Інтэлект, цвёрдая воля, інтуіцыя, вытрымка, халодны розум, роўнае дыханне, поўная канцэнтрацыя і трапны выстрал... Снайперская падрыхтоўка — гэта навука, мастацтва стральбы. Дасканала валодаць зброяй, адчуваць кожную мышцу свайго цела, працаваць з дыханнем, развіваць інтуіцыю — гэта ўсяго толькі некалькі важных пунктаў у падрыхтоўцы снайпераў. Расказваем, якія яны, нябачныя стралкі.
У беларускай арміі дастаткова выдатных снайпераў, але найлепшыя практыкі, безумоўна, служаць у Сілах спецыяльных аперацый. Каб пазнаёміцца з іх працай, мы прыехалі ў Віцебскую паветранадэсантную брыгаду. Разгледзець асобы некаторых са снайпераў не ўдалося нават мне: яны схаваны пад маскамі. І ўсё, што ты бачыш, — вочы. Сканцэнтраваны, сур’ёзны погляд. Але так было толькі першыя паўгадзіны, далей я змагла развесяліць іх і ўбачыць, як усміхаюцца снайперы. Усміхаюцца вачыма.
«Навучыць страляць можна любога, снайперам жа стане не кожны, — заўважае ваеннаслужачы Віцебскай паветрана-дэсантнай брыгады. — Для гэтага неабходныя пэўны склад розуму, схільнасць да складаных матэматычных вылічэнняў і ўседлівасць. Наша работа прадугледжвае працяглае знаходжанне на адным месцы або частае і доўгае перамяшчэнне з цяжкай вагой за плячыма. Снайперу неабходна цярпенне».
Карэспандэнту ўдалося пазнаёміцца з асноўнымі відамі зброі, якой валодаюць гэтыя ваенныя спецыялісты, а таксама апрабаваць іх на справе.
Першая на чарзе — буйнакаліберная, аўтаматычная снайперская вінтоўка «ОСВ-96». Яе памеры ўражваюць. Вінтоўка паражае не толькі жывую сілу, але і лёгкабраніраваную тэхніку — на адлегласці да 1,8 кіламетра.
На ўзбраенне зброю прынялі ў 1990 годзе. Набраўшы ў пошукавым радку ў інтэрнэце «ОСВ-96», вам выдадуць дзясяткі фатаграфій байцоў, якія трымаюць вінтоўку ў руках і вядуць з яе агонь. Гэта няпраўда! Страляць з гэтай зброі можна толькі ў становішчы лежачы. Таксама трэба моцна прыціскаць яе да пляча — вельмі моцная аддача. Перад стралянінай мяне палохалі, што не варта нават спрабаваць: маўляў, яна не для жаночых рук і што ад аддачы можа выбіць плечавы сустаў. Я ж дзяўчына смелая, але, не хаваю, перад стральбой хвалявалася.
Уражанні засталіся дваякія. Спадабалася — гэта дакладна. Але адчуванне, што ты страляеш не са снайперскай вінтоўкі, а з ручнога супрацьтанкавага гранатамёта. Моц гэтай зброі адчуваецца. Суцэльнае захапленне выклікае прыцэл. Адзіны з мінусаў, які я б назвала, — вельмі гучны гук. Невыпадкова з мэтай бяспекі таму, хто страляе, трэба працаваць у навушніках, а для таго, хто знаходзіцца побач, — адысці на бяспечную адлегласць. Што датычыцца моцнай аддачы, слушную параду даў інструктар: падчас стральбы трэба кантраляваць сваё цела — адчуваць шкілет, а не мышцы.
У кожнага ваеннага журналіста ёсць свая мара. Мая — пастраляць са знакамітай снайперскай вінтоўкі Драгунова — нядаўна спраўдзілася. Водгукаў пра вінтоўку шмат. Калі і кажуць пра яе нешта дрэннае, то ў выніку ўсё роўна прызнаюць, што гэта найлепшая снайперская зброя, якую бралі ў рукі. Яна настолькі надзейная, што з ёй не прападзеш. Вінтоўка Драгунова запатрабавана і ў сучасных умовах. Спецыялісты сцвярджаюць, што яе можна яшчэ не раз мадэрнізаваць: у вінтоўку закладзены вялікі патэнцыял.
Інструктар ускладняе мне задачу: змяняе становішча стральбы. Даводзіцца станавіцца на калена. Дарэчы, страляць лежачы значна зручней, чым з калена. Вінтоўка даволі цяжкая — 4,2 кілаграма, плюс магазін. Галоўнае — трэба трымаць баланс, каб прыцэл «не гуляў». Спытала дазвол пастраляць з двух кален, але так, на жаль, нельга, бо стральба будзе неэфектыўная. Такім чынам, страляць з вінтоўкі Драгунова няпроста. Я ніяк не магла «пасябраваць» з прыцэлам. Для гэтага неабходны ні гадзіны і ні дні стральбы, а нашмат больш часу.
Расійскім збройнікам удалося стварыць адну з самых эфектыўных вінтовак у свеце — МЦ-116М. У базавым варыянце яна была распрацавана ў 1997 годзе пад патрон 7,62 міліметра з эфектыўнай далёкасцю стральбы да 800 метраў. Зброя створана на базе МЦ-13 у якасці выключна спартыўнай зброі — менавіта з ёй выступалі айчынныя стралкі на міжнародных спаборніцтвах. У 1988 годзе вінтоўку выпусцілі ў колькасці ўсяго 20 штук для зборнай каманды СССР. Называлася яна тады МЦ-116-1. У 1997 годзе тульскае канструктарскае даследчае бюро мадэрнізавала свой выраб, зрабіўшы яго шматзарадным, і ў 2001 годзе прапанавала сілавікам пад назвай МЦ 116М.
Гэта маё другое знаёмства з вінтоўкай. Я ўжо страляла з яе, ад чаго атрымала каласальнае задавальненне. Ціхая, выдатны прыцэл, плаўны спуск — і стапрацэнтнае пападанне ў цэль.
Ці гатовыя вы днямі быць у адзіноце, выконваючы баявую задачу? Праводзіць суткі пад гарачым сонцам ці гадзінамі адчуваць, як дождж хвошча па целе? А навучыцца стрыманасці? Упэўнена, далёка не кожны здольны прысвяціць сябе гэтай прафесіі, пераадолець усе цяжкасці і дасканала авалодаць зброяй. Як, у прынцыпе, і не кожны зможа надзець ваенную форму і ўстаць у вайсковыя шэрагі. Гэта лёс абраных.
Ганна ЧЫЖ-ЛІТАШ
Фота з архіва аўтара
З мастацтвам па жыцці.
Баявое ўзаемадзеянне найвышэйшага ўзроўню.
«Дзесяцігоддзі школьнае харчаванне нашых дзяцей будавалася на аснове зборніка рэцэптур».
