У Вярхоўным Судзе агучылі пратаколы допыту Лакусты

У Вярхоўным Судзе па справе Уладзіміра Катрука, вядомага як кат Хатыні, абвясцілі паказанні, дадзеныя камандзірам аддзялення — памагатым камандзіра ўзвода 118-го батальёна Рыгорам Лакустай. У іх карнік, прыгавораны пазней да расстрэлу, аднаўляе падзеі трагедыі ў Хатыні, перадае БелТА.

У прыватнасці, падчас допыту ў якасці падазраванага 5 красавіка 1973 года Лакуста ўспамінае папярэднія забойству гаўптмана Ганса Вельке і падзеі, якія рушылі за гэтым.

Паводле яго слоў, падчас прачэсвання тэрыторыі карнікі выйшлі да сяла. Каля хлява стаяў вартавы партызан. «З вёскі па нам быў адкрыты агонь. Паступіла каманда заняць пазіцыі і адкрываць агонь, астатнія сталі наступаць на сяло. Стралялі ўсё з ліку карнікаў. Сяло было акружана. Усім першым узводам першай роты Мялешка даў загад акружыць вялікі хлеў, які стаяў перад намі. Мы сталі паўмесяцам. Я са сваім аддзяленнем — прама перад варотамі хлява. Нам было загадана з хлява нікога не выпускаць. Калі наша рота атачыла гэты хлеў, у яго ўжо была сагнаная некаторая колькасць жыхароў вёскі.Людзей працягвалі заганяць у хлеў і пасля таго, як мы яго атачылі. Нікога не пакідалі», — успамінаў Лакуста.

З яго паказанняў вынікае, што, калі ўсе жыхары вёскі былі сагнаныя ў хлеў, яго закрылі і падпалілі. «Людзі з хлява страшна крычалі, плакалі, немагчыма было чуць перадсмяротныя крыкі асуджаных. Калі ўпаў дах хлява, некалькі чалавек паспрабавалі выбрацца з яго, па іх быў адкрыты агонь. Стралялі ўсё. Асноўны агонь вёўся з кулямёта. Пасля стральбы крыкі асуджаных спыніліся», — апісваў падзеі карнік. Пасля таго першую роту, якая стаяла ў ачапленні, адправілі дадому.

Далей ён пералічваў імёны тых, хто прымаў удзел у карнай аперацыі. Сярод іх, акрамя самога сябе, ён назваў Мялешку, Пасечніка, Катрука.

Затым быў абвешчаны пратакол допыту Лакусты, датаваны 11 красавіка 1973 года. Пытанне датычылася паліцэйскіх 118-га батальёна, якія бралі ўдзел у расстрэле грамадзян, якія працавалі ў лесе, спаленні і расстрэле жыхароў вёскі Хатынь. Лакуста адказваў: «Я паказаў, што ў расстрэле лесарубаў, спаленні і расстрэле жыхароў вёскі Хатынь (назву вёскі я даведаўся ўчора з пастановы аб прыцягненні ў якасці абвінавачанага) удзельнічаў увесь наш узвод». Затым пералічваюцца прозвішчы паліцыянтаў, якія служылі, у тым ліку завецца Катрук.

Падчас допыту Лакусты ў якасці абвінавачанага 31 мая 1973 года яму прапаноўвалася працягнуць свае паказанні аб карнай аперацыі, праведзенай 118-м батальёнам у дзень забойства Вельке. У іх гаворыцца таксама аб трагедыі ў Хатыні.

«Сустрэўшыся з карнікамі, якія прыбылі з боку Мінска, трэці ўзвод, першае і другое аддзяленні першага ўзвода пад агульным камандаваннем Вінніцкага пайшлі прачэсваць лес з левага боку шашы, калі ехаць з Плешчаніц у Мінск. Як я паказваў раней на допыце 18 траўня, з намі на і ўзвод станковых кулямётаў. Карнікі, якія прыбылі з боку Мінска, пайшлі наперадзе, у цэнтры. Трэці ўзвод, маё і Катрука аддзяленні пайшлі з левага фланга. Па лесе мы прайшлі кіламетраў шэсць», — успамінаў Лакуста.

Потым выйшлі на паляну, працягваў ён. Відаць было, што ў вёсцы каля нейкага свірана стаіць вартавы з вінтоўкай. «Вартавы, убачыўшы нас, стрэліў уверх. Разлікі станковых кулямётаў занялі пазіцыі і адкрылі па вёсцы агонь. Усе карнікі пайшлі ў наступ на сяло. Абышлі ўсё сяло, спыніліся ў метрах 50 з левага канца, таму што гэта была каманда — стаць у ачапленне. Прама перад намі метрах у 50 знаходзілася адрына, вароты якой былі звернутыя ў наш бок. У ачапленні мы стаялі каля гадзіны», — распавядаў Лакуста.

Затым, паводле яго слоў, у сяло ўвайшлі сілы карнікаў і старэйшыя камандзіры батальёна. Побач з аддзяленнем Лакусты размяшчалася аддзяленне Катрука. Трэці ўзвод знаходзіўся недалёка наперадзе сяла. «Будучы ў ачапленні, я добра бачыў, што прыбылыя з боку Мінска карнікі зганяюць людзей у адно месца да хлява, які стаяў перад намі, а затым сталі заганяць людзей у хлеў. Мы трымалі ачапленне прама перад яго варотамі. У хлеў заганялі ўсіх: мужчын, жанчын, дзяцей. Усе жыхары вёскі былі загнаныя ў хлеў», — успамінаў ён.

«Калі ўсіх людзей загналі ў хлеў, нехта зачыніў дзверы, расказаў карнік. З процілеглай ад варот сцяны хлеў загарэўся. Была каманда — нікога з хлява не выпускаць, а тых, хто спрабаваў уцячы, расстрэльвалі. Пасля таго як хлеў быў падпалены, загнаныя ў яго жыхары вёскі пачалі крычаць, стукаць у дзверы, некалькі чалавек спрабавалі выбрацца. Па іх быў адкрыты агонь з усіх відаў гарматы, у тым ліку і са станковых кулямётаў. Яшчэ да адкрыцця агню ўсе якія знаходзіліся ў ачапленні перад адрынай паліцэйскія зброю трымалі напагатове. Акрамя станковых кулямётаў, па хляве стралялі паліцыянты мояго і Катрука аддзяленняў з вінтовак і ручных кулямётаў. Паліцыянты трэцяга ўзвода таксама стралялі па людзям, якія спрабавалі выбрацца з хлява», — аднаўляў у памяці падзеі Лакуста.

Паводле яго слоў, страляніна доўжылася нядоўга, бо частата агню была вялікая і людзі адразу загінулі. Дах хлява абваліўся, змоўклі перадсмяротныя крыкі. «У полымі і ад нашых стрэлаў загінулі ўсе жыхары вёскі, у тым ліку і нявінныя дзеці, якія, безумоўна, ніякай дапамогі партызанам не аказвалі. У хлеў сагналі людзей бяззбройных, яны супраціўлення нам, карнікам, не аказвалі. Мне думаецца, што карнікі помсцілі за забойства гаўптмана і сваю злосць сагналі на нявінных жыхароў вёскі. Нягледзячы на тое, што немцы і камандзіры батальёна загінуўшых называлі партызанамі, было ясна, што загінуўшыя — мірныя грамадзяне, партызанамі не з’яўляюцца», — распавядаў Лакуста.

Ён прызнаваў, што гэта была сапраўды карная аперацыя супраць бяззбройных мірных савецкіх грамадзян. Згодна з гэтым пратаколам допыту, ён не мог назваць колькасць людзей, якія загінулі ў полымі і ад стрэлаў, але іх было шмат. Паводле яго слоў, загінулі ўсе, хто знаходзіўся ў сяле.

«Помню, што мужчына і жанчына былі забітыя пад лесам. Катрук у забітай дзяўчыны зняў з рукі гадзіннік маркі „Зорачка“. Магчыма, ён зняў гадзіннік з рукі мужчыны. Я не бачыў, як ён здымаў, але ён мне сам казаў, што зняў гадзіннік з забітых каля лесу», — распавядаў абвінавачаны.

«Калі хлеў дагарэў, людзі, якія там знаходзіліся, загінулі, нас знялі з ачаплення і пешшу наўпрост праз лес адправілі ў Плешчаніцы», — успамінаў ён. Між тым, у вёсцы яшчэ заставаліся карнікі з Мінска.