«Аб’ядноўваючы людзей і планету: лічбавыя інавацыі ў ахове дзікай прыроды» — пад такім дэвізам праходзіць сёлета Сусветны дзень дзікай прыроды, які адзначаюць 3 сакавіка. У адпаведнасці з рэзалюцыяй Генеральнай Асамблеі ААН, прынятай у 2013 годзе, дата заклікана звярнуць увагу на праблемы, звязаныя з аховай прыроды і змяненнем клімату.
Выбар часу значнай падзеі быў невыпадковы. Менавіта 3 сакавіка 1973 года прадстаўнікі 80 краін падпісалі тэкст канвенцыі «Аб міжнародным гандлі відамі дзікай фаўны і флоры, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення» (СІТЕС). Яе мэта — прадухіліць пагрозы выжыванню і забяспечыць ахову больш як 33 000 відам жывёл і раслін.
У далейшым колькасць краін-удзельніц СІТЕС значна вырасла і сёння налічвае 184 дзяржавы. Рэспубліка Беларусь далучылася да канвенцыі ў 1994 годзе.
Як расказала на прэс-канферэнцыі кансультант упраўлення біялагічнай і ландшафтнай разнастайнасці галоўнага ўпраўлення рэгулявання абыходжання з адходамі, біялагічнай і ландшафтнай разнастайнасці Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Таццяна Жалязнова, лічбавыя інавацыі імкліва ўцягваюцца ў сферу экалогіі і аказваюць значны ўплыў на вырашэнне праблем, якія датычацца захавання дзікай прыроды. Напрыклад, серыйная вытворчасць розных лічбавых датчыкаў і спадарожных праграмных прадуктаў зрабіла іх даступнымі і дазваляе атрымліваць на новым якасным узроўні звесткі аб аб’ектах жывёльнага і расліннага свету і аб навакольным асяроддзі. Дроны, фотапасткі, датчыкі сачэння з выкарыстаннем касмічнай сувязі, аўтаномныя падводныя апараты — усе гэтыя сродкі выкарыстоўваюцца падчас правядзення маніторынгаў, улікаў, назіранняў. Больш за тое, дзякуючы ім атрымліваецца ўбачыць тое, што раней было недаступна.
Развіццё і ўцягванне ў вырашэнне самых розных задач, уключаючы экалагічныя, магчымасцяў штучнага інтэлекту ўжо прыносіць практычныя вынікі. У некаторых замежных запаведніках нейрасеткі выкарыстоўваюцца для барацьбы з браканьерствам. Напрыклад, сістэма «Памочнік па абароне дзікай прыроды» на падставе вялізнага масіву даных аналізуе і прадказвае магчымыя паводзіны браканьераў, пасля чаго прапаноўвае аптымальныя маршруты патрулявання запаведнай тэрыторыі. Практыка паказала, што выкарыстанне гэтай сістэмы дало магчымасць знайсці і нейтралізаваць у пяць разоў больш пастак, чым удавалася раней.
Генетычныя даследаванні — несумненна актуальны інструмент у справе захавання біяразнастайнасці. Без сучасных тэхнічных сродкаў, праграмных распрацовак тут не абысціся. Вызначэнне відавога складу, выяўленне гібрыдаў, зберажэнне абарыгеннай флоры і фаўны, вывядзенне ўстойлівых да неспрыяльных фактараў відаў — усё гэта сфера генетыкі, якая выкарыстоўвае інавацыйныя тэхналогіі.
Лічбавізацыя ў прыродаахоўнай дзейнасці дазваляе не толькі паскорыць і аблегчыць шматлікія працэсы, але і зрабіць іх больш зразумелымі і празрыстымі.
У рамках СІТЕС, дзе вырашаюцца пытанні барацьбы з незаконным гандлем дзікімі жывёламі і іх дэрыватамі, уніфікаваны электронны дакументаабарот садзейнічае выкараненню карупцыі, спыненню спроб парушэння законаў і знаходжання вінаватых.
Сучасныя тэхналогіі, безумоўна, адыгрываюць вялізную ролю ў экалогіі. Але не варта забываць, што гэта ўсяго толькі інструменты, якія можна выкарыстоўваць як на карысць, так і на шкоду. Усё залежыць ад чалавека. Наша агульная задача — зрабіць так, каб лічбавыя інавацыі аб’ядноўвалі і дапамагалі тым, хто выступае за захаванне дзікай прыроды.
Андрэй КАРАБЕЛЬНІКАЎ
Фота аўтара
З мастацтвам па жыцці.
Баявое ўзаемадзеянне найвышэйшага ўзроўню.
«Дзесяцігоддзі школьнае харчаванне нашых дзяцей будавалася на аснове зборніка рэцэптур».
