Палессе — гэта назаўжды

Каб спасцігнуць глыбіні мудрасці, трэба не толькі шмат вучыцца, чытаць разумныя кнігі, вандраваць па свеце, але і многае перажыць.

Такім цікаўным, дапытлівым чалавекам-падарожнікам, волатам духу з’яўляецца пісьменнік Веньямін Бычкоўскі. Нарадзіўся ён у далёкім ад нашых мясцін горадзе Уфе, але покліч крыві вярнуў яго ў Беларусь, у роднае Палессе, у Івацэвіцкі раён, дзе знаходяцца карані яго роду, дзе спачываюць продкі.

Калі раней Бычкоўскі займаўся спортам і турызмам, то цяпер кола яго захапленяў — літаратура, археалогія, краязнаўства — тое, што прымушае задумвацца над сэнсам гістарычных падзей, над непарыўнай духоўнай сувяззю пакаленняў, мімалётнасцю часу, загадкамі прыроды. Назіранні і ўражанні пісьменнік аналізуе, абагульняе, напаўняе ідэяй, сюжэтам. Увасобленае на паперы становіцца публіцыстыкай альбо літаратурна-мастацкім творам, потым — набыткам чытацкай увагі.

Упершыню прыехаўшы ў Беларусь у 1995 годзе, Веньямін Бычкоўскі захапіўся прыгажосцю палескай зямлі, магутных старажытных лясоў, азёр і рэчак, лугавых траў. З тых часоў красу і веліч роднай зямлі ён апявае ў вершах і апавяданнях.

Веньямін Мікалаевіч — шчыры, справядлівы, добразычлівы, прынцыповы, глыбакадумны аўтар. Вось і ў кнізе з лаканічнай назвай «Гадзіна пік» («Час пик»), якая сёлета пабачыла свет, ён узнімае складаныя пытанні сучаснага жыцця, праблемы паводзін чалавека ў грамадстве.

Змест кнігі амаль цалкам аўтабіяграфічны. Пісьменнік распавядае пра нялёгкае жыццё і творчы шлях, турботы, імкненні, перажыванні. Апісваючы прыгажосць Палесся і адчуванні лірычнага героя Аляксея Астахава, правобразам якога сам і з’яўляецца, аўтар распавядае: «Неба проста ляжыць на зямлі! І, уступаючы ў туман, уступаеш у воблака ці хмару, — гэта першае, чым падкупіла яго Палессе… Неба агромністым німбам накрывае тут зямлю, але зямля не лічыць сябе святой ці абранай, хутчэй за ўсё наадварот — хаваецца ў вільготных балотах альбо ў лясах, накрываецца мохам… Раскаты грому тут кладуцца ўсёй сілай на зямлю, а маланкі адна за адной балюча раняць яе. А пакорлівая зямля ўсё церпіць, трывае. А можа, ачышчаецца праз агонь з нябёсаў? Ці збірае энергію для нейкіх іншых патрэб? Калі зямля Палесся не возьме на сябе ўсё напружанне чорных хмар, то страшны агонь упадзе ў іншае месца, і хто ведае, што з гэтага атрымаецца?»

Вуснамі таго ж Астахава аўтар разважае: «А што калі Палессе — абярэг Белай Русі? То ж невыпадкова зямля на Палессі мае вялікую гаючую сілу балот і рэчак: усе ранкі тут прамываюцца чыстай вадой, прысыпаюцца іскрыстым пяском, бінтуюцца мяккім мохам. І ўсё тут прыжываецца, расце! А якая чысціня! Няма запыленага лісця нават пры дарозе! Расліны — парасткі траў і стромкага, нікім не кранутага лесу — прарастаюць у неба!..»

Аўтар неабыякавы, мэтанакіраваны, чуйны. Ён непакоіцца не толькі за нас, сваіх сучаснікаў, але і за ранейшыя пакаленні, а таксама за будучыню краіны, свету. Ён — філосаф, спрабуе спасцігаць сутнасць справы, дакопвацца да праўды і справядлівасці, імкнецца давесці кожную сваю думку да лагічнага завяршэння, да сапраўднай дасканаласці. Акрамя таго, Бычкоўскі — аматар разгадваць законы прыроды, сакрэты часу і нават вечнасці, каб (як сам выказваецца) «празрэць розумам». Бо і сапраўды, спасцігаючы жыццё, чалавек пачынае глядзець на яго вачыма празарліўцы.

А яшчэ Бычкоўскі — сапраўдны летуценнік, прычым з пачуццём абавязку, з багатымі фантазіяй і ўяўленннем. Летуценнік, які навучыўся мары пераносіць у рэальнасць. Так, стварыўшы ўласнымі рукамі этнаграфічныя музеі ў школе г. п. Целяханы і в. Бабровічы, дзе жыве, сабраўшы старадаўнія экспанаты, пісьменнік, здаецца, слухае галасы продкаў, бачыць іх твары, побыт, разумее іх пачуцці, імкненні, жаданні.

...А можа, гэта яны, продкі, падказалі свайму наступніку ўзвесці ў Бабровічах капліцу-помнік у гонар святой вялікамучаніцы Параскевы і ў памяць бязвінна забітых жыхароў вёсак Бабровічы, Вяда, Тупічыцы і Красніца?

Тэмы твораў, якія ўвайшлі ў зборнік, розныя, кранальныя і павучальныя. У кожным — свая ідэя. Сюжэты таксама адрозніваюцца арыгінальнасцю. Але любоў і адданасць роднай зямлі прысутнічае ва ўсіх.

Калі чытаеш творы Веньяміна Бычкоўскага, назіраеш за рухам раскрыцця сюжэтаў, за логікай аўтарскага мыслення, то спасцігаеш само жыццё, вучышся пераадольваць цяжкасці.

Надзея ПАРЧУК