Адноўлены Палац Булгакаў апранае перад адкрыццем апошняе восеньскае золата. Фотарэпартаж

Спакушаныя аматары вандровак па архітэктурным дыяментам Беларусі ўжо даўно прысыціліся Нясвіжам і Мірам, і вось паглядзець на адноўлены беларускі «Версаль Булгакаў» едуць кожныя выходныя. Не перашкаджае ім нават тое, што рэстаўрацыя Палаца Булгакаў у Жылічах яшчэ не завяршылася, але ж як не ехаць, калі восень скідвае сваё апошняе золата ў сядзiбных рэтра-парках і алеях, вяртаючы нас у часы рамантычнай высокай паэзіі і мастацтва класіцызму.

Першапачатковая будоўля Палаца Булгакаў пачалася ў 1823 годзе ў мястэчку Жылічы, якім з XV стагоддзя да Булгакаў валодалі князі Трабскія, Хадкевічы ды Сапегі, на месцы пабудаванай у XVII стагоддзі крэпасці, чыя валы можна заўважыць і сёння. Будучы авантурыстам, папярэдні валадар мястэчка — Францішак Сапега пазычыў вялізную суму грошай у Булгакаў, а наўзамен аддаў мястэчка.

Новы гаспадар Жылiчаў — Ігнацій-Казімір Булгак атрымаў добрую адукацыю ў прэстыжным Імператарскім Дэрпцскім універсітэце, а пасля заканчэння вайсковай службы аказваў вялізную падтрымку мясцовай авсеце, ахвяраваўшы нямала грошай, уласных зямель і нават свой дом у Бабруйску на пабудаванне першага Бабруйскага павятовага вучылішча.

Атрымаўшы за гэта павагу і тытул Маршалка дваранства Бабруйскага павета, Ігнацій-Казімір вырашыў умацаваць статус свайго роду пабудаваннем палаца ў лаканічным і прыгожым стылі класіцызму, наняўшы для гэтага прадстаўніка славутай дынастыі архітэктараў — Караля Падчашынскага.

Паступовая дабудоўля і афармленне палаца адбывалася на працягу амаль што стагоддзя рознымі архітэктарамі, скульптурамі і мастакамі на густ яго уладальнікаў. Акрамя парадных, бальных залаў, салонаў, бібліятэкі, пакояў і дамавой касцёльнай частцы, ў палацу мелася таксама аранжарэя з экзатычнымі кветкамі і раслінамі, якая, на жаль, не захавалася да нашых часоў — нямецка-фашысцкія захопнікі знішчылі яе на водступах падчас Вялікай Айчыннай. Ад жонак-сясцёр Ігнація-Казіміра Булгака любоў да дэкаратыўнага раслінаводства і сельскага гаспадарства перайшла і да самага малодшага сына Эдгара. Ён шматразова перабудоўваў і ўзбагачваў аранжарэю, меў уласны метэаралагічны центр для сельскай гаспадаркі, а таксама некалькi гадавальнікаў раслін з персiкамі, абрыкосамі і нават ананасамі. Актыўны удзел Эдгар Булгак прымаў і ў самых разнастайных сельскагаспадарчых выставах.

Са слоў дырэктара ўстановы культуры «Жылiцкі гiстарычны комплекс-музей» Уладзiслава Кулакевiча, сучасная адбудоўля знішчанай аранжарэі адбудзецца да канца 2022 года, і ўрэшце палац ізноў атрымае свой сапраўдны гістарычны выгляд. Экстэр’ер аранжарэі не будзе вельмі адрознівацца ад арыгінальнай, а вось унутры яна будзе не такой аб’ёмнай; побач размесцяцца кафетэрый для наведвальнікаў, канцферэнц-зала і гасцявыя пакоі.

Увогуле палацавы-паркавы комплекс Булгакаў быў вызначаны прэзідэнтам Беларусі як прыярытэтны гісторыка-культурны аб’ект рэстаўрацыі міжнароднага ўзроўню. Яго рэстаўрацыя з рэспубліканскага і абластнога бюджэтаў пачалася з 2009 года і складаецца з трох этапаў (аднаўленне дзеючай Жыліцкай дзіцячай школы мастацтваў, бібліятэкі і музея; заходняга флігеля і аранжарэі; рэстаўрацыя гістарычных памяшканняў палаца).

Асноўнаму падрадчыку — «Белрэстаўрацыі» пашанцавала з тым, што палац не быў закрануты ніводнай вайной ці пажарам, акрамя аранжарэі. Дзякуючы гэтаму, а таксама эксплуатацыі памяшканняў, у адрозненне ад большасці беларускіх архітэктурных помнікаў, у палацу захаваліся ўнікальныя кесонныя столі і ляпніна ў антычным стылі.

На радасць усім наведвальнікам, сёлета спецыялісты завяршаюць трэці, апошні, але амаль што самы дарагі і складаны этап — рэканструкцыю палацавых гістарычных памяшканняў і размяшчэнне мэблі. На рэстаўрацыю ўжо было скарыстана больш за 20 мільёнаў рублёў.

Справа ў тым, што на працягу часу сцены палаца шматразова перафарбоўваліся. Каб вярнуць ім першапачатковыя мятна-зялёны, нябесна-блакітны і каралавыя прыродныя колеры антычнай Грэцыі, рэстаўратарам прыйшлося здымаць слаі фарбаў, ды падбіраць іх адценні.

Што датычыцца мэблі, то ў музеі палаца захавалася толькі частка антыкварыяту, некаторыя экзэмпляры былі выкуплены ў калекцыянераў, але большую частку мэблі разам з дэкорам вырабілі і зараз вырабляюць на прадпрыемствах пад заказ.

Да канца гэтага года апошнія памяшканні будуць адрэстаўраваны, якасць работ ацэніць камісія.