20 супрацьракавых парад

Да­від Сер­ван-Шрэй­бер — ней­ра­бі­ё­лаг, клі­ніч­ны псі­хо­лаг, псі­ха­тэ­ра­пеўт, аў­тар кні­гі «Ан­ты­рак» ка­заў: «У мя­не час­та пы­та­юц­ца, ці мож­на звес­ці зда­ро­вы лад жыц­ця да не­каль­кіх прос­тых, зруч­ных для за­па­мі­нан­ня пра­ві­лаў. Я спра­ба­ваў вы­клас­ці ўсё, пра што сам да­ве­даў­ся ў гэ­тай га­лі­не за апош­нія двац­цаць га­доў за­ня­ткаў ін­тэ­гра­тыў­най ме­ды­цы­най (но­вы на­пра­мак у ме­ды­цы­не, у якім пры ды­яг­нос­ты­цы і ля­чэн­ні за­хвор­ван­няў спа­лу­ча­юц­ца ме­та­ды су­час­най за­ход­няй ме­ды­цы­ны і не­тра­ды­цый­ных ме­ды­цын­скіх сіс­тэм (гэ­та мо­жа быць тра­ды­цый­ная кі­тай­ская ме­ды­цы­на, ін­дый­ская аюр­ве­да, ты­бец­кая ме­ды­цы­на. — Аўт.). Атры­ма­ла­ся 20 па­рад. Я ве­даю, што для мя­не аса­біс­та яны пра­цу­юць. Спа­дзя­ю­ся, яны пры­ня­суць зда­роўе і за­да­валь­нен­не і вам!».

Шрэй­бер за­хва­рэў у 30 га­доў, а та­му ў сва­ёй кні­зе вы­сту­пае і як ві­да­воч­ца, і як урач: «Сён­ня не іс­нуе аль­тэр­на­тыў­ных ме­та­даў вы­леч­ван­ня ра­ку. Не­маг­чы­ма на­ват па­ду­маць аб тым, каб ля­чыць яго, не звяр­та­ю­чы­ся да су­час­ных да­сяг­нен­няў за­ход­няй ме­ды­цы­ны. Але пры гэ­тым не­ра­зум­на грэ­ба­ваць на­ту­раль­най здоль­нас­цю ар­га­ніз­ма аба­ра­няц­ца ад пух­лін, па­пя­рэдж­ва­ю­чы хва­ро­бу або да­па­ма­га­ю­чы ар­га­ніз­му пад­час тэ­ра­піі». Кні­га спа­да­ра Шрэй­бе­ра — не дог­ма, яна прос­та дае чы­та­чу на­ву­ко­выя звест­кі, якія да­зво­ляць лю­бо­му больш свя­до­ма ста­віц­ца да свай­го зда­роўя.

1. Га­та­ваць па-ста­ро­му

Імк­ні­це­ся як ма­га час­цей вы­бі­раць асноў­ную стра­ву па прын­цы­пе, які быў да на­ступ­лен­ня эры ін­дуст­ры­яль­най жы­вё­ла­га­доў­лі: 80 пра­цэн­таў ага­род­ні­ны і ба­бо­вых, не больш за 20 пра­цэн­таў жы­вёль­ных бял­коў. Так мя­са ста­но­віц­ца да­паў­нен­нем, сма­ка­вым кам­па­не­нтам, а не га­лоў­ным склад­ні­кам на­шай стра­вы.

2. Змеш­ваць роз­ную ага­род­ні­ну.

Бро­ка­лі — эфек­тыў­ны сро­дак пра­фі­лак­ты­кі ра­ку і спры­яе вы­вя­дзен­ню з ар­га­ніз­ма так­сі­наў. Дзей­ні­чае яшчэ мац­ней у спа­лу­чэн­ні з цы­бу­ляй або час­на­ком ці на­ват та­мат­ным со­у­сам. За­вя­дзі­це звыч­ку да­да­ваць цы­бу­лю, час­нок і цы­бу­лю-па­рэй да сва­іх страў.

3. Ужы­ваць (па маг­чы­мас­ці) бія­пра­дук­ты.

Але па­мя­тай­це, што ле­пей з'ес­ці бро­ка­лі або лю­бую ін­шую ага­род­ні­ну, вы­ра­шча­ную з да­па­мо­гай су­час­ных хі­міч­ных тэх­на­ло­гій, чым на­огул гэ­та не ес­ці.

4. Да­да­ваць спе­цыі.

Кур­ку­ма — ма­гут­ны су­праць­за­па­лен­чы сро­дак. Яе, як і чор­ны пе­рац, мож­на да­да­ваць амаль ва ўсе стра­вы, а так­са­ма ў за­праў­ку да са­ла­таў.

5. За­быц­ца на буль­бу.

Крух­мал, які ў ёй змя­шча­ец­ца, пад­ні­мае ўзро­вень цук­ру ў кры­ві. І ў ёй столь­кі пес­ты­цы­даў, што фер­ме­ры (з тых, ка­го я ве­даю аса­біс­та) імк­нуц­ца не ўжы­ваць улас­ную пра­дук­цыю — ка­лі толь­кі яна не вы­ра­шча­на па бія­тэх­на­ло­гіі.

6. Ад­да­ваць пе­ра­ва­гу ры­бе.

Ле­пей ужы­ваць ры­бу тры ра­зы на ты­дзень — се­ля­дзец, скумб­рыю, сар­дзі­ны, у якіх змя­шча­ец­ца менш рту­ці і по­лі­хлор­бі­фе­но­лаў, чым у больш буй­ной ры­бе кштал­ту тун­ца. У рэ­ста­ра­нах я па­збя­гаю страў з ры­бы-меч і аку­лы: у ЗША яны ўжо пад за­ба­ро­най для ця­жар­ных жан­чын — так шмат у іх за­брудж­ван­няў (з-за буй­ных па­ме­раў гэ­тых рыб).

7. Вы­бі­раць доб­рыя яй­кі.

Ад­да­вай­це пе­ра­ва­гу яй­кам, якія змя­шча­юць не­за­мен­ныя тлус­тыя кіс­ло­ты аме­га-3 або не ўжы­вай­це жаў­ткі. З та­го ча­су, як ку­рэй па­ча­лі ад­корм­лі­ваць ку­ку­ру­зай і со­яй, іх яй­кі змя­шча­юць у двац­цаць ра­зоў больш тлус­тых кіс­лот аме­га-6, якія спры­я­юць раз­віц­цю за­па­лен­чых пра­цэ­саў, чым ка­рыс­ных для зда­роўя аме­га-3.

8. Змя­ніць алей.

Аліў­ка­вы і рап­са­вы цу­доў­на па­ды­хо­дзяць для га­та­ван­ня страў і за­праў­кі са­ла­таў. А сла­неч­ні­ка­вы, со­е­вы і ку­ку­руз­ны лепш вы­ка­рыс­тоў­ваць ра­дзей: у іх над­та шмат аме­га-6.

9. Вы­ка­рыс­тоў­ваць моц рас­лін.

Ча­бор, ма­цяр­душ­ка, ба­зі­лік, раз­ма­рын, мя­та... Гэ­тыя дух­мя­ныя тра­вы вель­мі ка­рыс­ныя для зда­роўя. Акра­мя за­да­валь­нен­ня, яны да­юць нам раз­на­стай­ныя ан­ты­ак­сі­дан­ты і на­ват рэ­чы­вы з су­праць­ра­ка­вым дзе­ян­нем. Іх вар­та рэ­гу­ляр­на да­да­ваць у стра­вы.

10. Хар­ча­вац­ца «цэль­на».

Ад­да­вай­це пе­ра­ва­гу пра­дук­там з цэль­на­га зер­ня, а так­са­ма су­ме­сі роз­ных зла­каў — цэль­на­зер­не­вай і шмат­зер­не­вай ма­ка­ро­не і хле­бу. Па маг­чы­мас­ці ад­моў­це­ся ад пра­дук­таў з бе­лай му­кі. Ма­ка­ро­ну ва­ры­це «аль дэ­нтэ», як за­ве­дзе­на ў італь­ян­цаў (пры гэ­тым ад­чу­ва­ец­ца ўнут­ра­ная пруг­касць), каб па­збег­нуць пад'­ёму цук­ру ў кры­ві.

11. Аб­ме­жа­ваць цу­кар.

Дэ­серт, са­лод­кія га­за­ва­ныя на­поі і со­кі з да­баў­лен­нем цук­ру не па­він­ны ста­на­віц­ца што­дзён­най звыч­кай. Па­збя­гай­це пра­дук­таў, у якіх цу­кар ука­за­ны ся­род ін­грэ­ды­ен­таў на ад­ным з пер­шых трох мес­цаў. Час­цей еш­це са­да­ві­ну, асаб­лі­ва пер­сі­кі, слі­вы, чыр­во­ныя яга­ды. А ка­лі хо­чац­ца не­ча­га смач­на­га на дэ­серт, уз­га­дай­це пра чор­ны ша­ка­лад з коль­кас­цю ка­ка­вы звыш 70 пра­цэн­таў.

12. Тры куб­кі зя­лё­най гар­ба­ты ў дзень.

Іх ле­пей вы­пі­ваць па-за асноў­ны­мі пры­ёма­мі ежы.

13. Не быць ка­тэ­га­рыч­ны­мі.

Нам вар­та па­мя­таць: для на­ша­га зда­роўя най­боль­шае зна­чэн­не ма­юць на­шы што­дзён­ныя звыч­кі, а не ку­лі­нар­ныя ра­дас­ці, якія мож­на да­стаў­ляць са­бе час ад ча­су.

14. Зна­хо­дзіць час прай­сці­ся пеш­шу.

Або па­тан­ца­ваць, пра­бег­чы­ся. Імк­ні­це­ся, каб у вас атры­ма­ла­ся хоць бы паў­га­дзі­ны ха­ды (або па­доб­на­га ру­ху) за дзень. Да­стат­ко­ва пят­нац­ца­ці хві­лін, каб дай­сці пеш­шу да пра­цы ці кра­мы і столь­кі ж пеш­шу на­зад. Са­ба­ка час­та аказ­ва­ец­ца леп­шым спа­да­рож­ні­кам для пе­шай пра­гул­кі, чым ча­ла­век. А ка­лі ней­кі за­ня­так пры­но­сіць за­да­валь­нен­не, больш шан­цаў, што вы яго не кі­не­це.

15. Бы­ваць на сон­цы (на­ват ка­лі воб­лач­на).

Хві­лін па двац­цаць у дзень, ка­ля поўд­ня. Або па­рай­це­ся з ура­чом на­конт та­го, які ў вас уз­ро­вень ві­та­мі­ну Д у кры­ві і ці мож­на вам пры­маць гэ­ты ві­та­мін у кап­су­лах або ў кроп­лях.

16. Па­збя­гаць бы­та­вых «за­брудж­валь­ні­каў».

Пра­вет­ры­вай­це адзен­не пас­ля хім­чыст­кі на пра­ця­гу дзвюх га­дзін. Для пры­бор­кі ад­дай­це пе­ра­ва­гу менш агрэ­сіў­ным срод­кам (со­да, гас­па­дар­чае мы­ла) або на­дзя­вай­це паль­чат­кі. Ста­рай­це­ся не грэць ва­ду і ін­шыя вад­ка­сці ў плас­ты­ка­вых ёміс­тас­цях (чай­ні­ках або ін­шым по­су­дзе). Ад­моў­це­ся ад пес­ты­цы­даў у до­ме і, на­коль­кі гэ­та маг­чы­ма, у са­дзе. За­мя­ні­це ста­рыя па­тэль­ні з па­дра­па­ным тэф­ло­на­вым па­крыц­цём. Філь­труй­це ва­ду, ка­лі ў ва­шай мяс­цо­вас­ці яна мо­жа быць за­бру­джа­на пес­ты­цы­да­мі. Ка­лі раз­маў­ля­е­це па ма­біль­ным, тры­май­це апа­рат па­да­лей ад га­ла­вы.

17. Быць на су­вя­зі як мі­ні­мум з дву­ма сяб­ра­мі.

І па­мя­таць, што да іх мож­на звяр­нуц­ца па да­па­мо­гу ў цяж­кую хві­лі­ну, хоць бы па ін­тэр­нэ­це ці тэ­ле­фо­не. Ка­лі яны жы­вуць не­да­лё­ка, су­стра­кай­це­ся з імі час­цей — як з усі­мі, ка­го вы лю­бі­це.

18. Асво­іць прос­тыя пры­ёмы рэ­лак­са­цыі.

На­прык­лад, з да­па­мо­гай ды­хан­ня — каб зні­маць на­пру­жан­не, ка­лі ўзні­кае па­чуц­цё, што жыц­цё за­га­няе ў кут.

19. Аба­вяз­ко­ва ра­біць тое, што па­да­ба­ец­ца.

Ня­хай гэ­та бу­дзе неш­та ад­но і хоць бы зу­сім ня­доў­га, але аба­вяз­ко­ва што­дня.

20. Ра­біць неш­та доб­рае.

Знай­дзі­це маг­чы­масць зра­біць неш­та са­праў­ды па­трэб­нае і ка­рыс­нае для тых, хто жы­ве ў ва­шым пад'­ез­дзе, два­ры або ра­ё­не. І са­праў­ды ра­бі­це гэ­та.

Свят­ла­на БА­РЫ­СЕН­КА