Згодна з легендай вучэнняў, на БелАЭС здарылася запраектная аварыя, у выніку якой быў пашкоджаны шэраг тэхналагічных сістэм і камунікацый станцыі, а тэрыторыя Астравецкага раёна падверглася забруджванню. Стабілізавалі сітуацыю і выконвалі аварыйна-ратавальныя работы на дзесяці вучэбных пляцоўках, дзе адпаведныя службы адпрацавалі ўсе дзеянні па дапамозе жыхарам і персаналу станцыі, а таксама ліквідацыі радыяцыйнай небяспекі.
Практычная работа па ліквідацыі аварыі на рэактарным абсталяванні пачалася ў вучэбна-трэніровачным цэнтры атамнай станцыі, дзе супрацоўнікі паказалі, як трэба дзейнічаць пры ўводзе БелАЭС у рэжым «Аварыйная гатоўнасць» і «Аварыйная абстаноўка».
План ратавання адпрацоўваўся на спецыяльным трэнажоры, на якім звычайна адпрацоўваюць навыкі работнікі станцыі. Пры рэагаванні на надзвычайнае становішча — аварыю на рэактарным абсталяванні — спецыялісты кантралявалі параметры рэактара і намагаліся стабілізаваць яго стан. Заўважым, што і без легенды вучэнняў, згодна з якой быў пашкоджаны шэраг тэхналагічных сістэм і камунікацый станцыі, у супрацьаварыйнай дакументацыі БелАЭС прадугледжана некалькі дзесяткаў сцэнарыяў развіцця сітуацыі, якія прыводзяць да здарэння. Гэта, у прыватнасці, разрыў трубапроваду першага контуру, абясточванне станцыі, адмова асноўнага абсталявання і іншае.
Згодна з «Унутраным аварыйным планам», была арганізавана работа крызіснага цэнтра БелАЭС, дзе адпрацоўвалася кіраванне супрацьаварыйнымі дзеяннямі ў санітарна-ахоўнай зоне, прагназаваліся варыянты развіцця падзей і наладжвалася інфармацыйнае апавяшчэнне аб абстаноўцы зацікаўленых ведамстваў.
Яшчэ адзін этап вучэнняў — укрыццё персаналу АЭС, які не задзейнічаны ў ліквідацыі аварыі, у абаронным збудаванні грамадзянскай абароны. Ратавальнікі арганізавалі работу санітарных прапускнікоў і аказалі псіхалагічную дапамогу персаналу.
Супрацоўнікі МНС у гэты час тушылі рэзервуар з дызельным палівам аб’ёмам 300 м3, які, згодна з легендай, ва ўмовах радыеактыўнага забруджвання запаліўся ад удару маланкі. Ачаг узгарання ліквідавалі пеннай атакай — паветрана-механічнай пенай з трох ствалоў ГПС-600. Усе ратавальнікі забяспечаны індывідуальнымі лічбавымі дазіметрамі і цеплаадбівальнымі касцюмамі, якія здольны абараніць пажарных цягам 20 хвілін ад уздзеяння адкрытага полымя пры тэмпературы 200 градусаў.
Работнікі службы радыяцыйнай і хімічнай абароны правялі радыяцыйную разведку мясцовасці і вызначылі фонавыя значэнні доз. Палявы спектрометр МКС-1601 дазваляе праводзіць разведку на мясцовасці з дапамогай аўтамабіля і нанясеннем значэнняў на электронную карту. Для маніторынгу змены абстаноўкі маецца метэакамплект, які дазваляе вызначыць тэмпературу паветра, атмасферны ціск, накірунак і хуткасць паветра, патлумачылі ратавальнікі.
Было таксама арганізавана апавяшчэнне аб надзвычайнай сітуацыі насельніцтва вёскі Баброўнікі і яго эвакуацыя. Ратавальнікі правяралі дамы вёскі, каб ніхто не застаўся, пасля чаго людзей перавезлі да кантрольна-размеркавальнага пункту (КРП).
— У рабоце КРП задзейнічана 63 чалавекі, якія да пачатку работы атрымалі йодную прафілактыку, і 20 адзінак тэхнікі, — паведаміў начальнік КРП падпалкоўнік Ілья КАЗЛОЎ. — Транспарт заязджае ў пнеўмакаркасны паддон для апрацоўкі дэзактывуючым растворам з хуткасцю не больш за 5 км/г. Раствор змываецца вадой, пасля чаго транспарт правяраецца на ўзровень радыяцыйнага забруджвання. Калі яно перавышае нормы, то машына накіроўваецца на стаянку забруджанага транспарту. Калі адпавядае — транспарту ставіцца адметка «апрацаваны» і ён следуе па зялёным калідоры на прапускны пункт № 2, на выезд.
Эвакуіраваныя жыхары дзеляцца на групы па 5-7 чалавек, пры гэтым сем’і не падзяляюцца. Затым людзі рэгіструюцца на КРП па эвакуацыйным пасведчанням і следуюць на пост радыяцыйнага кантролю, дзе правяраюцца на забруджванне. Калі яно перавышае норму, то ў пасведчанні ставіцца адзнака «забруджаны» і чалавек следуе на спецыяльную санітарную апрацоўку ад радыяцыйнага забруджвання на санітарна-абмывачны пункт. Калі перавышэння няма, жыхару ставяць адметку «чысты».
Перад тым як трапіць па зялёным калідоры ў прапускны пункт № 2, поўную санітарную апрацоўку праходзяць абсалютны ўсе эвакуіраваныя, іх адзенне ўпакоўваецца ў шчыльны пакет. Пасля людзі па аднаму (дзеці — з бацькамі) следуюць на паўторны радыяцыйны кантроль. Калі ён пройдзены паспяхова, у пасведчанні чалавека ставіцца адзнака «апрацаваны» і людзям выдаецца новае чыстае адзенне. На апрацоўку сям’і з 3-5 чалавек спатрэбіцца да 10 хвілін. Людзі атрымалі аварыйныя камплекты, ёдную прафілактыку і псіхалагічную дапамогу. Цяпер яны гатовыя да транспарціроўкі ў пункт прыёму часова адсяляемага насельніцтва.
Пункт прыёму часова адсяляемага насельніцтва, які здольны ўмясціць да 300 чалавек, быў створаны на базе Астравецкай гімназіі № 1. У выпадку надзвычайнай сітуацыі, каб прывесці яго ў гатоўнасць, спатрэбіцца чатыры гадзіны. У пункце ёсць спісы насельніцтва, якое адсяляецца з трохкіламетровай зоны ад АЭС з вёсак Баброўнікі, Авены, Шульнікі, расказала дырэктар гімназіі № 1 г. Астравец Алена СЕВАСЦЬЯН:
— З прыбыццём насельніцтва група ўліку звярае спісы са спісамі людзей са зборных эвакуацыйных пунктаў. Жанчыны з груднымі дзецьмі накіроўваюцца ў пакой маці і дзіцяці ці гульнявы пакой (для дзяцей да 14 гадоў). Спісы кожныя паўгадзіны дубліруюцца ў «Стол для даведак». На пункце арганізавана работа медпункта гімназіі, для дапамогі прыцягнуты ўрач і псіхатэрапеўт з Астравецкай бальніцы. Прадугледжана трохразовае харчаванне пацярпелых, а валанцёры Чырвонага Крыжа прапануюць дадатковыя наборы харчавання, адзежу, коўдры, меддапамогу. У спартыўнай залі змешчаны маты з пасцельнымі прыналежнасцямі для кожнага чалавека.
Для сувязі са сваякамі на пункце арганізавана інтэрнэт-кавярня, дзе размешчаны планшэты. Асабістыя рэчы прыбыўшых захоўваюцца ў індывідуальных ячэйках. З пацярпелымі працуюць псіхолагі МНС і Чырвонага Крыжа, ёсць кабінет для індывідуальнай псіхалагічнай работы з чалавекам.
Як адзначылі спецыялісты, усе зацікаўленыя службы і ведамствы, якія былі задзейнічаны на тактыка-спецыяльных вучэннях па забеспячэнні ядзернай і радыяцыйнай бяспекі насельніцтва, якія прайшлі на БелАЭС, справіліся паспяхова. І гэта толькі частка мерапрыемстваў, якія адбываліся ў Беларусі ў межах сумеснага спецыяльнага вучэння ратавальных падраздзяленняў дзяржаў-членаў АДКБ «Скала-2023» з 1 да 6 верасня ўключна.
Ірына СІДАРОК
Фота Віктара ІВАНЧЫКАВА
З мастацтвам па жыцці.
Баявое ўзаемадзеянне найвышэйшага ўзроўню.
«Дзесяцігоддзі школьнае харчаванне нашых дзяцей будавалася на аснове зборніка рэцэптур».
