Скрыпач і удзельнік ансамбля салістаў «Класік-Авангард» Юрый Каліноўскі аб прафесіяным і асабістым

Юрый Каліноўскі — скрыпач, лаўрэат міжнародных конкурсаў, удзельнік ансамбля салістаў «Класік-Авангард», прафесіянал сваёй справы. Ён з самага дзяцінства займаецца творчасцю і паспрабаваў сябе ў розных музычных напрамках. Наш герой перапыняў сваю дзейнасць на некалькі гадоў, але не змог жыць без музыкі, бо яна робіць яго па-сапраўднаму шчаслівым.

Стаўленне да прафесіі

— Вы пачалі свой творчы шлях у 5 гадоў. Адчувае­це, што гэта ваша прызначэнне?

— Музыка — маё прызванне. Без сумнення, гэта тое, чым я хачу і гатовы займацца ўсё жыццё.

— Вы таксама выкладаеце ігру на скрыпцы і сальфеджыа. Кім былі вашы першыя вучні?

— Выкладаю няшмат. Першым маім вучнем быў хлопец, старэйшы за мяне гадоў на 7. Ён не збіраўся займацца прафесійна, а хацеў зрабіць каханай дзяўчыне падарунак і сыграць на скрыпцы мелодыю з фільма «Тытанік». Нам спатрэбіўся месяц заняткаў па два разы на тыдзень, каб ашчаслівіць яго дзяўчыну.

Мне здаецца, выкладаць у мяне добра атрымліваецца, і гэта цікава. Перакананы, што настаўнік — самая важная, патрэбная і складаная прафесія з усіх, што існуюць. Асабіста я выкладаю з вялікай адказнасцю, таму вельмі стамляюся. Пару заняткаў на дзень прыраўноўваюцца для мяне да 10-гадзіннай рэпетыцыі. Я спрабую ўявіць адчуванні вучня, паглыбіцца ў яго праблему. Тады сам пачынаю іграць па-іншаму.

— Якой узнагародай даражыце больш за ўсё?

— Я лаўрэат некалькіх міжнародных конкурсаў, але гадоў у 20 у мяне адбыўся нейкі надлом. Я зразумеў, што не люблю конкурсы: як быццам займаешся не мастацтвам, а спортам. Не можа быць спаборніцтваў у творчасці.

Пасля кансерваторыі я 5 гадоў працаваў у маскоўскім аркестры. І гэта зусім не маё. Я не адчуваў сябе на сваім месцы, сваю прысутнасць у працэсе. Справа не ў канкрэтным аркестры, я б адчуваў так сябе ў любым з іх. І з часам перагарэў. Зусім закінуў музыку, думаў атрымаць іншую прафесію. Але мае сябры з каледжа пры Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі, які закончыў у 2010 годзе, таксама вучыліся ў розных краінах і, вярнуўшыся ў Мінск, запрасілі мяне ў ансамбль «Класік-Авангард». І я прыехаў. Мне падабаецца, чым цяпер займаецца ансамбль, і спадзяюся, ён будзе працягваць развівацца.

Цяпер не разумею, чым наогул думаў? Каб аднавіцца, мне спатрэбіўся час. Давялося пачынаць свой музычны шлях наноў. Для мяне гэта галоўнае дасягненне і ўзнагарода, я змог адрадзіцца і цяпер па-сапраўднаму шчаслівы.

— Які выкладчык паўплываў на вас найбольш?

— Аляксандр Барысавіч Трасцянскі — па-за канкурэнцыяй. Калі з’язджаў вучыцца ў Маскву, думаў, што ў кансерваторыі не давучуся. Або пасля вучобы паеду падарожнічаць, каб пераняць вопыт розных настаўнікаў. Але праз год навучання ў Аляксандра Барысавіча зразумеў, што не хачу. Гэта настолькі мой педагог… Яго стаўленне да мяне як да калегі або т­варыша ўражвала. Бывала, нават ён прасіў парады, як сыграць тое ці іншае месца, дапамагаў мне ва ўсім. Галоўнае — гэта сапраўдныя творчыя, сяброўскія зносіны. Ён ніколі не навязваў свой пункт гледжання, але быў кампетэнтным і аўтарытэтным выкладчыкам. Ад яго ўпершыню пачуў думку, што галоўная задача педагога не ў тым, каб навучыць іграць на скрыпцы, а падказаць, як вучыцца самастойна.

Тое, што натхняе

— Вас хвалююць творы падчас выканання?

— Такое адбываецца заўсёды. Часам больш, часам менш, а часам нават фізічна цяжка. Апошнія некалькі гадоў, калі я аднавіў свае заняткі на скрыпцы, у мяне ёсць з гэтым пэўныя праблемы. За час перапынку адбыліся змены з рукамі, з пальцамі. Даводзіцца больш канцэнтравацца на тым, што раблю, і на выступленнях гэта перыядычна адцягвае. Працую над гэтым і думаю, што ўжо недалёка той момант, калі яно перастане мяне турбаваць.

— Можаце ўспомніць першае выступленне? Што адчувалі?

— Першае, якое памятаю, было ў касцёле святога Роха. Там раней праходзілі абанементныя канцэрты ад філармоніі. Гэта такія выступленні, на якіх навучэнцы музычнага каледжа ігралі разам з аркестрам. Мне было 8–9 гадоў. Не было хвалявання ці страху. Я проста радаваўся, усміхаўся, смяяўся. Я быў шчаслівы. Страх сцэны — гэта велізарная праблема. Я пісаў даследчую працу аб прычынах страху сцэны. Мы пераймаем яго ў старэйшых. Мне здаецца, калі гадаваць дзіця так, каб ніхто яму не казаў, што сцэна — гэта страшна, ён ніколі не будзе яе баяцца.

— Як цяпер праходзяць канцэрты? З якімі пачуццямі выходзіце на сцэну?

— Сцэнічнае хваляванне — штука як вельмі складаная, так і дагэтуль не раскрытая. Я думаю, яно ёсць ва ўсіх, але ў кожнага свае прычыны і праявы. Маё сцэнічнае хваляванне трансфармавалася ў хваляванне перад самім сабой, у адказнасць за ўласную працу. На маё хваляванне не ўплывае ні памер залы, ні аўтарытэт публікі. Я магу хвалявацца і перад выступленнем у велізарнай зале, і іграючы перад двума таварышамі ў класе. Для мяне справа ва ўласнай упэўненасці. Цяпер, бывае, перажываю перад выхадам на сцэну, але ў працэсе ўсё праходзіць.

— Як ставіцеся да імправізацый у музыцы? Захапляецеся самі?

— Выдатна стаўлюся і захапляюся. У Маскве я падпрацоўваў у драматычным тэатры, і музыку для спектакляў часцяком мы пісалі самі. Падчас выканання гэтай музыкі была магчымасць эксперыментаваць. Я вельмі люблю джаз, але з ім у мяне пакуль не складваецца. Люблю імправізаваць сам сабе, але няма тэарэтычнай базы.

— Вы выступаеце і з камернай музыкай. Што асаблівага ў такім фармаце?

— Гэта маё захапленне, мая любоў нумар адзін. Першая прычына — шмат неверагоднай музыкі напісана ў гэтым жанры. Вялікая колькасць кампазітараў прысвяціла сваю творчасць камернай музыцы. Другая прычына — сам рэпетыцыйны працэс. Я люблю, калі людзі спрачаюцца, часам сварацца, але застаюцца адзіным арганізмам. Усё гэта творчы парыў, які не кантралюецца. У гэтым вышэйшая асалода выканальніцтва. Вы можаце не быць сябрамі па-за сцэнай, але ў момант выканання вы адно цэлае. Мой любімы від дзейнасці. Сольныя выступленні таксама люблю, але з камернай музыкай не параўнаць!

— Каго з кампазітараў больш за ўсё любіце выконваць?

— Магу сказаць, што ў падлеткавым узросце маім любімым кампазітарам быў Іаганес Брамс. Пазней — Шастаковіч і Пракоф’еў. Але з гадамі адпадае патрэба ў вылучэнні фаварытаў. Існуе мноства кампазітараў, чыя творчасць узрушвае. Нешта мне падабаецца ў аднаго, нешта ў іншага. Пералічваць магу бясконца: Бах, Мо­царт, Бетховен, Брамс, Малер, Шастаковіч, Пракоф’еў, Стравінскі...

— Падзеліцеся гісторыяй вашай скрыпкі?

— Мой інструмент 1809 года вырабу — рукі нямецкага майстра. Мне заўсёды падабалася думаць, што ў гэты час у Германіі жыў, напрыклад, Брамс. А што, калі ён гэтую скрыпку чуў? Нядаўна ёй спатрэбілася рэстаўрацыя, і я вазіў яе ў Маскву да майстра Сяргея Ноздрына. Ён мяняў спружыну (унутраная драўляная дэталь інструмента). Дык вось, у малой зале кансерваторыі не так даўно быў рамонт, і з рэштак старога памяшкання майстры здабываюць патрэбную драўніну. Сяргей знайшоў там брусок, з дапамогай якога зрабіў спружыну. Верагодней за ўсё, на іншы інструмент ужо не хапіла б. А я цяпер заўсёды нашу з сабой часцінку кансерваторыі.

На перспектыву

— Вы лічыце сябе прафесіяналам?

— Так, з маральнага пункту гледжання, я прафесіянал, бо не дапускаю халтуры. Я вельмі ўважліва і адказна стаўлюся да сваёй дзейнасці. Таму што мне гэта важна. Я сапраўды люблю тое, чым займаюся.

— Чым бы цяпер займаліся, калі б не музыка?

— У параўнанні з музыкай усё, што пры­ходзіла мне ў галаву, — глупства. Хутчэй за ўсё гэта была б IT-сфера. У дзяцінстве я захапляўся камп’ютарамі, тэхналогіямі. І нядрэнна разбіраюся, мне магло быць такое цікава. У дзяцінстве таксама стаяў выбар паміж футболам і музыкай. Я сам выбраў музыку і ніколі не шкадаваў. Бо такі выбар не перашкаджае мне любіць футбол і гуляць у яго. Лічу, калі ёсць сумневы паміж музыкай і чымсьці іншым, лепш выбраць іншае.

— Якія прафесійныя мэты ставіце перад сабой?

— У мяне няма мэт як такіх. Даўно зразумеў, што важны працэс. Мне не патрэбны нейкія матывацыі або заахвочванні. Я займаюся музыкай, таму што мне гэта падабаецца. Усе мае жаданні і мэты наўпрост цяпер звязаны з ансамблем «Класік-Авангард» і накіраваны на тое, каб ён развіваўся. Каб мы працягвалі рабіць якасныя праграмы. Галоўная мэта — заставацца ў працэсе творчасці, у музыцы.

— Што для вас азначае сапраўдная рэалізацыя ў прафесіі?

— Тут для мяне няма канчатковай кропкі. Я займаюся любімай справай і дасягаю прымальнага для мяне выніку. Гэта і ёсць найлепшая рэалізацыя ў маім жыцці.

Гутарыла Ксенія МОЖАР

Фота з асабістага архіва Юрыя КАЛІНОЎСКАГА