Як прадаўцы і пакупнікі мяняюць анлайн-рынак

Электронны гандаль — адна з самых актыўных у развіцці сёння. Рынак такога гандлю працягвае развівацца і змяняцца пад уплывам прадаўцоў і пакупнікоў, якія імкнуцца да выгады, якасці і сэнсу.

Маркетплейсы, амніканальнасць і сацыяльная адказнасць — не проста модныя словы, а рэальныя ўжо нават і не трэнды, а фактары, якія вызначаюць цяперашні электронны гандаль. Прадаўцы і пакупнікі, якія ўлічваюць і выкарыстоўваюць гэтыя фактары, могуць атрымаць канкурэнтныя перавагі і дамагчыся поспеху на рынку. Разам з дырэктарам кампаніі правайдара электронных плацяжоў Assіst Belarus Вячаславам Сеніным мы разгледзім, што сёння адбываецца на рынку электроннага гандлю.

Шэсць фактараў росту

Паводле сусветных інфармацыйных агенцтваў, рост рынку электроннай камерцыі захаваецца аж да канца 2024 года пад «эфектам пандэміі». Напрыклад, аб’ём e-commerce ў Расіі па прагнозах экспертаў складзе больш за 7,2 трыльёна рублёў у год. У свеце гэты рост будзе абумоўлены некалькімі фактарамі. Вячаслаў Сенін, лічыць, што нас чакае павелічэнне колькасці інтэрнэт-карыстальнікаў і пакупнікоў, асабліва ў рэгіёнах, якія развіваюцца, такіх як Азія, Афрыка і Лацінская Амерыка. Адзначыў ён і развіццё мабільнай камерцыі, якая займае ўсё большую долю ў агульным аб’ёме продажаў электроннага гандлю. Паводле прагнозаў, сёлета мабільная камерцыя складзе 72,9% ад усяго рынку электроннага гандлю.

Трэцім фактарам стане пашырэнне асартыменту тавараў і паслуг, даступных для пакупкі ў інтэрнэце, у тым ліку ў сферах, што традыцыйна асацыіруюцца з афлайн-пакупкамі, такіх як прадукты харчавання, адзенне, касметыка, мэбля і іншыя. Як толькі апісанне тавару (яго аб’ёмныя фота і відэаверсія) будзе ўспрымацца патэнцыяльнымі пакупнікамі як рэальнасць, неэлектронныя крамы будуць губляць сваіх кліентаў сямімільнымі крокамі.

Чацвёрты фактар — паляпшэнне якасці і хуткасці дастаўкі, а таксама прадстаўленне розных опцый для выбару пакупнікоў, такіх як самастойны вываз, кур’ерская дастаўка і дастаўка ў дзень заказу.

У пяцёрку ўвайшоў рост папулярнасці маркетплейсаў, якія прапаноўваюць пакупнікам шырокі выбар тавараў і паслуг ад розных прадаўцоў. Тут жа вам прапануюць дадатковыя сэрвісы, такія як рэкамендацыі, водгукі, гарантыі і многае іншае.

Яшчэ адным фактарам будзе ўкараненне новых тэхналогій і інавацый, што паляпшаюць карыстальніцкі досвед, павышаюць канверсію і лаяльнасць пакупнікоў, а таксама аптымізуюць працэсы прадаўцоў. Гэта можа быць, напрыклад, штучны інтэлект, блокчэйн, віртуальная і дапоўненая рэальнасць, інтэрнэт рэчаў і сацыяльная камерцыя.

Такім чынам, можна чакаць, што рынак электроннай камерцыі працягне расці і развівацца ў 2024 годзе, даючы прадаўцам і пакупнікам новыя магчымасці і перавагі. А як рынак е-commerce апошнія некалькі гадоў? Што на гэта ўплывала?

Маркетплейсы — як новая эра

Гэта замежнае слова можна замяніць на ўжо знаёмы гіпермаркет, дзе на адной пляцоўцы знаходзяцца розныя прадаўцы (пастаўшчыкі) і пакупнікі могуць рабіць пакупкі ў розных крамах, знаходзячыся ў адным асяроддзі.

Папулярнасць маркетплейсаў прыйшла да нас некалькі гадоў таму і працягвае нарошчваць сваю прысутнасць у нашым жыцці. Платформы збіраюць тавары і паслугі ад розных прадаўцоў, а пакупнікі могуць параўноўваць і выбіраць найбольш прыдатныя для сябе варыянты. Па звестках інфармацыйных агенцтваў, у 2023 годзе доля маркетплейсаў у аб’ёме продажаў у грашовым выражэнні ў Расіі склала 47%, што на 14% больш, чым у 2022 годзе. У свеце маркетплейсы займаюць больш за 50% рынку электроннага гандлю, а ў 2024 годзе гэты паказчык можа дасягнуць 67%.

Маркетплейсы прыцягваюць прадаўцоў і пакупнікоў сваімі перавагамі. Для прадаўцоў гэта магчымасць атрымаць доступ да вялікай аўдыторыі патэнцыяльных кліентаў, знізіць выдаткі на маркетынг і лагістыку, а таксама павялічыць сваю канкурэнтаздольнасць. Для пакупнікоў гэта зручнасць пошуку і параўнання тавараў, шырокі выбар і нізкія цэны, а таксама гарантыі якасці і бяспекі здзелак.

Аднак маркетплейсы таксама ставяць перад прадаўцамі і пакупнікамі новыя задачы і праблемы. Прадаўцам даводзіцца канкурыраваць не толькі з іншымі селерамі на адной платформе, але і з самімі маркетплейсамі, якія могуць запускаць уласныя брэнды або аддаваць перавагу пэўным партнёрам. Пакупнікам жа складана арыентавацца ў велізарным асартыменце тавараў, адрозніваць сапраўдныя ад падробак, а таксама давяраць водгукам і рэйтынгам прадаўцоў.

Таму такія гандлёвыя пляцоўкі пастаянна працуюць над паляпшэннем карыстальніцкага досведу, укараняючы новыя тэхналогіі і сэрвісы. Напрыклад, многія з іх выкарыстоўваюць штучны інтэлект для персаналізацыі кантэнту, рэкамендацый тавараў, аналітыкі даных, аптымізацыі цэн і дастаўкі. Распаўсюджваюцца такія практыкі, як пошук па фота ці голасе, віртуальная або дапоўненая рэальнасць, сацыяльны шопінг, гейміфікацыя і іншыя.

Найбуйнейшымі маркетплейсамі нашай краіны з’яўляюцца: 

1. Wіldberrіes, 2. Ozon, 3. «Яндэкс. Маркет», 4. AlіExpress, 5. Deal.by, 6. Onlіner. by, 7. Shop. by, 8. 1k.by, 9. Pulscen. by, 10. Tomas.by, 11. Unіshop.by, 12. Kufar.by.

Усё адразу

Яшчэ адным важным драйверам рынку электроннага гандлю да гэтага часу застаецца амніканальнасць-стратэгія, пры якой прадавец дае пакупніку магчымасць узаемадзейнічаць з ім праз розныя каналы камунікацыі і продажаў. Яны могуць быць такія як сайт, мабільны дадатак, сацыяльныя сеткі, месенджары, афлайн-крамы, пункты выдачы і іншыя. Пры гэтым усе каналы інтэграваны паміж сабой.

Амніканальнасць адказвае на запыты сучасных спажыўцоў, якія хочуць атрымліваць інфармацыю аб таварах і паслугах у любы час і ў любым месцы, а таксама мець магчымасць выбіраць найбольш зручны для сябе спосаб пакупкі і дастаўкі. Па даных даследавання аналітычных агенцтваў, амніканальныя пакупнікі трацяць у сярэднім на 4% больш у афлайн-крамах і на 10% больш у анлайн-крамах, чым тыя, хто карыстаецца толькі адным каналам. Акрамя таго, амніканальныя пакупнікі больш лаяльныя да брэнда і часцей паўтараюць пакупкі.

Для прадаўцоў амніканальнасць уяўляе сабой не толькі спосаб задаволіць патрэбы кліентаў, але і інструмент для павышэння эфектыўнасці бізнесу. Дзякуючы амніканальнасці прадаўцы могуць збіраць і аналізаваць даныя аб паводзінах і перавагах пакупнікоў, паляпшаць свае прадукты і сэрвісы, а таксама аптымізаваць свае выдаткі і даходы. Напрыклад, прадаўцы могуць выкарыстоўваць афлайн-крамы як шоўрумы для дэманстрацыі тавараў, а таксама як пункты выдачы для анлайн-заказаў, што зніжае выдаткі на арэнду і дастаўку.

Амніканальны падыход з’явіўся, калі ўладальнік бізнесу стаў на бок сучаснага карыстальніка. Колькасць інфармацыі і каналаў зашкальвае, часу на камунікацыю ўсё менш. Наш мозг проста не гатовы прыняць сітуацыю, калі пры куплі трэба здзяйсняць лішнія дзеянні. Амніканальнасць робіць з брэнда памочніка, які нябачнай рукой вядзе карыстальніка да завяршэння здзелкі і выклікае пры гэтым станоўчыя эмоцыі.

Аднак амніканальнасць таксама патрабуе ад прадаўцоў вялікіх намаганняў і інвестыцый у стварэнне і падтрыманне адзінай інфраструктуры, сістэмы кіравання і кантролю якасці для ўсіх каналаў. Таксама прадаўцам неабходна ўлічваць спецыфіку і асаблівасці кожнага канала, адаптаваць сваю прапанову і камунікацыю да яго, а таксама забяспечваць узгодненасць свайго брэнда і паведамленні ў розных каналах.

Амнікальнасць — гэта аб’яднанне каналаў у адзіную сістэму, праз якую карыстальніку зручна ўзаемадзейнічаць з брэндам. Паводле даследавання СМІ, 59% пакупнікоў развітваюцца з кампаніяй пасля некалькіх негатыўных камунікацый, а 17% — ужо пасля першага няўдалага кантакту. Добры мабільны дадатак, зручны сайт, добразычлівы кол-цэнтр і дружалюбныя сацыяльныя сеткі падымуць сэрвіс на новы ўзровень, калі паміж імі будзе настроена ўзаемасувязь.

Сацыяльная адказнасць

Яшчэ адным фактарам, які ўплывае на рашэнні прадаўцоў і пакупнікоў на рынку электроннага гандлю, з’яўляецца сацыяльная адказнасць. Пад гэтым разумеецца ўлік экалагічных, сацыяльных і этычных аспектаў дзейнасці кампаніі, а таксама яе ўклад у вырашэнне глабальных праблем, такіх як змяненне клімату, няроўнасць, беднасць і іншае. Сацыяльная адказнасць становіцца ўсё больш важнай для сучасных спажыўцоў, асабліва для маладога пакалення, якое хоча бачыць за сваімі пакупкамі не толькі цану і якасць, але і сэнс і каштоўнасць. Нездарма нават у побыце існуе выраз «галасаваць рублём».

Па звестках даследавання найбуйнейшых экспертаў, 73% спажыўцоў па ўсім свеце гатовыя змяніць свае звычкі спажывання на карысць больш устойлівых тавараў і паслуг. А па даных СМІ, 71% расіян лічаць, што кампаніі павінны дзейнічаць у інтарэсах грамадства, а не толькі сваіх акцыянераў.

Для прадаўцоў сацыяльная адказнасць уяўляе сабой не толькі выклік, але і магчымасць. Прадаўцы павінны ўлічваць патрабаванні і чаканні сваіх кліентаў. Яны павінны таксама прытрымлівацца заканадаўства і стандартаў у галіне экалогіі, сацыяльнай сферы і карпаратыўнай этыкі. Акрамя таго, прадаўцы могуць выкарыстоўваць сацыяльную адказнасць як інструмент для павышэння сваёй рэпутацыі, дыферэнцыяцыі сваёй прапановы, умацавання сувязі з кліентамі і партнёрамі, а таксама для стымулявання інавацый і аптымізацыі сваіх працэсаў.

Многія прадаўцы ўжо дэманструюць сваю сацыяльную адказнасць на рынку электроннага гандлю. Напрыклад, некаторыя з іх прапаноўваюць сваім пакупнікам магчымасць выбіраць экалагічную ўпакоўку, дастаўку без выкідаў вугляроду, вяртанне і перапрацоўку старых тавараў, а таксама ахвяраваць частку сумы пакупкі на дабрачыннасць. Некаторыя прадаўцы падтрымліваюць сацыяльныя праекты, накіраваныя на дапамогу маламаёмасным, малому бізнесу, адукацыі, ахове здароўя і іншым сферам.

Сяргей КУРКАЧ