Як знайсці новых сяброў, умацаваць пачуццё гумару і скінуць 19 кілаграмаў, ведае інструктар па скандынаўскай хадзьбе з Мінска
У нашай краіне гэты спорт зусім малады — больш-менш арганізавана займацца скандынаўскай хадзьбой беларусы пачалі ўсяго некалькі гадоў таму. Але для пераважнай большасці сустрэтыя на бегавых дарожках людзі з палачкамі — усё яшчэ экзотыка.
— Можам прагуляцца, хоць я сваю норму на сёння ўжо адхадзіла, — сустракае мяне каля ўвахода ў сталічны парк Чалюскінцаў маладжавая, усмешлівая жанчына. — Або, калі хочаце, прысядзем... разоў 50.
Плюс веды мінус кілаграмы
Ірына Сенцюрова водзіць «свае» групы тут і ў парку Горкага. Але перш чым вучыць іншых, яна выпрабавала на сабе, што гэта за такое моднае еўрапейскае захапленне — скандынаўская хадзьба.
— Актыўна займаюся менавіта ёй крыху больш за год. Раней проста хадзіла — таму, што займацца актыўнымі відамі спорту, кшталту бегу ці аэробікі, ужо не дазвалялі праблемы са здароўем, а не займацца нічым наогул не дазваляў склад характару: я ўсё жыццё, гадоў з 6, займалася то танцамі, то аэробікай... Гуляла штодня, незалежна ад надвор'я, у хуткім тэмпе не менш чым 2—2,5 гадзіны. А неяк сын з нявесткай, вярнуўшыся з Еўропы, спыталі: «Мама, чаму ты ходзіш проста так, калі ўся Еўропа ходзіць з палачкамі?» Літаральна праз тыдзень, істотна «пералапаціўшы» інтэрнэт, я даведалася, што ў нас такое ўжо ёсць, — знайшла ў Мінску інструктара, які праводзіў для ахвотных пробныя заняткі. І толькі ўзяўшы палкі ў рукі, я адразу адчула, што гэта — маё. Праз некалькі месяцаў атрымала сертыфікат інструктара і пачала ўжо сама вучыць іншых.
У цэлым скандынаўская хадзьба грунтуецца на дзвюх тэхніках: спартыўная хадзьба (ад пояса і ніжэй) і хадзьба на лыжах (плечы). «Калі чалавек больш-менш ведае анатомію, дзе якая мышца знаходзіцца, то гэтую хадзьбу вельмі лёгка «апрануць» на сябе, на ўласнае цела. У хуткім часе пачынаеш адчуваць, якія мышцы працуюць, і можаш распрацаваць індывідуальную праграму — што і як рабіць для падтрымання тонусу, пахудзення, дыхальнай гімнастыкі. Як бы чалавек ні хадзіў, ён сабе не нашкодзіць, карысць будзе ўсё адно. Немагчыма «няправільна хадзіць». Няправільна хадзіць — гэта сядзець на канапе! Але для дасягнення найлепшага эфекту хоць бы 1—2 разы ўсё ж лепш займацца з інструктарам, які пакажа і падкажа, як правільна ставіць ногі, каб пасля дзвюх гадзін хадзьбы назаўтра не «разваліцца» і некаторыя іншыя нюансы.
— У асноўным хто прыходзіць вучыцца? З Еўропы да нас скандынаўская хадзьба прыйшла як спорт для пажылых...
— Спачатку сапраўды гэта быў кантынгент пажылых — 65, плюс-мінус тры гады. Больш актыўныя, безумоўна, жанчыны, сярод якіх ёсць некалькі заўсёднікаў. Цяпер — мабыць, гэта сезонная з'ява — многія са старэйшых вучняў займаюцца «дачным фітнесам», і прыходзіць вялікая колькасць жанчын маладзейшых, ад 30 да 40 гадоў. Што радуе, сярод іх шмат тых, хто займаецца спортам прафесійна, інструктараў пілатэса, ёгі. Спалучаючы прыёмы з розных відаў фітнесу, можна дасягнуць вельмі цікавых вынікаў. Што да моладзі, прыходзілі некалькі чалавек мінулай восенню і зімой. Але хлопцы і дзяўчаты наведвалі ўсяго па некалькі заняткаў, потым куплялі палачкі і адпраўляліся ў вольнае плаванне. ...Аднойчы я ішла міма стадыёна, дзе займаліся хлопцы-футбалісты. Спачатку пакпілі з мяне. Калі ж праз некалькі месяцаў мы сустрэліся зноў (а з мінулага жніўня да сёння ў мяне мінус 19 кілаграмаў!), то падышлі ўдакладніць, ці праўда гэта я. А потым вырашылі і самі паспрабаваць, і мы нейкі час хадзілі разам. Вельмі цікавы, карысны для абодвух бакоў вопыт атрымаўся — мы далучылі эспандары, давалі нагрузку на плечавы пояс, змянялі тэмп... Я рада абсалютна кожнаму навічку і не ўтойваю ніякіх сакрэтаў. Наадварот, заўжды тлумачу, што і дзеля чаго мы робім: навошта размінка, замінка, тыя ці іншыя практыкаванні. А будзем мы потым хадзіць разам або людзям зручней займацца асобна, не істотна. Галоўнае, што яны будуць хадзіць і паляпшаць сваё здароўе.
«Лыжы забыліся дома»
— Ці не самае частае пытанне, якое задаюць, сустракаючы на дарожцы: «Дзе вашы лыжы»? Мы нават нейкі час хадзілі ў майках з надпісам «Лыжы забыліся дома», — смяецца Ірына. — Але збольшага навакольныя ставяцца прыязна і зацікаўлена. Многія цікавяцца: а для чаго вам гэта?
На заняткі прыходзяць з рознымі мэтамі: адным трэба пахудзець, другім — замацаваць дасягнуты дыетамі і гімнастыкай вынік. «Адна з маіх вучаніц у жніўні збіраецца ў водпуск і хоча важыць 74 кілаграмы, а ў яе 90. Прыйшла актыўна змагацца з вагой. Вынік ёсць: за месяц скінула 7 кілаграмаў». Старэйшаму пакаленню, асабліва жанчынам, якія засталіся ўдовамі, часта проста самотна, адчуваецца недахоп стасункаў. Некаторым не хапае матывацыі займацца самастойна, таму прыходзяць сем'ямі: з мужамі, дзецьмі, пляменнікамі, — а потым уцягваюцца.
Ірына падкрэслівае: пахудзець раз і назаўжды за некалькі прагулак з палачкамі немагчыма. «Калі вы хочаце заставацца падцягнутымі, маладымі, прыгожымі, здаровымі, гэта вялікая праца і перагляд усяго ладу жыцця: тут і правільнае харчаванне, і пітны рэжым, і сон, і заняткі фітнесам — абавязкова рэгулярныя».
Нават калі ў вас пэўныя праблемы са здароўем (скажам, адкладанні соляў у суставах) — гэта не нагода адмяніць фізічныя нагрузкі. Менавіта такім людзям, сцвярджае інструктар, скандынаўская хадзьба якраз паказана:
— У нас жа часта як адбываецца: «Ой, у мяне тут баліць, значыць, нічога рабіць нельга, лепш паляжу». А потым чалавеку ўсё горш і горш. Ды нават калі машыну на 5 гадоў паставіць у гараж, яна пасля такога прастою не завядзецца! Тое ж і з суставамі: яны прыдуманы прыродай дзеля таго, каб рухацца. Пры тым палкі дапамагаюць зняць нагрузку на суставы, на пазваночнік і калені, прыкладна на 15-17% вага цела адчуваецца менш, паляпшаецца крывацёк, сілкаванне тканак — павольна, але ідзе аднаўленне.
Галоўны прынцып заняткаў, як, зрэшты, і любых іншых, — пастаянства. Калі хочаце мець вынік, трэба да яго планамерна ісці. Але не прымушаць сябе, ні ў якім выпадку! Тое, чым займаешся без задавальнення, не прынясе карысці, а толькі стрэс. Зрэшты, тыя, хто займаецца даўно, сцвярджаюць, што радасць ад спорту — справа звычкі. «Напачатку сам з сабой хітрыш, перад трэніроўкай знаходзіцца процьма неадкладных, тэрміновых спраў... Калі тыдзень, другі гэта пераадолееш, то арганізм ужо не супраціўляецца, а потым і настойліва вымагае заняткаў».
— Ірына, а вы дасягнулі тых мэт, дзеля якіх пачалі хадзіць?
— Перадусім — вагу скінула. Амаль пазбавілася сваіх праблем з пазваночнікам. Палепшылася агульнае самаадчуванне, нават стала маладзей выглядаць. Калі глядзішся ў люстэрка і разумееш, што хочацца сабой любавацца, — жанчыны мяне зразумеюць... Цяпер стаўлю новыя мэты. Напрыклад, нядаўна быў калектыўны заход з Серабранкі ў Ждановічы, па шагамеру атрымалася 29,6 км — крышачку не дацягнулі да 30. Прайшлі мы іх за 6 гадзін. Гэта была для мяне першая такая доўгая дыстанцыя. Стомленасць, безумоўна, адчувалася, але гэткая... камфортная. І пэўны гонар, што мы прайшлі своеасаблівую праверку сіл. Значыць, цалкам рэальна здзейсніць і наступную ідэю — заход на тры дні вакол возера Нарач. А што яшчэ вельмі важна — пачуццё задаволенасці, калі людзі пасля заняткаў гавораць словы падзякі, і ты бачыш, што ім рэальна робіцца лепш, то разумееш, што час і сілы былі не змарнаваны, а ўкладзены асэнсавана.
5 пытанняў ад пачаткоўцаў
— У чым карысць скандынаўскай хадзьбы?
— Пачнём з таго, што скандынаўская хадзьба спальвае прыкладна на 50% больш калорый, чым звычайная, і трэніруе да 90% мышцаў цела. У працэсе заняткаў паляпшаецца пастава, стан плячэй і шыі, каардынацыя рухаў, умацоўваецца вынослівасць і агульны імунітэт. Хадзьба разрэджвае кроў, што змяншае рызыку развіцця трамбозаў і інфарктаў. Да таго ж гэты від фітнесу з'яўляецца прафілактыкай хвароб апорна-рухальнага апарату, бяссонніцы, дэпрэсіі, стрэсаў (бо расце ўзровень гармонаў радасці — эндарфінаў), упадку сіл. І што самае прыемнае — ён не вымагае спецыяльнай падрыхтоўкі.
— Ці ёсць супрацьпаказанні?
— Практычна няма. З асцярожнасцю падыходзіць да заняткаў трэба хіба толькі людзям з высокім артэрыяльным ціскам, хворым на дыябет, ВРЗ у востры перыяд і тым, у каго ёсць сур'ёзныя праблемы з пазваночнікам. У гэтых выпадках лепш папярэдне параіцца з урачамі.
— Ці падыходзяць для заняткаў звычайныя лыжныя палкі?
— У прынцыпе, падыходзяць, пры адной умове: іх трэба крыху ўкараціць. Бо ў адрозненне ад бегу на лыжах, тут даўжыня кроку меншая, адпаведна, меншая і даўжыня палкі. Палкі для скандынаўскай хадзьбы падбіраюцца па формуле: рост чалавека, памножаны на 0,66 — калі мы гаворым пра навічкоў і тых, каму трэба проста падтрымліваць фізічную форму, або на 0,7 — для падрыхтаваных спартсменаў, якія хочуць павялічыць нагрузку. Неабходны элемент — пятля на руку, або цямляк — даволі шчыльна прылягае да рукі, распрацаваны такім чынам, каб палка не «збегла» і не звалілася з рукі. Дарэчы, у палачак для скандынаўскай хадзьбы (яны ёсць і беларускай вытворчасці) таксама ёсць востры наканечнік, прадугледжаны для хадзьбы зімой альбо па прасёлачных дарогах, але пры хадзьбе па асфальце, цвёрдым пакрыцці ён закрываецца спецыяльным, крыху скошаным «башмаком».
— Колькі трэба праходзіць у дзень?
— Гэта залежыць ад стану і жадання чалавека. Пачаткоўцам і тым, у каго істотныя праблемы са здароўем, пажадана займацца зусім няшмат, але часта — скажам, праз дзень па 20-30 хвілін. Тым, хто і жадае падтрымліваць форму, варта займацца 3 разы на тыдзень па 1—1,5 гадзіны. І не забывайцеся: чым большая нагрузка, тым больш часу патрэбна на аднаўленне. Калі вы адпрацавалі 2 гадзіны ў добрым тэмпе, з дадатковымі нагрузкамі, то мінімум на двое сутак зрабіце перапынак.
— Аднаму займацца сумна дый няёмка. Дзе шукаць аднадумцаў?
— Сёння інструктары і клубы аматараў скандынаўскай хадзьбы працуюць не толькі ў Мінску, але і ў Віцебску, Брэсце, Полацку, Баранавічах, Горках, Жлобіне. У вашым горадзе ці пасёлку іх няма? Значыць, ёсць шанц стаць першым і стварыць свой клуб!
Вікторыя ЦЕЛЯШУК.
Як мы бярозавік куплялі на гандлёвай пляцоўцы лясгаса і ў лясніцтве
Творчая вечарына народнага артыста Беларусі прайшла ў адной з мінскіх гімназій.