Такія розныя жанчыны, або Выбар ёсць заўсёды

Гэтыя нататкі спачатку хацела назваць нешта накшталт «Радкі ненапісанага артыкула». Але ж пра гераіню радкоў — у канцы. Цяпер хачу сказаць і пра іншых жанчын, якіх, хоць і з пэўнай нацяжкай, можна аб’яднаць у адну тэму.

Асобныя рысы гэтага тыпу кабет некалі Андрэй Макаёнак увасобіў у камедыі «Лявоніха на арбіце». Яго гераіня, хоць і не наша сучасніца, але ж даволі эмансіпіраваная калгасніца, якая не захацела мірыцца з роляй хатняй гаспадыні, галоўным чынам, хатняй работніцы, і абазначыла для сябе «арбіту» незалежнасці, самадастатковасці, самарэалізацыі. Духоўныя паслядоўніцы той Лявоніхі ў пазнейшы час даволі актыўна рабілі кар’еру, дасягалі вышынь у навуках, мастацтвах, вытворчасці. І ў савецкі час, і ў постсавецкі перыяд з падачы медыя ўзорам для дзяўчынак станавіліся жанчыны, якія паспяхова спалучалі мацярынства з вытворчай і грамадскай дзейнасцю. І тыя, каму ўдавалася гэта зрабіць, мусіць, сапраўды станавіліся шчаслівымі.

Не так даўно мне давялося пісаць пра такую. Шмат гадоў на кіруючай пасадзе, грамадскіх нагрузак — цэлы воз. А яна, маці пяці сыноў, не скардзіцца, усё паспявае, заўсёды з прычоскай-манікюрам. Пры гэтым хлопцы — спрэс выдатнікі, спортам-музыкай займаюцца. Шчыра кажучы, для мяне загадка — такая працавітасць, такое ўменне арганізоўваць і размяркоўваць час, каб усё паспяваць. Такая жанчына, несумненна, заслугоўвае захаплення і пажадання ўсялякіх поспехаў. Але такіх, мусіць, не надта многа сярод нас. Часцей жанчыне даводзіцца рабіць выбар паміж кар’ерай і сям’ёй, асабліва калі сям’я вялікая.

Вясной мінулага года ў Івацэвіцкім раёне пачула гісторыю адной калгасніцы. Перадавога брыгадзіра паляводчай брыгады за ўдарную працу вылучылі кандыдатам у дэпутаты Вярхоўнага Савета СССР. Пасля выбараў жыццё 24-гадовай маладой маці карэнным чынам змянілася. Яна ездзіла на сесіі ў Маскву, вечна засядала ў прэзідыумах, удзельнічала ў мерапрыемствах рознага кшталту ў сваёй краіне. Ёй прапаноўвалі вучыцца — завочна атрымліваць адукацыю — і прарочылі светлую будучыню, што было цалкам верагодным. Шчаслівы білет, як выглядала, Антаніна ўжо выцягнула. Але, на ўсеагульнае здзіўленне, маладая жанчына раптам рэзка спыняе ўсялякую грамадскую работу і цалкам прысвячае сябе сям’і. Як пазней яна раскажа сваёй унучцы, з цяжкасцю перажывала расставанні са сваім першынцам-немаўляткам. Яго даводзілася пакідаць на сваякоў. А па меры таго як яе грамадская дзейнасць набірала абароты, пакідаць даводзілася ўсё часцей і на даўжэйшыя прамежкі часу. Гэта і стала апошняй кропляй... Потым Антаніна нарадзіла яшчэ траіх дзяцей. Да пенсіі працавала ў калгасе, а на заслужаным адпачынку дапамагала гадаваць унукаў.

Антаніны даўно няма. А яе ўнучка Святлана гаварыла мне, што раней, у дзявоцтве, са шкадаваннем ацэньвала нерэалізаваныя магчымасці бабулі. Зразумела яе, калі сама стала шматдзетнай маці. Ганарыцца ж яе рашэннем стала, калі аднойчы па тэлевізары ўбачыла інтэрв’ю Ноны Мардзюковай, дзе актрыса ў роспачы даводзіла, што з-за сваіх раз’ездаў, шматлікіх кінароляў упусціла сына, не заўважыла момант, калі ён пакаштаваў наркатычнай атруты. Не аказалася мамы побач у цяжкі для падлетка перыяд.

Хоць, здавалася б, у таго хлопца было ўсяго ў параўнанні з равеснікамі... Дарэчы, не так даўно адзін знаёмы, 60-гадовы чалавек, расказаў, як ён пакутаваў, пакуль яго маці раз’язджала па форумах і сімпозіумах, да якіх абавязвала пасада. Хто б мог падумаць? Знешне іх сям’я выглядала ўладкавана-шчаслівай. А яму, аказваецца, бракавала мамінай увагі.

Вось і тая мая гераіня, дзве гадзіны запісу размовы з якой захоўваецца на дыктафоне, спачатку дала згоду напісаць пра яе, а ў апошні момант перадумала. Вельмі цікавая яе гісторыя, у многім паказальная. Колькі сябе памятае, заўсёды была занятая на рабоце, уключаючы выхадныя. Кіраўнічая пасада абавязвала. Двое дзяцей раслі без асаблівых праблем: паспяхова вучыліся ў школе, атрымалі адукацыю. Кажа, што лічыла гэта самым лепшым выхаваннем: дзеці бачаць, як яны з мужам многа і сумленна працуюць, і вучацца ў іх менавіта працавітасці... Цяпер яна адна. Дзеці жывуць у далёкім замежжы. Ад іх яна атрымлівае добра калі адзін званок на месяц. Кажа, што зараз зразумела, колькі ім недадала ўвагі, калі знаходзілася ў камандзіроўках па тыдні ці нават больш, а яны самі арганізоўвалі сваё жыццё, бацька ж таксама шмат працаваў. «Мяне заўсёды акружала мноства людзей. Здавалася, гэтыя адносіны шчырыя. А калі пакінула работу, усё адвалілася нібы шалупінне. Засталася пустэча». Я паказала ёй цытату са свайго даўняга матэрыялу пра 90-гадовую калгасную ўдарніцу. Тая гаварыла: «...Але ж я любіла, калі поўныя залы, калі ўсе святочна апранутыя, мне граматы даюць, а потым і ордэн. Маладыя сілы былі, стомы не адчувалася...»

— Во, і я так, — падхоплівае мая гераіня. — А што з тых грамат зараз, хіба печ на лецішчы падпаліць?

Цяпер яна амаль ні з кім не сустракаецца, шмат чытае і вырошчвае кветкі на маленькім лапіку зямлі каля свайго пад’езда. І лічыць, што ў жыцці трэба рабіць правільны выбар.

Святлана ЯСКЕВІЧ