнай цаны.
«Мы ставім перад сабой мэту, што трэба стварыць тыя тэхналогіі, якія дазволяць нам атрымаць канкурэнтную цану», — адзначыў ён. Для арыентыру можна браць кошт айчыннай Belgee Х50, паколькі электрамабіль будзе на базе гэтай мадэлі, але канчатковая цана будзе вызначана пазней, калі стане вядомая кошт батарэі і іншых камплектуючых.
Адна з галоўных сусветных тэндэнцый цяпер — вытворчасць аўтамабіляў на чыстай электрычнай энергіі. Гэта не толькі непасрэдна электрамабілі, але і гібрыдныя.
"Свет нам дэманструе, куды рухацца. І мы вызначыліся, што і мы гэтым шляхам павінны ісці, але мадэрнізуючы і ўдасканальваючы гэту вытворчасць, — адзначыў беларускі лідар у час размовы з работнікамі прадпрыемства.
Беларускі электратранспарт ужо цяпер карыстаецца на рынку вялікім попытам. У краіне рэалізуюцца два пілотныя праекты па пераводзе пасажырскага транспарту на электратранспарт у Жодзіне і Шклоўскім раёне з развіццём адпаведнай інфраструктуры. Заканчэнне рэалізацыі праектаў і пастаўка электратранспарту плануецца ў 1-м квартале 2024 года. Мэта заключаецца ў паэтапным нарошчванні выкарыстання электрычнай энергіі ў пасажырскіх перавозках, зніжэнні ўзроўню забруджвання паветра, адпрацоўцы на практыцы наяўных у краіне кампетэнцый ў вытворчасці электратранспарту і зарадных станцый.
«Гэта правільна. Трэба на месцах людзям паказваць, што гэта перспектыва і ў гэтым кірунку трэба працаваць», — ацаніў праект кіраўнік дзяржавы.
Па словах спецыялістаў, вытворцы электратранспарту закантрактаваны на бягучы год і цяпер заключаюць кантракты на 2025-ы, прадукцыя вельмі запатрабаваная.
«Значыць, і я не памыліўся, калі было прынята рашэнне аб будаўніцтве завода па вытворчасці аўтобусаў. Трэба было б толькі хутчэй, пакуль попыт ёсць, пабудаваць», — заўважыў Прэзідэнт.
Прэзідэнт падзякаваў кіраўніцтву прадпрыемства і работнікам за тое, што яны на гэтым этапе зрабілі многае, каб людзі ўсталі ў чаргу за выраблянымі аўтамабілямі.
«Мы будзем вас усяляк падтрымліваць. Толькі працуйце сумленна, дысцыплінавана», — запэўніў кіраўнік дзяржавы. Ён таксама выказаў пажаданне, каб у далейшым была пераемнасць у калектыве завода: «Зрабіце так, каб вашы дзеці імкнуліся на гэтую вытворчасць. Каб яны тут раслі, станавіліся інжынерамі, кіраўнікамі. Нам гэта вельмі трэба».
Улічваючы планы па нарошчванні аб’ёмаў вытворчасці і спецыфіку аўтамабілебудавання, заводу «БЕЛДЖЫ» і ўжо цяпер дадаткова патрэбныя прафесійныя кадры. За апошні год колькасць супрацоўнікаў вырасла з 1,2 тыс.да 1,5 тыс. чалавек. Але нават такой колькасці рабочых рук не заўсёды хапае, таму кіраўніцтва прадпрыемства звярнулася да прэзідэнта з просьбай адрэгуляваць некаторыя палажэнні працоўнага заканадаўства, якія ў цяперашні час накладаюць шэраг абмежаванняў нават пры наяўнасці згоды работніка дадаткова працаваць і двайны аплаты за такую працу. Кіраўнік дзяржавы даручыў тэрмінова ўнесці прапановы на гэты конт.
Аляксандр Лукашэнка адказаў на пытанне аб магчымасці далейшага падаўжэння праграмы льготнага крэдытавання айчынных аўтамабіляў. Дадзеная праграма ў свой час была прынятая, каб раскруціць вытворчасць і попыт, дзейнічае яна і ў гэтым годзе.
Гаворачы аб некаторай перспектыве, Прэзідэнт выказаў пазіцыю, што падобнае льготнае крэдытаванне трэба будзе спыняць, бо гэтыя сродкі, якія марнуе дзяржава, запатрабаваныя і па іншых важных для грамадства напрамках. «Я прыхільнік таго, каб паволі яе згортваць. Таму што грошы вы ці тыя, хто купляе, бяруць чыесьці. У выніку гэта сыходзіцца да бюджэту. Ну а што, у нас бюджэтныя грошы няма куды марнаваць, у нас багатыя настаўнікі, лекары, пенсіянеры? — растлумачыў сваю пазіцыю Аляксандр Лукашэнка. — Каб стварыць гэтае прадпрыемства і раскруціць попыт, я пайшоў на тое, каб даць гэтую праграму».
Аднак у цяперашні час эканоміка вытрымлівае гэтую дадатковую нагрузку. «Пакуль мы не адмяняем яе (праграму крэдытавання. — Заўв.БелТА). Будзем глядзець, як вы будзеце працаваць, будзем лічыць грошы. І калі сітуацыя будзе больш-менш памяркоўнай, мы будзем гэтай праграмы прытрымлівацца. Але ў дадзенай сітуацыі, калі чарга стаіць за аўтамабілямі, гэта няправільна. Нідзе ў свеце гэтага няма. Мэта мая была даць грошы (льготы фактычна) і раскруціць попыт. Мы гэтай мэты і дасягнулі — попыт шалёны. Трэба гэтыя механізмы адмяняць. Пакуль не будзем. Так, гэта выгадна для людзей, але гэта не ахці якія велізарныя грошы. Пакуль эканоміка наша трывае», — сказаў Аляксандр Лукашэнка.
Падчас размовы з работнікамі аўтапрадпрыемства Прэзідэнту таксама было зададзена пытанне, як зберагчы дзяцей ад негатыўнага ўплыву інтэрнэту.
Гэтая тэма хвалявала аднаго з работнікаў прадпрыемства — бацьку траіх дзяцей. Як аказалася, тэма блізкая і кіраўніку дзяржавы, малодшы сын якога праводзіць у інтэрнэце дастатковую колькасць часу. «Малодшы пастаянна там. Але карысці ад яго шмат. Ён мне прыносіць усю інфармацыю: «Тата, паглядзі, народ піша», — распавёў Аляксандр Лукашэнка.
Што тычыцца відавочна супрацьзаконнага кантэнту, то тут пазіцыя Прэзідэнта адназначная: такога роду інфармацыю трэба абмяжоўваць. І ў найбліжэйшы час у гэтай галіне будуць дадатковыя меры абароны.
Паводле слоў кіраўніка дзяржавы, перш за ўсё трэба забяспечыць занятасць дзяцей, загрузіць іх, каб паменш часу заставалася на «пасядзець у інтэрнэце». «Трэба, каб дзіця было ў жыцці задзейнічана так, каб у яго не было часу для гэтага», — параіў ён.
І ў гэтым плане вельмі важны асабісты прыклад бацькоў, задача якіх — далучаць дзяцей да работы, а не гадаваць іх распешчанымі. «Ты сам павінен паказаць свайму дзіцяці, якім ён павінен быць, (па прынцыпе. — Заўв. БелТА) рабі як я, — заявіў Аляксандр Лукашэнка. — Ні ў якім разе не песціце дзяцей, зрабіце так, каб яны былі занятыя, каб яны працавалі. Трэба далучаць да работы нашых дзяцей».
Акрамя таго, не варта штучна агароджваць дзяцей ад цяжкасцяў, перакананы Прэзідэнт, таму што праз іх пераадоленне фарміруецца характар, прыходзіць разуменне, як уладкавана жыццё. «Ад цяжкасцяў іх не трэба адводзіць і зберагаць. Хай яны адчуюць цяжкасці», — параіў кіраўнік дзяржавы.
Трэба аддаць належнае, што і сам Аляксандр Лукашэнка, нягледзячы на шчыльны графік, заўсёды імкнецца падтрымліваць высокую фізічную актыўнасць. Адны з любімых яго заняткаў — гэта колка дроў і гульня ў хакей. Па волі выпадку адно захапленне на гэтым тыдні перашкодзіла заняцца іншым. У суботу адбыўся матч прэзідэнцкай лядовай дружыны супраць сапернікаў з Магілёўскай вобласці, аднак Аляксандр Лукашэнка вымушаны быў прапусціць матч па прычыне траўмы. Пра інцыдэнт ён таксама сцісла распавёў падчас наведвання «БЕЛДЖЫ»: «Сек дровы. Упала калодка, кілаграм 80, на ступню. Хадзіў-хадзіў, накшталт нічога, а потым...».
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
