Штогод у краіне выяўляецца каля 4 тысяч новых выпадкаў раку малочнай залозы, і даволі значная доля — на позніх стадыях, хоць на сёння няма ніякіх цяжкасцяў выявіць яго амаль у зачаткавым стане, калі захворванне добра лечыцца.
Кастрычнік стане месяцам барацьбы супраць раку малочнай залозы. Акцыя такога кшталту праводзіцца ў свеце з 1990-х, і ў шэрагу краін да яе далучаюцца нават камерцыйныя цэнтры, якія робяць зніжкі на дыягнастычнае абследаванне. У нас на такую барацьбу ў кастрычніку вылучалася пара дзён, аднак сёлета кампанія будзе досыць шырокай. Акрамя інфармацыйнага складніка, мяркуецца даць жанчынам магчымасць трапіць да ўрача-мамолага ў Рэспубліканскім навукова-практычным цэнтры анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М. Аляксандрава па суботах — 10-га, 17-га і 24-га кастрычніка (з 9.00 да 15.00). Пры неабходнасці пасля такой кансультацыі будзе выконвацца ўльтрагукавое абследаванне малочнай залозы або мамаграфія (магчыма, і абодва даследаванні). На сайце цэнтра будзе ажыццяўляцца папярэдні электронны запіс.
— Якім бы дасканалым ні было лячэнне раку малочнай залозы, калі яно пачынаецца на 3-4 стадыях захворвання, гаварыць пра вылечванне не даводзіцца, — тлумачыць загадчыца лабараторыі рэканструктыўнай хірургіі і онкамамалогіі РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М. Аляксандрава, галоўны пазаштатны мамолаг Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь Яўгенія ШАПАВАЛ. — Пры 1-й жа стадыі пяцігадовая выжывальнасць дасягае 95 працэнтаў, пры нулявой — амаль 100 працэнтаў. Таму ранняя дыягностыка сёння ўяўляецца больш важнай. Хоць у любым выпадку, калі б ні было выяўлена гэтае захворванне, трэба змагацца і згаджацца на лячэнне. Практыка паказвае, што нават у вельмі цяжкіх выпадках удаецца дасягнуць рэмісіі, падоўжыць жыццё. Мы змагаемся за кожны месяц і год.
На жаль, у поле зроку спецыялістаў трапляе нямала жанчын з вялікімі пухлінамі і метастазамі. Такія пацыенткі адзначаюць, што даўно заўважылі пэўныя змены ў залозе, аднак... баяліся абследавацца. Думалі, што ў іх што-небудзь знойдуць.
Калі сама жанчына выяўляе падчас так званага самаабследавання нейкія змены, то тут трэба мець на ўвазе два моманты. Па-першае, як правіла, гэта не рак, бо злаякасныя пухліны распаўсюджаны куды менш за дабраякасныя, якія, як вядома, добра лечацца і не пагражаюць жыццю. Па-другое, калі тое, што выявіла жанчына, і сапраўды рак, то як мінімум 2-й стадыі, бо на самых ранніх стадыях яго і не ўбачыш, і не адчуеш.
Вось чаму яшчэ з 1963 года развіты свет практыкуе масавае абследаванне здаровых жанчын пэўнага ўзросту. Дзякуючы гэтаму Злучаным Штатам удаецца сёння на фоне захваральнасці, якая ў два разы вышэйшая, чым у нас, мець такую ж, як у нас, смяротнасць ад раку малочнай залозы. Абследаванне заключаецца ў правядзенні ўльтрагукавога даследавання залозы здаровым жанчынам ва ўзросце да 50-55 гадоў і мамаграфіі па дасягненні гэтага ўзросту. Такога кшталту скрынінг у кожнай краіне мае свае асаблівасці. Наша краіна высвятляе гэтыя асаблівасці ў межах пілотнага праекта, які яшчэ з канца 2012 года працягваецца ў большасці абласцей і ў Мінску па раннім выяўленні раку малочнай залозы сярод абсалютна здаровых жанчын.
У Савецкім раёне сталіцы скрынінгавае мамаграфічнае абследаванне прайшлі ўжо звыш 6 тысяч 50-69-гадовых жанчын. У 40 з іх быў выяўлены рак.
У палове выпадкаў гэта была 1-я стадыя, у пары выпадкаў — нулявая, а ў астатніх, галоўным чынам, 3-я. Варта адзначыць, што эфектыўнасць мамаграфіі вызначаецца выяўленнем раку малочнай залозы менавіта на нулявой і першай стадыях, паколькі для больш позніх стадый існуюць іншыя спосабы абследавання, самым сучасным і інфарматыўным з якіх з'яўляецца, напрыклад, магнітна-рэзанансны тамограф.
— Узрост 50-69 гадоў рэкамендаваны для абследавання Міжнародным агенцтвам па вывучэнні раку, — тлумачыць Яўгенія Шапавал. — Гэта рэкамендацыя агульная, аднак кожная краіна мае свае асаблівасці. Агульнай рэкамендацыяй агенцтва з'яўляецца і абследаванне згаданай катэгорыі жанчын адзін раз на два гады. Зноў жа, пасля правядзення скрынінгавых даследаванняў розныя краіны вызначалі сваю перыядычнасць. У Францыі гэта, напрыклад, адзін раз на 1,5 года, у Эстоніі — раз на тры гады.
Аднак ці можна спаць спакойна гэтыя 1,5-3 гады? Ці не можа рак узнікнуць і развіцца за такі кароткі час? Аказваецца, можа. Але бывае гэта надзвычай рэдка. Гэта катэгорыя прамежкавых, так званых агрэсіўных ракаў. У такіх надзвычайных выпадках узрост можа не адыгрываць ніякай ролі. У 34-гадовай пацыенткі пухліна 1-й стадыі можа быць з нізкім злаякасным патэнцыялам, а ў 80-гадовай — агрэсіўная. Сталы ўзрост, як вядома, сам па сабе фактар рызыкі развіцця пухлін: чым старэйшы ўзрост, тым вышэйшая верагоднасць развіцця раку. Анкалогія ў маладых — гэта, хутчэй, генетычныя паломкі. Варта нагадаць, што рак малочнай залозы бывае і ў мужчын — такія выпадкі складаюць 1 працэнт ад усіх выпадкаў гэтага віду раку. Звычайна за год такі дыягназ ставіцца 30-40 мужчынам. Моцны пол павінен ведаць, што яны таксама маюць малочную, а не грудную, залозу.
Наогул да групы рызыкі ў нас адносяцца жанчыны ва ўзросце 60-64 гады, з лішняй вагой, нізкай фізічнай актыўнасцю; тыя, што кураць, любяць выпіць; бяздзетныя; тыя, у каго менструацыі рана пачаліся і позна закончыліся; якія ўжывалі гарманальныя кантрацэптывы, прэпараты эстрагенаў; з хваробамі печані і шчытападобнай залозы; чые сваякі пакутавалі ад падобнай паталогіі; якія не ўмеюць спраўляцца са стрэсам.
Святлана БАРЫСЕНКА
protas@zviazda.by
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
