Алесь Бадак. З новай кнігі «Анёл мой»

Ніколі, нават у пару юнацтва, я не пісаў шмат, як ніколі не зайздросціў тым, для каго гэты працэс — фактычна, няспынная вытворчасць. Само па сабе яно ні добра, ні кепска. Адны любяць хуткую язду, іншыя — хадзіць пешшу. Хуткі больш пабачыць, марудны лепш разгледзіць. Кожнаму сваё. І ў жыцці, і ў паэзіі. Пісаць — значыць ствараць цэлы свет, нават калі ў выніку напішацца чатырохрадкоўе. Як правіла, чытач бачыць толькі частку гэтага свету, яму няўцям, колькі вобразаў, колькі дэталяў могуць так і застацца ў галаве аўтара ці ў чарнавіках. Як няўцям, што аўтару, бывае, зусім не хочацца развітвацца з прыдуманым ім светам, які, з'явіўшыся на старонках газеты, часопіса, кнігі, — нібы застывае ў часе: у ім не адбываецца нічога апроч таго, што было прыдумана падчас напісання. Таму працэс стварэння куды больш хвалюючы ў параўнанні з усім, што можа быць пасля. Пакуль пішаш — ты валадар свайго свету, ты можаш сто разоў змяніць яго альбо ўвогуле спапяліць і на гэтым папялішчы пасля пабудаваць нешта іншае, новае.

Кніга «Анёл мой» таксама пішацца паволі, паступова напаўняючыся новымі героямі, новымі гарадамі і вёскамі, лясамі і рэкамі, жывёламі і птушкамі. Я люблю гэты свет. Люблю не толькі таму, што ён — часцінка майго жыцця, маіх душэўных настрояў і жаданняў. А, можа, найперш таму, што натхнялі і натхняюць на яго стварэнне рэальныя людзі ды родная зямля — цудоўная і непаўторная.

---

ДУШНАЯ НОЧ

За поўнач. Душна. Ты не спіш.

То мнеш вільготную падушку,

То ў столь задумліва глядзіш.

Плюс дваццаць дзевяць.

Ліпень. Душна.

 

Найлепшы гукаправаднік —

Начная цішыня ў пакоі.

Ты чуеш ясна ў цішыні:

Як духі, гукі над табою.

 

Там суха кашляюць, бубняць,

Ці тупат чуеш глухаваты.

Як ты, паверхі ўсе не спяць —

Ад трэцяга і па дзявяты.

 

І ў гэтай цёмнай духаце,

Пад гэтай масаю над столлю

З канапаў, крэслаў, мокрых цел —

Як з клеткі, хочацца на волю.

 

Каб хоць пад раніцу паспаць,

Ты станеш думаць пра другое,

Пра тую, што ўжо тыдняў пяць

Жыве ў кватэры за сцяною.

 

І, можа, зараз — ноч пакуль —

Так блізка вы, што нават смешна,

Што проста выцягнеш руку —

І дакранешся!

 

І перад тым, як прыйдуць сны,

На бок павернешся нягучна,

Каб з ёй — спіною да спіны —

Ляжаць, забыўшыся, што душна.

 

***

Які ёсць ужо ён, які ёсць,

Да краёў і яму наліваю.

Будзь здаровы, няпрошаны госць,

Чыё вечна імя забываю!

 

Які ёсць ужо ён, які ёсць,

Мой зусім ненадзейны таварыш.

Дык і дзелім з ім разам не лёс,

А ўсяго толькі прывіды-мары.

 

Які ёсць ужо ён, які ёсць,

Самы лепшы мой сябар сягоння.

Але вельмі далёка пагост,

Каб часцей прыязджаць да яго мне.

 

Я і сам, я і сам які ёсць,

З векавою самотай на твары.

Для кагосьці — няпрошаны госць,

Для каго — ненадзейны таварыш.

 

Я і сам, я і сам кожны раз,

Калі сябра наведваю зрэдку,

Як і ён, станаўлюся на час

Там то птушкай, то ветрам, то кветкай...

***

Засвеціць сонца восеньскае ў вокны,

І чмель на падаконні ажыве.

Яму падасца, беднаму, што звонку

Зноў лета хмельным водарам плыве.

 

Ён загудзе, заб'ецца ў шыбу сонна.

Туды, туды, дзе позніх кветак бель.

Ды ў восені кароткі час на сонца.

І падае на падаконне чмель.

 

Вось так і ты падчас жыццёвай драмы,

Калі цяпла на сэрцы не стае,

Убачыш раптам за дзвярною рамай

Уранку неадзетую яе,

 

І ажыве каханне, і сагрэе,

Як некалі, пакуль былі сям'ёй.

Але яна зачыніць рэзка дзверы,

І зноўку сэрца выстыне тваё.

***

«Чаму ў кіно не так, як у жыцці?!» —

У часу маладосць мая пытала.

Не верыла, не слухала, шукала

Прычыны там, дзе век іх не знайсці.

Я не скажу, што мне ўжо ўсё адно,

Хоць з той пары

і шмат чаго не стала.

«Чаму ў жыцці не так, як у кіно?!» —

У вечнасці адказ шукае сталасць.

КАХАЮ І ЛЮБЛЮ

Салаўіны спеў праз сон лаўлю,

І праз сон цябе я абдымаю.

І шапчу: «Кахаю і люблю»,

Матыльком над светам узлятаю.

 

Новы дзень прыходзіць на зямлю.

Расчыню акно — вароты раю!

І хачу я ўсім казаць «люблю»,

Ды адной табе казаць «кахаю».

 

Дзе любоў — там вечнае святло.

Дзе святло — там вечнае каханне.

Не шкадуйце самых шчырых слоў,

Самага прыгожага прызнання.

 

Калі вам не хопіць слоў сваіх,

Вы іх, каб пасля ўжо не забыцца,

На жыццё займіце ці на міг

У лістоты, птушак і крыніцы.

 

Салаўіны спеў праз сон лаўлю,

І праз сон цябе я абдымаю.

І шапчу: «Кахаю і люблю»,

Матыльком над светам узлятаю.

НІХТО

Яна — ніхто. Але ў маёй кватэры

Ключом уласным адчыняе дзверы.

 

Заходзіць — як заходзяць гаспадыні.

Ні разу позірк у мой бок не кіне.

 

У чым прыйшла —

здымае бессаромна,

Нібыта не ў гасцях яна, а дома.

 

(І тоненькі халацік так дарэчы

Сабой прыкрые ёй не толькі плечы).

 

Яна гатуе лёгкую вячэру,

Гартае на стале маім паперы.

 

Ёй кожны верш —

як фірменная страва.

За кожнай рыфмай бачыць маю славу.

 

Чытанне — праца,

нам даўно вядома.

А госця не збіраецца дадому.

 

Яна з сябе апошняе здымае

І на маёй пасцелі засынае.

 

Ды толькі адвярнуся на хвіліну —

Ужо я зноў адзін, а не адзіны.

 

Яе няма. Аднак няма і болю:

Яна мая фантазія, не болей,

 

Мой ідэал, з якім сябе не чую.

Сам Бог ні разу не стварыў такую.

 

Але ў жыцці ўсяму свая ёсць мера.

І я ў ёй заўважаць стаў перамены.

 

З сябе яна ўсё нехаця здымае.

На кухню больш ужо не зазірае.

 

І ёй цяпер не так цікава першай

Прачытваць мной напісаныя вершы.

 

І нават у пасцель раней кладзецца,

Каб некуды хутчэй

з кватэры дзецца.

 

Ну што ж, на ўсё заўсёды

ёсць прычына:

Жанчына — і ў фантазіях

жанчына!

***

У вёсачцы ціхай, бязлюднай амаль што,

Дзе птушкі чародкай садзяцца ля ног,

Дзе ты матылька на далоні трымаеш,

І дзіўную блізкасць ён лёгка прымае, —

У гэтым раі ты пустэльнік ці бог?

Без сувязі тут усялякай са светам,

Ты слухаеш птушак навіны штодня.

І ўсё разумееш у мове іх вечнай.

Ад кожнай навіны на сэрцы так светла,

І птушкі — не людзі —

табе ўжо радня.

І быццам ні гэтай, ні іншай парою

Няма на зямлі больш ні гора, ні бед.

І быццам за лесам, што побач сцяною,

Адразу, адразу канчаецца свет.