З рэдакцыйнай пошты

...Жыццё як жыццё (можна было б сказаць, калі б не той кляты вірус...) — нешта з'яўляецца ў ім, нешта знікае.

Акурат таксама і ў газеце: раней, як заўважылі чытачы, была рубрыка «Я зноў выбіраю «Звязду», а цяпер лісты ў ёй чамусьці не друкуюцца.

Паверце, зусім не таму, што яны не прыходзяць. Проста ў многім паўтараюцца. Да таго ж хваліць саміх сябе... Ну хіба што зрэдку...

«Я выпісваю «Звязду» больш за 40 гадоў. Яна ў маім жыцці стала найлепшай сяброўкай, — прызнаецца спадарыня Тэрэса Уладзіславаўна Антух з Пастаў. — Усё, што тут друкуецца, мне цікава. Чытаю і пазнаю шмат новага, карыснага. Аднак любімыя рубрыкі пералічваць не буду. Скажу толькі, што мне проста ў асалоду чытаць па беларуску».

«...Да болю крыўдна, што мы, людзі Беларусі, так абыякава ставімся да роднай мовы, што Купалу, Коласа, Мележа, Караткевіча ды іншых беларускіх пісьменнікаў пачынаем чытаць па-руску, — піша спадарыня Алена Сідарук з Мінска. — Супраць гэтай мовы я нічога не маю, у нас і сапраўды дзве дзяржаўныя... Але ж другая з іх чамусьці даўно стала першай, што, вядома ж, няправільна. Я са шкадаваннем успамінаю часы, калі мы без ніякіх перашкод ездзілі ў блізкія Літву, Украіну, больш далёкія Грузію ды Арменію, на свае вочы бачылі, як беражліва там людзі ставяцца да сваёй культуры, да сваёй мовы... Такую ж павагу і клопат аб будучым краіны я адчуваю з боку «Звязды».

«А газету, — працягвае спадарыня Алена, — чытаю, можна сказаць, ад першых радкоў да апошніх. Асобная падзяка за «Жыццяпіс» і «Розгалас», за «Сямейную...», за «Неасабісты суб'ектыў» Алене Ляўковіч, за «Нефармат» Святлане Яскевіч, за «Простую мову» і «...Народ на провадзе!» Валянціне Доўнар ды за многія іншыя рубрыкі. Апроч таго, са «Звяздой» цікава паварушыць мазгамі, разгадваючы сканворды, і добра было б, каб яны друкаваліся трохі часцей...»

Яшчэ жменька кампліментаў: «Звязду» я чытаю вельмі даўно, — піша спадарыня Яўгенія Барысаўна Кулевіч з вёскі Сялец, што на Смаргоншчыне. — Люблю за актуальнасць тэм, разнапланавасць. Гэтым, як мне здаецца, газета цікавая для ўсіх незалежна ад «чыну», узросту, сямейнага становішча. І эпіграф у газеты харошы: не нейкае там утапічнае «з'яднанне пралетарыяту», а «Родная газета на роднай мове».

«Шмат добрых слоў можна сказаць пра змест «Звязды», — працягвае Яўгенія Барысаўна, — але ж зараз хочацца пра фармат. Некалі ён быў вялікі. Потым я неяк прывыкла да малога. І добра, што ён не павялічыўся нават тады, калі «Звязда» «ўдачарыла» «Чырвонку». (Дзякуй, што не далі ёй знікнуць. Ды і модна цяпер некалькі ў адным.) Але ж калі-нікалі «Звязда» прыходзіць у ранейшым фармаце. І як яе падшываць? У дзве столкі?»

«Гэтае пытанне, — дадае шаноўная чытачка, — хвалюе не толькі мяне...»

А таму праз газету і адказваем, што хай нячастае, але ж вяртанне да старога фармату дыктуецца вытворчай неабходнасцю і жаданнем рэкламадаўцаў, ад якіх (у тым ліку) залежыць фінансавы складнік газеты: асобныя грунтоўныя і вялікія па аб'ёмах матэрыялы (а друкуюцца яны, як правіла, у рамках рэдакцыйных праектаў) патрабуюць такога ж вялікага фармату.

Ёсць «ні то просьба, ні то пажаданне» і ў першым лісце, з якога пачалі гэты невялічкі агляд. «На старонках газеты перасталі з'яўляцца цікавыя выказванні славутых людзей: пісьменнікаў, паэтаў, вучоных, філосафаў, — шкадуе спадарыня Тэрэса Антух. — Я некалі прачытала ў вас шчымлівыя словы Ніны Мацяш: «Намарозіць радня па крыві, адагрэе радня па долі» і дагэтуль не забылася іх. У памяці і словы (не помню, праўда, чые...) «Калі твае мукі становяцца мукамі для іншых, то прыйшла пара паміраць»... А колькі мудрасці ў Амара Хаяма! Дык чаму б не цытаваць і яго, і іншых, чаму б не «ўзбройваць» людзей ведамі?»

Слушная заўвага! Да таго ж — нескладаная ў выкананні: вунь колькі кніг цяпер з мудраслоўямі! Але ж...

Пытанне на засыпку, як той казаў: што — канкрэтна — падабаецца вам, што дапамагае жыць, што падтрымлівае ў цяжкую хвіліну? Падзяліцеся, напішыце! І тады, магчыма, словы, упадабаныя вамі, стануць дарагімі для іншых...

З таго ж канверта і яшчэ адна заўвага: у рубрыцы «Даты. Падзеі. Людзі» перасталі друкавацца гады смерці той ці іншай славутасці. «Я заўсёды падлічвала, колькі пражыў чалавек, перажывала, калі рана сышоў. Напрыклад, акцёру Георгію Тараторкіну ў сёлетнім студзені споўнілася б 75. Па гадах яшчэ жыць бы ды жыць, а яго ўжо няма... Альбо вось цікавы артыкул пра Францішку Уршулю Радзівіл. Такая адукаваная жанчына! Колькі ж гадоў ёй Бог адмераў?»

Для тых, хто мае пад рукой інтэрнэт, ніякіх складанасцяў: нарадзілася 13 лютага 1705-га, памерла — 23 мая 1753-га. Паскупіўся Бог!

Для тых, хто інтэрнэту не мае, ёсць, напэўна, сэнс даваць такую інфармацыю на старонках газеты...

Дарэчы, у некага «стаж» сяброўства з ёй вымяраецца гадамі, у некага — дзесяцігоддзямі, а то і... пакаленнямі — то-бок усё жыццё выпісвалі дзед з бабуляй, потым бацькі, іх дзеці... Пытанне: што ж рабіць, каб «Звязда» не чужой стала ўнукам?

Адказ відавочны: з аднаго боку — працаваць над зместам і афармленнем, з другога — па магчымасці рэкламаваць.

У сродках на гэта «Звязда», на жаль, досыць абмежаваная, а таму надзея ў асноўным на імідж выдання, на падтрымку з боку вертыкалі ўлады, кіраўнікоў прадпрыемстваў і ўстаноў, творчай інтэлігенцыі, а галоўнае — нашых верных сяброў-чытачоў.

«Стаж» падпіскі на «Звязду» ў мяне досыць вялікі — гадоў з 30 ужо. І недзе каля 15 з іх я не проста чытаю газету, а яшчэ і рэкламую, — піша спадарыня Соф'я Парфір'еўна Кусянкова з вёскі Лучын, што на Рагачоўшчыне. — Масавых мерапрыемстваў, вядома ж, не праводжу. Працую, як той казаў, «без шуму і пылу»: пры выпадку, пры адпаведнай размове з сябрамі ці блізкімі людзьмі магу спаслацца на публікацыі, даць нешта пачытаць, прапанаваць пазнаёміцца... Можна яшчэ падарыць падпіску. Гэта нават выгадна — і падарунак «куплены», і грошы амаль не патрачаны, і добрая справа зроблена... Мне пра гэта сяброўка нядаўна сказала. Я неяк зрабіла ёй вось такі падарунак. Дык яе Пятро, як кажа, цяпер жывы не будзе, калі двойчы на тыдзень не паўторыць, што лепшай газеты, чым «Звязда», няма... А неяк яны ўпусцілі час, не паспелі аформіць падпіску. Дык той месяц ён ледзь перажыў. Сын, каб дапамагчы, стаў прыносіць з дому іншую газету. Бацька не ўпадабаў: сказаў, што чытаць там няма чаго».

«А калі б кожны падпісчык, — разважае далей чытачка. — знайшоў хай не пяцярых, не трох, а хоць яшчэ аднаго сябра газеце, як бы гэта добра было! Прычым добра і таму чалавеку, і газеце, і краіне! Бо калі хочаш, каб жыла наша мова, мала яе шкадаваць: трэба хоць нешта рабіць».

Што? Ну вядома ж: размаўляць на першай з дзяржаўных, спяваць, пісаць (можна яшчэ і лісты ў «Звязду»), чытаць... У тым ліку — найстарэйшую, адзіную (са штодзённых) беларускамоўную, родную...

Сёння-заўтра яшчэ можна аформіць падпіску, за што загадзя і шчыра: «Дзякуй!»

Бедны Пушкін...

Раней лічылася, што савецкая адукацыя найлепшая ў свеце. І сапраўды, усе школьнікі тады праходзілі — прычым не міма — геаграфію, гісторыю, літаратуру, і многія веды ім былі патрэбныя.

Помню, адзін з маіх сяброў на гісторыка вучыўся, егіпецкіх фараонаў дужа любіў. Бывае, вечарам праводзіць дадому, цемра як па заказе — «егіпецкая», а ён мне пра мумій расказвае. Во дзе страху нацярпелася! Але ж запомніла і цара Хамурапі, і ўсе тамтэйшыя вобласці ды ўзбраенні з калясніцамі, і хто з кім ваяваў...

Цяпер жа, падобна, дзеці суткамі сядзяць у сваіх гаджэтах, а што чэрпаюць адтуль, — аднаму толькі Богу вядома. Мая знаёмая ў школьнай бібліятэцы працуе, услед за сваімі чытачамі розныя «перлы» запісвае. Гэта з яе «скарбонкі»: «Дайце кніжку Пушкіна «Прастаквашына», «Дайце кнігу пра злачынства і пакаранне... Ну, там адзін чувак замачыў другога, а потым вельмі раскайваўся», «Дайце шэрую кніжку з вайной на вокладцы», «Дайце кнігу Купалы «Бандароўка»... Такой няма? Дык іншым жа давалі!» (Патрабаваць, заўважце, дзеці ўмеюць!)

А вось яшчэ жменька перлаў: «Хто напісаў «Му-му»? — Дастаеўскі», «У якім годзе пачалася Першая сусветная вайна? — У 1917-м? У 1939-м?», «Чым вядомы Аляксандр Неўскі? — Бітвай пад Палтавай»...

Пытанне: куды мы ідзём з такімі вось ведамі?

А мо і праўда: навошта цяпер тая літаратура ды паэты-пісьменнікі? Можа, хлопцы сваім дзяўчатам цяпер не вершы чытаюць? Мо пра шрэкаў ды пакемонаў ім размаўляць цікавей?

Соф'я Лістапад, г. Жлобін

Пошту чытала Валянціна ДОЎНАР