Буйніцкае поле: рэканструкцыя падзей

Святым месцам у гісторыі падзей Вялікай Айчыннай вайны на Беларусі, асабліва на Магілёўшчыне, лічыцца Буйніцкае поле. Фактычна тут, на паўднёва-заходніх ускраінах Магілёва, была арганізавана гераічная абарона... Менавіта тут савецкія камандзіры і чырвонаармейцы паказалі ўсю сваю мужнасць, усю сваю дзеяздольнасць у супрацьстаянні фашыстам, якія і далей планавалі пераможна ісці ў наступленні на савецкія тэрыторыі, на нашы гарады і вёскі. Планавалі з лёгкасцю пераадолець шлях, скіраваны на татальнае знішчэнне савецкага народа, знішчэнне беларусаў, рускіх, знішчэнне альбо татальны прыгнёт, татальнае падпарадкаванне прадстаўнікоў усіх нацыянальнасцяў...

У Выдавецкім доме «Звязда» толькі што пабачыла свет кніга дасведчанага гісторыка і краязнаўца, члена Саюза пісьменнікаў Беларусі, члена Рэспубліканскага савета па гістарычнай палітыцы Мікалая Барысенкі «Буйніцкае поле. «Застацца і памерці...»

З прадмовы «Ад аўтара»: «Святое Буйніцкае поле...

Стойкасць і мужнасць салдат Чырвонай Арміі і апалчэнцаў г. Магілёва ў першыя тыдні Вялікай Айчыннай вайны на Буйніцкім полі сталі вядомыя ў ліпені 1941 года на ўсім тысячакіламетровым савецка-германскім фронце.

Мы захоўваем гістарычную памяць пра самаадданасць і самаахвярнасць абаронцаў Магілёва на працягу ўсіх пасляваенных гадоў, і асабліва ў апошнія дзесяцігоддзі, калі слава Буйніцкага поля ўмацавалася і ўжо не падуладна часу. Гэта дае нагоду паставіць яго ў адзін шэраг з расійскімі ратнымі палямі воінскай славы — Куліковым, Барадзінскім і Прохараўскім. Па сутнасці, у народнай памяці яно ўжо і стала чацвёртым ратным полем.

Эмацыянальна трактаваць першапачатковы перыяд вайны, даследаваць і ацэньваць яго можна, толькі зыходзячы з канкрэтнай абстаноўкі таго часу...»

Мікалай Барысенка займаецца гісторыяй падзей, звязаных з абаронай Магілёва ў 1941 годзе, многія гады. Ён карыстаецца пры гэтым не толькі многімі ўжо вядомымі мемуарнымі крыніцамі, а вышуквае дакументы ў розных архівах, сам праводзіць пошукавыя работы ў мясцінах легендарных падзей. На старонках кнігі «Буйніцкае поле...», дарэчы, надзіва багата ілюстраванай, чытач сустрэне процьму імёнаў, адкрые для сябе шмат новага ў звязку з тэмай, якая, здавалася б, добра вядомая па ранейшых дакументальных і мастацкіх тэкстах.

Асобны раздзел кнігі — «Канстанцін Сіманаў на Буйніцкім полі». Мікалай Барысенка дэталёва апісвае прысутнасць славутага ваеннага карэспандэнта і пісьменніка, аўтара неўміручых ваенных твораў, на месцы баявых падзей. Нагадвае пра тое, што менавіта Канстанцін Сіманаў у газеце «Известия» щпершыню назваў многія імёны герояў магілёўскай абароны. Пазней двум з іх пісьменнік прысвяціў вершы — «Презрение к смерти» (памяці артылерыста-наводчыка Сяргея Палякова) і «Секрет победы» (твор прысвечаны лётчыку-знішчальніку Мікалаю Цярохіну)...

Несумненна, кніга «Буйніцкае поле: «Застацца і памерці...» Мікалая Барысенкі вартая самага шырокага прачытання, самага шырокага знаёмства, і сярод моладзі найперш. Адрасы мужнасці, драматычных выпрабаванняў нашых прашчураў не павінны забывацца. Пра іх след расказваць трэба падрабязна, іх варта паказваць усяму свету. Пра Буйніцкае поле павінны ведаць і маўклівыя сузіральнікі тых грамадска-палітычных працэсаў, якія адбываюцца ў Еўропе, у краінах, дзе звышдастаткова палітыкаў, што імкнуцца накласці свайго роду санкцыі і на нашу гістарычную памяць. Таму нядрэнна было б перавыдаць кнігу магілёўскага руплівага даследчыка (дарэчы, указамі Прэзідэнта нашай краіны Мікалай Барысенка адзначаны медалём Францыска Скарыны, ордэнам Францыска Скарыны) на іншых мовах народаў свету.

Кастусь ХАДЫКА