Валянціна Быстрымовіч. «За жаніхом на Палессе»

Колы вагона адбівалі рытм, згушчалася зімовае змярканне. Галя і Янка ехалі на вяселле сяброўкі. Іх сустрэнуць на паўстанку на Палессi, пазнаюць па вопратцы. У iх чырвоныя паліто. Жанна паехала ў госці ў вёску да калегі, а на наступны дзень званок Янцы: «Выходжу замуж заўтра. Прыязджайце і прывязіце мне сукенку. Вас сустрэнуць». Гэта ашаламіла, але дзяўчаты паехалі.

Жанне фатальна не шанцавала з хлопцамі, яна панікавала: «Гэта вянок бясшлюбнасці!» Паскардзілася прыяцельцы на працы: «Мы аднагодкі, ты даўно замужам, а мне быць старой дзевай». Тамара ўсміхнулася і запэўніла: «Паехалі да нас у вёску. У момант замуж аддам! Трынаццаць хлопцаў з войска вярнуліся, а дзяўчат у нас усяго дзве».

У тры гадзіны ночы гудок цягніка апавясціў сябровак нявесты аб прыпынку. За акном заснежаны лес і ні душы. Галка і Янка саскочылі з прыступкі вагона і праваліліся па калені ў снег. Лес, ноч і доўгі састаў, хвост якога губляецца ў цемры — ні станцыі, ні слядоў, ні людзей.

Прабаразніўшы снег уздоўж дзясятка вагонаў, яны пралезлі пад адным з іх і пайшлі ў зваротным напрамку. Снег засыпаўся ў боты, мароз кусаў за шчокі. Нікога... Запанікавалі — цягнік сыдзе... Пачалі стукаць у дзверы вагона і крычаць, каб упусцілі. Але ў вагоне іх не чулі.

На шум з лесу выйшаў мужык у кажуху і валёнках. За ім з’явіўся другі. Другі паклікаў: «Галя і Янка, за мной!» і павярнуў зноў у лес. Падарожніцы ўзрадаваліся і, правальваючыся ў снег, кінуліся да чалавека. У лесе на санках сядзеў яшчэ хлопец. Каб разглядзець твары, святла зорак відавочна не хапала. Стала не па сабе — раптам бандыты? Але цягнік ужо сышоў.

Рыпаючы палазамі, сані слізганулі па снезе, конь матнуў хвастом. Самы малодшы з хлопцаў прадставіўся: «Лёша». Два старэйшых назваліся Дзмітрыем і Міхаілам. Дзяўчаты прымоўклі, сітуацыя рызыковая — у лесе на сене з незнаёмцамі! Якія ў іх у галовах «прусакі»?

Галя шапнула сяброўцы: «Не бойся, на марозе не крануць. Але прыедзем, калі яны ўвойдуць у дом, а мы не ўваходзім!» Дзяўчаты стараліся не паказваць страху. Хлопцы жартавалі з «гарадскіх». Пад’ехалі да заснежанага дома, дзверы адчыніла жанчына: «Заходзьце, даўно чакаем». Хлопцы патапталіся ля ганка, пажадалі добрай ночы і зніклі ў карагодзе сняжынак. 

Раніцай дзяўчат разбудзіў пах бліноў. З-за шторы з’явілася, усмешлівая, з ямачкамі на шчочках, Тамара: «Пад’ём, гарадскія! Едзем вяселле спраўляць, хлопцы ўжо чакаюць». У двары стаяў «газік» з надпісам на будцы «Ѕіnеmа». Учарашнія знаёмыя жартавалі, упрыгожвалі машыну і пазіралі на «гарадскіх». «Мы ўчора заснулі ў санках, пакуль вас чакалі, таму не адразу выйшлі», — прызнаўся Лёша. «А мы пачалі ўжо ў вагон стукацца», — засмяялася Янка.

Забраўшыся ў настылую на марозе будку, паехалі за маладымі. Вяскоўцы выглядалі ў вокны, выходзілі на вуліцу і абмяркоўвалі, дзе перагарадзіць дарогу вяселлю. За накрытым сталом у доме жаніха Жанна прымала віншаванні. З раніцы суседзі прыйшлі на «запоіны». «Чаму яна не патэлефанавала маці? — мільганула ў галаве ў Янкі, і тут жа зразумела: — Жанна не ўпэўненая ў рэальнасці гэтага вяселля».

— Нарэшце, — Жанна выхапіла ў Янкі сумку і пабегла пераапранацца за штору. Янка прывезла блакітную крымпленавую сукенку са свайго гардэроба для нявесты.

— Ты дзе спала? — шапнула Янка.

— З жаніхом на печы.

— Значыць, вас трэба распісаць сёння ў любым выпадку, — зрабіла Янка выснову.

Хлопцы прыглядаліся да гарадскіх і, падобна, таксама мелі намер ажаніцца. Лёша быў самы малады, падлетак, але думка пра жаніцьбу ўзнікла і ў яго. Ён не адыходзіў ад Янкі. Варта было дзяўчыне сказаць, што яна хоча піць, як ён схапіў кружку: «Зараз свежанькага прынясу», і пабег даіць карову.

Ён бегаў даіць карову з кубкам некалькі разоў, што выклікала жарты гасцей. Янка прасяклася пяшчотай да хлопца і пашкадавала, што ў іх розніца ва ўзросце. За Лёшку яна выйшла б замуж, будзь ён старэйшы. Дзіўная вёска — толькі прыехалі, і адразу замуж клічуць! Падсілкаваўшыся на «запоінах», моладзь забралася ў будку «газіка», а маладыя селі ў кабіну.

Вясельны картэж з песнямі адправіўся ў суседняе сяло ў сельсавет. Пашпарты маладых Янка прадбачліва забрала ў сумачку: «Каб не забыліся». На дзвярах сельсавета вісеў замок. Паехалі да старшыні дадому. Жанчына гадоў сарака, старшыня сельсавета, ехаць на працу катэгарычна адмовілася — выхадны. Але хлопцы пачаставалі яе бутэлькай шампанскага і ўцягнулі ў будку.

У сельсавет жаніх унёс нявесту на руках. Запіс у кнізе рэгістрацыі грамадзянскіх актаў зрабілі без прадмоў. Маладыя і сведкі распісаліся ў кнізе, і шампанскае стрэліла ў столь. Адкрылі яшчэ шампанскае, прымусілі маладых цалавацца і падлічвалі, колькі разоў тыя пацалаваліся... Сабраліся з’язджаць, але Янка трымала руку «на пульсе»: Жанна начавала з жаніхом на печы, значыць, павінна выйсці замуж, што б там ні было! Менавіта Янка заўважыла: у пашпарты маладых не паставілі пячатку.

Пячатку шукалі доўга: у стале, у шафе, сейфе. Як карова языком злізала. Ужо хацелі з’ехаць, але Янка не здавалася: «Усё павінна быць па законе!» Пошукі працягнуліся, і ў апошні момант Лёша здагадаўся перагледзець паперы, які ляжалі на паліцы. Пячатка выкацілася са стоса папер і пакацілася да парога. Гэта рассмяшыла: «Вырашыла з намі з’ехаць!» Пляснулі яе ў пашпарт, старшыня паставіла подпіс.

Суседзі ўжо змерзлі загароджваць вуліцу. Бацькі сустрэлі маладых хлебам з соллю і пасадзілі на чале стала. Вяселле спявала і скакала так, што вёска калыхалася, а нявеста шапнула Янцы: «Дзякуй за пячатку! Цяпер усё па законе». На наступны дзень «гарадскіх» праводзілі. На пероне ўсміхаліся і сумавалі. Дзіма заляцаўся да Галі, Міша — да Янкі, называў яе «Ландыш», а Лешка... У выніку перад ад’ездам Галя атрымала прапанову, а Янка цэлых дзве! Янка пацалавала Лёшу ў шчаку. Ён заззяў.

Жанна з мужам хутка пераехалі ў горад да яе маці. Праз год у іх нарадзіўся хлопчык. Ніколі больш не было ў дзяўчат такога карагода жаніхоў, і такога Лёшы з ручніком на руцэ і кубкам сырадою. Гэта была шчаслівая паездка, і энергетыка той дзівоснай вёскі, падобна, ім перадалася. У Жанны расце чатыры хлопчыка, а ў Галкі і Янкі па два сыночкі.

Валянціна БЫСТРЫМОВІЧ