Хто і навошта ідзе ў апалчэнцы

У Асіповіцкім раёне яшчэ летась паклапаціліся стварыць атрады народнага апалчэння ў кожным сельсавеце. У якасці добраахвотнікаў выступаюць нават жанчыны. Прыемна, што шмат хто адразу ж выказаў жаданне сустрэцца з карэспандэнтам «МС». Уражанні самыя што ні ёсць станоўчыя.

Старшыня Вяззеўскага сельсавета Уладзімір Чыгілейчык першым чынам паказаў найпрыгажэйшыя мясціны, якія тут берагуць і шануюць. Гэта відаць па акультураных зялёных зонах, парадку на вуліцах. Сельсавету пашчасціла з размяшчэннем. Шыкоўнае вадасховішча з астравамі, разнастайным жывёльным і раслінным светам. Дамы ў аграгарадку дыхтоўныя, людзі трымаюць свойскую жывёлу. Мой гід таксама чалавек сумленны і працавіты.

Старшыня сцвярджае, што ў Вяззі практычна няма абібокаў, усе пры справе. А калі ёсць справа, значыць, людзі неабыякавыя і абараняць ёсць што. Суразмоўнік кажа, што калі паўстала задача стварыць атрад апалчэнцаў, першыя добраахвотнікі адразу заявілі пра сябе. Перад тым як з імі пазнаёміцца, збочваем на тэрыторыю знакамітага аздараўленчага лагера «Крыніца» на беразе вадасховішча ракі Свіслач. Слава пра яго грымела яшчэ з тых часоў, калі яго кіраўніком быў цяперашні старшыня сельсавета Уладзімір Чыгілейчык. Менавіта на базе яго 23—24 верасня адбудуцца першыя зборы апалчэнцаў. Падрыхтоўка да іх прыёму стартавала ў пачатку верасня.

Патрабаванні да кандыдатуры апалчэнца жорсткія. Такіх адабралі 25 чалавек. Некалькі з іх спецыяльна прыйшлі на сустрэчу з карэспандэнтам «МС».

Сяргей Гарадзецкі нарадзіўся ў вёсцы Вяззя і, як той казаў, тут і прыгадзіўся. Пасля тэрміновай службы ў Афганістане (ахоўваў знакаміты трагічнымі падзеямі перавал Саланг) вярнуўся ў родную вёску і працуе трактарыстам у ААТ «Авангард-Ніва». З ранку ўжо на рабоце. А яшчэ ёсць уласная гаспадарка. Сам працаўнік і сыноў Яўгена і Мікалая да працы заахвоціў.

— Усяму, што сам умеў, іх навучыў, — з пачуццём выкананага доўгу кажа суразмоўнік. — У вёсцы гультаёў няма. Адзін сын дом пабудаваў, другі будуе. Яны яшчэ і мяне перасягнулі. Цяпер інтэрнэт ёсць, яны больш за мяне ведаюць.

Да абароны радзімы ў Сяргея Гарадзецкага самыя глыбокія пачуцці.

— У мяне калі спыталіся: ці гатовы радзіму абараняць? — адразу сказаў: вядома, — удакладняе ён. — Я прысягаў, што буду сваю краіну абараняць. Гэта ж наша радзіма. Таму калі прапанавалі ўступіць у атрад апалчэнцаў, я нават не разглядаў іншыя варыянты. Хутка пайду на зборы разам з сынам Яўгенам. Толькі ён у «партызаны» (ваенныя зборы для ваеннаабавязаных). Служыў у батальёне міліцыі. Ведае, як зараджаць зброю.

Сяргей лічыць, што сёння трэба быць напагатове і ўмець абараняцца. «Вунь у суседнюю краіну колькі зброі паступае, гэта небяспечна, бандытызм можа пачацца, — рэзюмуе ён. — І мужчынам трэба ўмець абараняць сябе і сваю сям'ю, дом, вуліцу. З нахабнымі ў нас гаворка кароткая».

Яшчэ адзін апалчэнец Ігар Андрыевіч згадвае колішні досвед.

— У школах была пачатковая ваенная падрыхтоўка, усе яе праходзілі — і дзяўчаты, і хлопцы, — кажа ён. — З бадзёрым настроем рыхтаваліся да «Зарніцы». І гэта было нармальна. Нас і ў часць воінскую вадзілі, і ў палатках жылі — рамантыка.

Ігар Мікалаевіч — паляўнічы, страляць, калі што, умее. «Голымі рукамі нас не возьмеш, кажа ён. — Мы за наша Вяззе пастаяць зможам».

Васіль Пятроўскі — камандзір атрада народнага апалчэння на тэрыторыі Вяззеўскага сельсавета, асоба ў раёне паважаная, былы першы намеснік старшыні райвыканкама, цяпер на пенсіі, гаспадар адной з тутэйшых аграсядзіб.

— Мы на месцы, калі наша дапамога спатрэбіцца, адгукнёмся адразу ж, — кажа ён. — А дапамога наша можа спатрэбіцца для падтрымання парадку. Не адрываць жа для гэтага падрыхтаваных байцоў.

На погляд Васіля Сямёнавіча, для апалчэнца галоўнае — разуменне адказнасці за лёс сваёй радзімы. Калі нешта здарыцца, будзе не да жартаў. Прыйдзецца тэрмінова мабілізавацца для агульнай справы.

— Павінны быць спакой, парадак і дысцыпліна, — лічыць ён. — А калі нехта з нашых грамадзян гэтага не разумее, трэба яму падказаць. Некаторыя жывуць бяспечна, спадзяюцца, што за іх падумаюць, абароняць і ўсім неабходным забяспечаць. Яны прывыклі, што ўсё добра, і не разумеюць, што можа быць інакш. Нельга быць адарванымі ад жыцця, яго пасіўным назіральнікам. Раней былі дружыннікі, якія выходзілі і дапамагалі захоўваць грамадскі парадак. Апалчэнцы павінны рабіць тое ж самае, быць надзейным прыкрыццём. Нельга дапускаць, каб сярод насельніцтва ўзнікла паніка. Страх паралізуе. А ў экстрэмальных сітуацыях трэба дзейнічаць адказна. Могуць узнікнуць праблемы з падачай вады, электрычнасцю, і трэба будзе прымаць рашэнні. Дзесьці спатрэбяцца рабочыя рукі. Ёсць людзі, якім трэба дапамагчы.

— Народнае апалчэнне — гэта збольшага людзі, прайшлі школу жыцця, — кажа суразмоўнік. — На месцах павінен быць парадак.

Не менш адказна ставяцца да стварэння атрадаў народнага апалчэння ў Свіслацкім сельсавеце. Выконваючы абавязкі старшыні Аляксей Траццякоў — падпалкоўнік у адстаўцы. Наколькі сур'ёзная гэтая справа тлумачыць яму не трэба.

— У адпаведнасці з Законам аб народным апалчэнні, апалчэнцамі могуць быць тыя, хто не падпадае пад мабілізацыю ў выпадку вайны, — кажа ён. — У маладых ёсць ваенна-ўліковая спецыяльнасць, іх задача акрэслена выразна, на час вайны ён прыпісаны да канкрэтнай вайсковай часці. Нашы апалчэнцы — гэта ў асноўным пенсіянеры, якія па стане здароўя могуць яшчэ паслужыць радзіме. Асіповіцкі раён — край паляўнічых, аддаём перавагу тым, хто ўмее трымаць стрэльбу. Іх у першую чаргу і абзванілі.

У сельсавеце 14 вёсак, у кожнай свае абаронцы. Іх колькасць залежыць ад таго, колькі там пражывае насельніцтва. Калі вёска маленькая, хопіць і 3-4 чалавек.

— Трэба разумець, што народнае апалчэнне — гэта не тэрытарыяльная абарона, якая займаецца аховай асабліва важных аб'ектаў і падпарадкоўваецца непасрэдна мясцовай уладзе (дапамога Мінабароны), — заўважае Аляксей Траццякоў. — Апалчэнцы — гэта памочнікі для міліцыі. У выпадку вайны народнае апалчэнне падпарадкоўваецца непасрэдна начальніку мясцовага РАУС. Людзям выдаецца зброя, боепрыпасы. Тых, хто займаецца тэрытарыяльнай абаронай, запросяць у лагер, апалчэнцы застаюцца на месцах і будуць аказваць дапамогу праваахоўнікам па навядзенні грамадскага парадку, прадухіляць выпадкі марадзёрства. Кожны з нашых кандыдатаў гатовы ахоўваць свой дом, сваю вёску.

Калі чалавек абараняе сваю зямлю, добра арыентуецца, яму лягчэй ваяваць, выявіць дыверсійна-разведвальныя групы, лічыць суразмоўнік. Мясцовы жыхар ведае ўсіх у твар. На фоне апошніх падзей трэба быць асабліва пільнымі. Народнае апалчэнне — вялікая дадатковая сіла, якая рэальна абараняе сваю краіну.

Мясцовы жыхар Аляксандр Забаўскі — адзін з добраахвотнікаў. Кажа, што калі спатрэбіцца, нават са сваім ружжом прыйдзе.

— Я гатовы да абароны, — кажа ён. — За сябе пастаяць умею. Гэта мая радзіма, тут нарадзіліся мае дзеці. Сэрца маё тут.

Камандзіру Свіслацкага атрада народнага апалчэння Івану Шаўчонку ўжо 77 гадоў, але вонкава выглядае малайцом. Тэрміновую службу праходзіў у канцы 1960-х у Польшчы. Калі ў Чэхіі пачаліся хваляванні, некалькі месяцаў прыйшлося знаходзіцца там на ваенным становішчы, пакуль не прыслалі полк з Івана-Франкоўска. Потым вернасць краіне пацвярджаў сваёй працай. Мае медаль «За працоўную доблесць» і ордэн «Знак Пашаны». Працаваў механізатарам у калгасе «Усход», займаў першыя месцы ў раёне на ўборцы ў 70-я. Уставаў у 5 гадзін, а дадому вяртаўся ледзь не апоўначы. Тэхніка тады была не тая, што сёння. Ніякіх табе кандыцыянераў і халадзільнікаў.

— Апошнім часам пільна адсочваю навіны, яны трывожныя, — уздыхае суразмоўнік. — Калі нехта сунецца на нашу зямлю, лягу, але ворага не пушчу.

Касцяк асіповіцкіх народных апалчэнцаў складаюць мужчыны, але ў некаторых сельсаветах рады добраахвотнікаў папоўнілі і жанчыны. У Татаркаўскім сельсавеце іх нават дзве — кіраўнік спраў сельсавета Інеса Ляйко, якая на выпадак ваеннага становішча выступае медработнікам, і фельчар Ірына Патупчык.

— У нашым сельсавеце наогул ніякіх праблем са стварэннем атрада не было, — кажа старшыня сельсавета Віктар Рамашка. — Людзі вельмі адказна падышлі да гэтага пытання. Мы ж чуем і бачым, што адбываецца вакол нас. Трэба быць гатовымі да ўсяго. Наш сельсавет невялікі, адзін рабочы пасёлак колькасцю прыкладна шэсцьсот чалавек. Атрад складае 11 чалавек. У асноўным гэта паляўнічыя і егеры.

У тэму

Старшыня Асіповіцкага райсавета Сяргей Сувееў:

— Яшчэ ў канцы мінулага года мы склалі спісы апалчэнцаў па кожным сельсавеце. Праводзілі работу з людзьмі, звяралі спісы з кампетэнтнымі органамі. Пасля прыняцця Закона аб народным апалчэнні спісы былі канчаткова сфарміраваныя. Правялі ў працоўных калектывах адзіныя дні інфармавання. Растлумачылі неабходнасць узнікнення такога закона, і людзі гатовыя аказаць дапамогу і падтрымаць.

Нэлі ЗІГУЛЯ

Фота аўтара