Айчынным тэатрам дадзены час да 18 жніўня, каб вызначыць спектаклі, якія могуць прэтэндаваць на найвышэйшую прафесійную ўзнагароду краіны — Нацыянальную тэатральную прэмію, — і падаць сваю заяўку ў Міністэрства культуры. Ад аднаго тэатральнага калектыву можа быць дзве заяўкі са спектаклямі-прэтэндэнтамі ў адной намінацыі. І гэта пры тым, што ў тэатральным жыцці летам зацішша — так званы «мёртвы сезон», калі большасць калектываў адпачываюць. Але такая адказная справа не церпіць паўзы, бо трэба паспець да вызначанага тэрміну...
Мужчыны — чулыя і з тонкай душой, якія ўмеюць любіць, верыць і дараваць, — галоўныя героі спектакля «Старэйшы сын», што з’явіўся ў афішы маладзёжнага тэатра напрыканцы тэатральнага сезона. Героі, якіх не хапае, — простыя людзі са сваімі характарамі і хібамі, не ідэальныя, бо могуць памыляцца і здольныя на ўчынкі, якія не робяць ім гонар, але гэтыя людзі адчуваюць і шануюць дабро. Яно яднае нават чужых людзей, якія па сутнасці становяцца адной сям’ёй...
Прэм’ерай пачаўся тэатральны ліпень на сцэне Нацыянальнага акадэмічнага драматычнага тэатра імя Якуба Коласа. Драма-пераасэнсаванне — так вызначыў жанр пастаноўкі «Кара-ціці-кара» рэжысёр, мастацкі кіраўнік тэатра Канстанцін Ганчароў. Асновай для спектакля стала п’еса І. Грэкавай, П. Лунгіна «Удовін параход».
Антон Чэхаў вызначыў жанр сваёй п’есы як камедыю. Напэўна, яна з шэрагу тых, калі «смешна, каб не было так сумна». Яшчэ са школьных гадоў мы ведаем яе змест: і сапраўды, некаторыя вобразы выклікалі ўсмешку (ну, дзівакі ж!), матывы асобных герояў наогул маглі падавацца незразумелымі (усё ж твор напісаны ў самым пачатку ХХ стагоддзя, і ў ім можа быць закладзена прадчуванне пэўных падзей). А вобразы Ранеўскай і Лапахіна — супрацьлеглыя, і было цалкам зразумела, хто натура, якая сыходзіць, а хто бярэ верх (і чаму). Але галоўны балетмайстар тэатра Сяргей Мікель у ХХІ стагоддзі «прачытаў» гэты твор па-свойму: галоўным героем у яго балеце стаў сам вішнёвы сад — менавіта дрэвы, якія маюць душу, — праз іх мы ўспрымаем усё, што адбываецца на сцэне. І праз іх вызначаем жанр ужо новага — харэаграфічнага — твора: якая можа быць камедыя, калі гіне прыгажосць?
На мове знакаў
Кожную прэм’еру Рэспубліканскага тэатра беларускай драматургіі гледачы чакаюць з вялікім нецярпеннем. Не стаў выключэннем і спектакль «Памінальная малітва» ў апрацоўцы расійскага рэжысёра-пастаноўшчыка Юрыя Пахомава. Вядомая гісторыя, перанесеная ў беларускія рэаліі, набыла новыя філасофскія сэнсы і драматычны падтэкст.
Уявіць Жанну д’Арк, якая слухае песні сучасных гуртоў у навушніках... нерэальна. А ці магла б яна гуляць у баскетбол? Пайсці ў музей, каб вывучаць персанажаў папярэдніх эпох? Яна ж была простая дзяўчына, сялянка... Пасля прэм’еры ў Нацыянальным акадэмічным Вялікім тэатры оперы і балета Беларусі оперы Пятра Чайкоўскага частка публікі была азадачана неардынарнай інтэрпрэтацыяй твора рэжысёрам-пастаноўшчыкам Георгіем Ісаакянам. Другая частка захоплена тлумачыла, у чым сутнасць і, безумоўна, вітала пастаноўку, разглядаючы яе як прыклад таго, што можна рабіць у оперы, каб прыцягнуць да яе моладзь.
Хто кажа, што гэта нерэальна?
Надзея Філіпава — яркая зорка беларускай сцэны, вядучая артыстка Вялікага тэатра Беларусі, талент якой скарае гледачоў як у класічных партыях, так і ў сучасных пастаноўках. Уладальніца медаля Францыска Скарыны, лаўрэат шэрагу міжнародных конкурсаў балетнага мастацтва сумяшчае бліскучую кар’еру з роляй маладой мамы, даказваючы, што творчасць і сям’я могуць гарманічна суіснаваць. Сваёй энергіяй, адданасцю тэатру і ўменнем знаходзіць баланс паміж сцэнай і домам яна дае натхняльны прыклад многім. У нашай размове балерына разважае пра шлях на сцэну, мацярынства, сучасную харэаграфію і пра тое, чаму ў балеце няма месца офіснаму графіку.
Французскі драматург і празаік П’ер дэ Марыво (1688–1763) найбольш вядомы па няскончаных раманах «Удачлівы селянін» і «Жыццё Марыяны», фільм 2001 года па яго камедыі «Трыумф кахання» (рэжысёр Клэр Піплоу) палюбіўся гледачам розных краін, і многія п’есы аўтара выкарыстоўваюцца для вывучэння пабудовы сцэнічнага дзеяння. Асаблівую ўвагу тэарэтыкі тэатра і педагогі звяртаюць на твор «Гульня кахання і выпадку», да якога нядаўна звярнуліся беларускія творцы.
