Мы працягваем знаёміць чытачоў з вопытам работы начальнікаў раённых інспекцый прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя, імёны якіх занесены на Дошку гонару Мінпрыроды. Анатоль Цэйка вось ужо дзевяць гадоў узначальвае інспекцыю ў Астраўцы.
— Анатоль Казіміравіч, дзякуючы ўзвядзенню Беларускай АЭС, райцэнтр у Гродзенскай вобласці ведаюць ва ўсім свеце. А якія змены ў вашай рабоце адбыліся ў сувязі з грандыёзнай будоўляй?
— Калі толькі было абвешчана, што пляцоўкай для будаўніцтва АЭС выбраны Астравец, да нас прыходзіла шмат звычайных гараджан. Іх хваляваў стан экалогіі і бяспека. Цяпер такіх зваротаў практычна няма. У гэтым адыграў важную ролю інфармацыйны цэнтр БелАЭС, дзе ўсё даступна тлумачыцца для людзей з розным узроўнем ведаў, бо чым больш у чалавека інфармацыі, тым менш страхаў. Інфацэнтр БелАЭС пачаў сваю работу яшчэ ў 2009 годзе. Тады яго часова размясцілі ў гарадскім кінатэатры. Цяпер ён знаходзіцца ў сучасным будынку. Але самае галоўнае, вядома ж, даступнасць і нагляднасць інфармацыі. Тут яна сістэматызавана, і наведвальнікі дзівяцца, напрыклад, з таго, як шмат у «старой» Еўропе атамных станцый ці як блізка да буйных гарадоў размешчаны некаторыя заходнія станцыі. У Швейцарыі адна з АЭС пабудавана ўсяго за 12 км ад Берна, у Бельгіі — за 16 км ад Антверпена, у Славеніі — за 8 км ад харвацкага Заграба. У інфацэнтры праводзяць экскурсіі для турыстычных груп, індывідуальных падарожнікаў. Прыкладна 30 % наведвальнікаў — замежнікі.
— Ці створана на БелАЭС экалагічная служба?
— Яна была з самага пачатку, хоць і мяняліся некалькі разоў назвы структуры. З аддзелам аховы навакольнага асяроддзя беларускай дырэкцыі БелАЭС у нас устаноўлены добрыя працоўныя кантакты. Таксама спецыяліст-эколаг працуе і ў штаце расійскай дырэкцыі. У мяне ёсць пастаянна дзеючы пропуск на пляцоўку і, натуральна, гэты аб'ект наведваю рэгулярна. Усе зацікаўлены ў бяспецы станцыі для людзей і прыроды.
— На тэрыторыі раёна шэсць буйных сельскагаспадарчых прадпрыемстваў. Што можна сказаць пра іх стаўленне да наваколля?
— Калі параўнаць стаўленне вяскоўцаў да экалогіі гадоў 20 таму і цяпер, то бачныя пазітыўныя перамены, ва ўсякім разе, усе кіраўнікі разумеюць, што мы ў адказе за сваю зямлю. Мы можам запісаць сабе ў актыў, што кожнае наша сельгаспрадпрыемства мае неабходныя дакументы на права водакарыстання. Было няпроста сабраць і падрыхтаваць іх, але вынік ёсць. Таксама адказна ставяцца да барацьбы з баршчэўнікам Сасноўскага. На тэрыторыі нашага раёна выяўлены 34 месцы вырастання гэтага небяспечнага інвазіўнага пустазелля. Усе нашы землекарыстальнікі сістэмна змагаюцца з гэтай навалай.
— У сельскай мясцовасці існуе праблема старых гаспадарчых пабудоў, пакінутых дамоў. Як яна вырашаецца ў раёне?
— Праблема сапраўды ёсць, асабліва, што датычыцца безгаспадарных дамоў. Са свайго досведу магу сказаць, што калі дом, пакінуты бацькамі ў спадчыну, пустуе год, то ўжо ніхто ім займацца не будзе. Гараджане часцей за ўсё бацькоўскія хаты рамантуюць, добраўпарадкоўваюць участак, адным словам, прыстасоўваюць пад лецішча. А калі спадчыннік жыве ў суседняй вёсцы, у яго свой добры дом, то бацькоўская хата пустуе. Самая складаная катэгорыя — гэта спадкаемцы, якія жывуць за мяжой. Тым не менш сістэма адпрацавана: сельвыканкам шукае спадчыннікаў, яны прымаюць рашэнне па маёмасці. Калі спадчыннікаў устанавіць не ўдаецца або яны не выходзяць на сувязь з выканкамам, рашэнне прымае суд. Гэтыя працэдуры патрабуюць часу. Сёлета знеслі 17 безгаспадарных дамоў. Працэдура афармлення дакументаў для зносу старых будынкаў, якія знаходзяцца на балансе юрыдычных асоб, значна прасцейшая, таму фермаў-развалін у нашым раёне вы не ўбачыце.
— Як складваецца супрацоўніцтва інспекцыі і грамадскасці?
— Вельмі добра. Адзіны ў краіне міжнародны экалагічны інфармацыйны цэнтр «Захаваем атлантычнага ласося» створаны ў нашым раёне на базе вучэбна-педагагічнага комплексу «Варнянскі яслі-сад — сярэдняя школа» пры падтрымцы грамадскай арганізацыі «Ахова птушак Бацькаўшчыны» і Кааліцыі «Чыстая Балтыка».
Наш грамадскі інспектар Віктар Урбановіч вельмі актыўна дзейнічае, выязджае з намі ў рэйды, супрацоўнічае са школьным лясніцтвам «Лесавічок». Дарэчы, нашы юныя ляснічыя ў 2016 годзе сталі пераможцамі ў сусветнай алімпіядзе «ТNО», якая праходзіла ў Фінляндыі. А яшчэ нашы школьнікі пасадзілі 180 тысяч дрэў!
Віктар Урбановіч прымаў удзел у Міжнароднай выстаўцы-кірмашы ў Вільнюсе, на якой дэманстраваў экспанаты экалагічнага турызму Астравецкага раёна. Па гэтай тэме нам ёсць што паказаць і чым ганарыцца. На тэрыторыі раёна размешчаны дзясяткі помнікаў прыроды мясцовага значэння, а таксама рэспубліканскія заказнікі: водна-балотны «Белы мох» і ландшафтны «Сарачанскія азёры», які па праве называюць «дыяментавымі каралямі Беларусі». Спецыялісты заказніка распрацавалі цікавыя водныя і веласіпедныя маршруты для адпачывальнікаў. У нашага раёна ёсць усё для таго, каб стаць турыстычным цэнтрам. Тут фантастычна прыгожыя месцы. І гэта не толькі прырода, але і помнікі архітэктуры. Усім гэтым багаццем хочацца падзяліцца з іншымі людзьмі. Вядома, мы рады свядомым, экалагічна дружалюбным падарожнікам, і такіх, на шчасце, усё больш.
Аксана ЯНОЎСКАЯ
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
