Вы тут

«Ня­пра­віль­на ха­дзіць — гэ­та ся­дзець на ка­на­пе!»


Як знай­сці но­вых сяб­роў, ума­ца­ваць па­чуц­цё гу­ма­ру і скі­нуць 19 кі­ла­гра­маў, ве­дае ін­струк­тар па скан­ды­наў­скай ха­дзьбе з Мін­ска

У на­шай кра­і­не гэ­ты спорт зу­сім ма­ла­ды — больш-менш ар­га­ні­за­ва­на зай­мац­ца скан­ды­наў­скай хадзь­бой бе­ла­ру­сы па­ча­лі ўся­го не­каль­кі га­доў та­му. Але для пе­ра­важ­най боль­шас­ці су­стрэ­тыя на бе­га­вых да­рож­ках лю­дзі з па­лач­ка­мі — усё яшчэ эк­зо­ты­ка.

2— Мо­жам пра­гу­ляц­ца, хоць я сваю нор­му на сён­ня ўжо ад­ха­дзі­ла, — су­стра­кае мя­не ка­ля ўва­хо­да ў ста­ліч­ны парк Ча­люс­кін­цаў ма­ла­джа­вая, усмеш­лі­вая жан­чы­на. — Або, ка­лі хо­ча­це, пры­ся­дзем... ра­зоў 50.

Плюс ве­ды мі­нус кі­ла­гра­мы

Іры­на Сен­цю­ро­ва во­дзіць «свае» гру­пы тут і ў пар­ку Гор­ка­га. Але перш чым ву­чыць ін­шых, яна вы­пра­ба­ва­ла на са­бе, што гэ­та за та­кое мод­нае еў­ра­пей­скае за­хап­лен­не — скан­ды­наў­ская хадзь­ба.

— Ак­тыў­на зай­ма­ю­ся ме­на­ві­та ёй кры­ху больш за год. Ра­ней прос­та ха­дзі­ла — та­му, што зай­мац­ца ак­тыў­ны­мі ві­да­мі спор­ту, кштал­ту бе­гу ці аэ­ро­бі­кі, ужо не да­зва­ля­лі праб­ле­мы са зда­роў­ем, а не зай­мац­ца ні­чым на­огул не да­зва­ляў склад ха­рак­та­ру: я ўсё жыц­цё, га­доў з 6, зай­ма­ла­ся то тан­ца­мі, то аэ­ро­бі­кай... Гу­ля­ла што­дня, не­за­леж­на ад на­двор'я, у хут­кім тэм­пе не менш чым 2—2,5 га­дзі­ны. А не­як сын з ня­вест­кай, вяр­нуў­шы­ся з Еў­ро­пы, спы­та­лі: «Ма­ма, ча­му ты хо­дзіш прос­та так, ка­лі ўся Еў­ро­па хо­дзіць з па­лач­ка­мі?» Лі­та­раль­на праз ты­дзень, іс­тот­на «пе­ра­ла­па­ціў­шы» ін­тэр­нэт, я да­ве­да­ла­ся, што ў нас та­кое ўжо ёсць, — знай­шла ў Мін­ску ін­струк­та­ра, які пра­во­дзіў для ах­вот­ных проб­ныя за­ня­ткі. І толь­кі ўзяў­шы пал­кі ў ру­кі, я ад­ра­зу ад­чу­ла, што гэ­та — маё. Праз не­каль­кі ме­ся­цаў атры­ма­ла сер­ты­фі­кат ін­струк­та­ра і па­ча­ла ўжо са­ма ву­чыць ін­шых.

У цэ­лым скан­ды­наў­ская хадзь­ба грун­ту­ец­ца на дзвюх тэх­ні­ках: спар­тыў­ная хадзь­ба (ад по­яса і ні­жэй) і хадзь­ба на лы­жах (пле­чы). «Ка­лі ча­ла­век больш-менш ве­дае ана­то­мію, дзе якая мыш­ца зна­хо­дзіц­ца, то гэ­тую хадзь­бу вель­мі лёг­ка «апра­нуць» на ся­бе, на ўлас­нае це­ла. У хут­кім ча­се па­чы­на­еш ад­чу­ваць, якія мыш­цы пра­цу­юць, і мо­жаш рас­пра­ца­ваць ін­ды­ві­ду­аль­ную пра­гра­му — што і як ра­біць для пад­тры­ман­ня то­ну­су, па­ху­дзен­ня, ды­халь­най гім­нас­ты­кі. Як бы ча­ла­век ні ха­дзіў, ён са­бе не на­шко­дзіць, ка­рысць бу­дзе ўсё ад­но. Не­маг­чы­ма «ня­пра­віль­на ха­дзіць». Ня­пра­віль­на ха­дзіць — гэ­та ся­дзець на ка­на­пе! Але для да­сяг­нен­ня най­леп­ша­га эфек­ту хоць бы 1—2 ра­зы ўсё ж лепш зай­мац­ца з ін­струк­та­рам, які па­ка­жа і пад­ка­жа, як пра­віль­на ста­віць но­гі, каб пас­ля дзвюх га­дзін ха­дзьбы на­заўт­ра не «раз­ва­ліц­ца» і не­ка­то­рыя ін­шыя ню­ан­сы.

— У асноў­ным хто пры­хо­дзіць ву­чыц­ца? З Еў­ро­пы да нас скан­ды­наў­ская хадзь­ба прый­шла як спорт для па­жы­лых...

— Спа­чат­ку са­праў­ды гэ­та быў кан­тын­гент па­жы­лых — 65, плюс-мі­нус тры га­ды. Больш ак­тыў­ныя, без­умоў­на, жан­чы­ны, ся­род якіх ёсць не­каль­кі заў­сёд­ні­каў. Ця­пер — ма­быць, гэ­та се­зон­ная з'я­ва — мно­гія са ста­рэй­шых вуч­няў зай­ма­юц­ца «дач­ным фіт­не­сам», і пры­хо­дзіць вя­лі­кая коль­касць жан­чын ма­ла­дзей­шых, ад 30 да 40 га­доў. Што ра­дуе, ся­род іх шмат тых, хто зай­ма­ец­ца спор­там пра­фе­сій­на, ін­струк­та­раў пі­ла­тэ­са, ёгі. Спа­лу­ча­ю­чы пры­ёмы з роз­ных ві­даў фіт­не­су, мож­на да­сяг­нуць вель­мі ці­ка­вых вы­ні­каў. Што да мо­ла­дзі, пры­хо­дзі­лі не­каль­кі ча­ла­век мі­ну­лай во­сен­ню і зі­мой. Але хлоп­цы і дзяў­ча­ты на­вед­ва­лі ўся­го па не­каль­кі за­ня­ткаў, по­тым куп­ля­лі па­лач­кі і ад­праў­ля­лі­ся ў воль­нае пла­ван­не. ...Ад­ной­чы я іш­ла мі­ма ста­ды­ё­на, дзе зай­ма­лі­ся хлоп­цы-фут­ба­ліс­ты. Спа­чат­ку па­кпі­лі з мя­не. Ка­лі ж праз не­каль­кі ме­ся­цаў мы су­стрэ­лі­ся зноў (а з мі­ну­ла­га жніў­ня да сён­ня ў мя­не мі­нус 19 кі­ла­гра­маў!), то па­ды­шлі ўдак­лад­ніць, ці праў­да гэ­та я. А по­тым вы­ра­шы­лі і са­мі па­спра­ба­ваць, і мы ней­кі час ха­дзі­лі ра­зам. Вель­мі ці­ка­вы, ка­рыс­ны для абод­вух ба­коў во­пыт атры­маў­ся — мы да­лу­чы­лі эс­пан­да­ры, да­ва­лі на­груз­ку на пле­ча­вы по­яс, змя­ня­лі тэмп... Я ра­да аб­са­лют­на кож­на­му на­віч­ку і не ўтой­ваю ні­я­кіх сак­рэ­таў. На­ад­ва­рот, заўж­ды тлу­ма­чу, што і дзе­ля ча­го мы ро­бім: на­вош­та раз­мін­ка, за­мін­ка, тыя ці ін­шыя прак­ты­ка­ван­ні. А бу­дзем мы по­тым ха­дзіць ра­зам або лю­дзям зруч­ней зай­мац­ца асоб­на, не іс­тот­на. Га­лоў­нае, што яны бу­дуць ха­дзіць і па­ляп­шаць сваё зда­роўе.

«Лы­жы за­бы­лі­ся до­ма»

— Ці не са­мае час­тае пы­тан­не, якое за­да­юць, су­стра­ка­ю­чы на да­рож­цы: «Дзе ва­шы лы­жы»? Мы на­ват ней­кі час ха­дзі­лі ў май­ках з над­пі­сам «Лы­жы за­бы­лі­ся до­ма», — смя­ец­ца Іры­на. — Але зболь­ша­га на­ва­коль­ныя ста­вяц­ца пры­яз­на і за­ці­каў­ле­на. Мно­гія ці­ка­вяц­ца: а для ча­го вам гэ­та?

На за­ня­ткі пры­хо­дзяць з роз­ны­мі мэ­та­мі: ад­ным трэ­ба па­ху­дзець, дру­гім — за­ма­ца­ваць да­сяг­ну­ты ды­е­та­мі і гім­нас­ты­кай вы­нік. «Ад­на з ма­іх ву­ча­ніц у жніў­ні збі­ра­ец­ца ў вод­пуск і хо­ча ва­жыць 74 кі­ла­гра­мы, а ў яе 90. Прый­шла ак­тыў­на зма­гац­ца з ва­гой. Вы­нік ёсць: за ме­сяц скі­ну­ла 7 кі­ла­гра­маў». Ста­рэй­ша­му па­ка­лен­ню, асаб­лі­ва жан­чы­нам, якія за­ста­лі­ся ўдо­ва­мі, час­та прос­та са­мот­на, ад­чу­ва­ец­ца не­да­хоп ста­сун­каў. Не­ка­то­рым не ха­пае ма­ты­ва­цыі зай­мац­ца са­ма­стой­на, та­му пры­хо­дзяць сем'­я­мі: з му­жа­мі, дзець­мі, пля­мен­ні­ка­мі, — а по­тым уцяг­ва­юц­ца.

Іры­на пад­крэс­лі­вае: па­ху­дзець раз і на­заўж­ды за не­каль­кі пра­гу­лак з па­лач­ка­мі не­маг­чы­ма. «Ка­лі вы хо­ча­це за­ста­вац­ца пад­цяг­ну­ты­мі, ма­ла­ды­мі, пры­го­жы­мі, зда­ро­вы­мі, гэ­та вя­лі­кая пра­ца і пе­ра­гляд уся­го ла­ду жыц­ця: тут і пра­віль­нае хар­ча­ван­не, і піт­ны рэ­жым, і сон, і за­ня­ткі фіт­не­сам — аба­вяз­ко­ва рэ­гу­ляр­ныя».

3На­ват ка­лі ў вас пэў­ныя праб­ле­мы са зда­роў­ем (ска­жам, ад­кла­дан­ні со­ляў у су­ста­вах) — гэ­та не на­го­да ад­мя­ніць фі­зіч­ныя на­груз­кі. Ме­на­ві­та та­кім лю­дзям, сцвяр­джае ін­струк­тар, скан­ды­наў­ска­я хадзь­ба як­раз па­ка­за­на:

— У нас жа час­та як ад­бы­ва­ец­ца: «Ой, у мя­не тут ба­ліць, зна­чыць, ні­чо­га ра­біць нель­га, лепш па­ля­жу». А по­тым ча­ла­ве­ку ўсё горш і горш. Ды на­ват ка­лі ма­шы­ну на 5 га­доў па­ста­віць у га­раж, яна пас­ля та­ко­га пра­стою не за­вя­дзец­ца! Тое ж і з су­ста­ва­мі: яны пры­ду­ма­ны пры­ро­дай дзе­ля та­го, каб ру­хац­ца. Пры тым пал­кі да­па­ма­га­юць зняць на­груз­ку на су­ста­вы, на па­зва­ноч­нік і ка­ле­ні, пры­клад­на на 15-17% ва­га це­ла ад­чу­ва­ец­ца менш, па­ляп­ша­ец­ца кры­ва­цёк, сіл­ка­ван­не тка­нак — па­воль­на, але ідзе ад­наў­лен­не.

Га­лоў­ны прын­цып за­ня­ткаў, як, зрэш­ты, і лю­бых ін­шых, — па­ста­ян­ства. Ка­лі хо­ча­це мець вы­нік, трэ­ба да яго пла­на­мер­на іс­ці. Але не пры­му­шаць ся­бе, ні ў якім вы­пад­ку! Тое, чым зай­ма­еш­ся без за­да­валь­нен­ня, не пры­ня­се ка­рыс­ці, а толь­кі стрэс. Зрэш­ты, тыя, хто зай­ма­ец­ца даў­но, сцвяр­джа­юць, што ра­дасць ад спор­ту — спра­ва звыч­кі. «На­па­чат­ку сам з са­бой хіт­рыш, пе­рад трэ­ні­роў­кай зна­хо­дзіц­ца проць­ма не­ад­клад­ных, тэр­мі­но­вых спраў... Ка­лі ты­дзень, дру­гі гэ­та пе­ра­адо­ле­еш, то ар­га­нізм ужо не су­пра­ціў­ля­ец­ца, а по­тым і на­стой­лі­ва вы­ма­гае за­ня­ткаў».

— Іры­на, а вы да­сяг­ну­лі тых мэт, дзе­ля якіх па­ча­лі ха­дзіць?

— Пе­рад­усім — ва­гу скі­ну­ла. Амаль па­зба­ві­ла­ся сва­іх праб­лем з па­зва­ноч­ні­кам. Па­леп­шы­ла­ся агуль­нае са­ма­ад­чу­ван­не, на­ват ста­ла ма­ла­дзей вы­гля­даць. Ка­лі гля­дзіш­ся ў люс­тэр­ка і ра­зу­ме­еш, што хо­чац­ца са­бой лю­ба­вац­ца, — жан­чы­ны мя­не зра­зу­ме­юць... Ця­пер стаў­лю но­выя мэ­ты. На­прык­лад, ня­даў­на быў ка­лек­тыў­ны за­ход з Се­раб­ран­кі ў Жда­но­ві­чы, па ша­га­ме­ру атры­ма­ла­ся 29,6 км — кры­шач­ку не да­цяг­ну­лі да 30. Прай­шлі мы іх за 6 га­дзін. Гэ­та бы­ла для мя­не пер­шая та­кая доў­гая дыс­тан­цыя. Стом­ле­насць, без­умоў­на, ад­чу­ва­ла­ся, але гэт­кая... кам­форт­ная. І пэў­ны го­нар, што мы прай­шлі свое­асаб­лі­вую пра­вер­ку сіл. Зна­чыць, цал­кам рэ­аль­на здзейс­ніць і на­ступ­ную ідэю — за­ход на тры дні ва­кол во­зе­ра На­рач. А што яшчэ вель­мі важ­на — па­чуц­цё за­да­во­ле­нас­ці, ка­лі лю­дзі пас­ля за­ня­ткаў га­во­раць сло­вы па­дзя­кі, і ты ба­чыш, што ім рэ­аль­на ро­біц­ца лепш, то ра­зу­ме­еш, што час і сі­лы бы­лі не змар­на­ва­ны, а ўкла­дзе­ны асэн­са­ва­на.

5 пы­тан­няў ад па­чат­коў­цаў

— У чым ка­рысць скан­ды­наў­скай хадзь­бы?

— Пач­нём з та­го, што скан­ды­наў­ская хадзь­ба спаль­вае пры­клад­на на 50% больш ка­ло­рый, чым звы­чай­ная, і трэ­ні­руе да 90% мыш­цаў це­ла. У пра­цэ­се за­ня­ткаў па­ляп­ша­ец­ца па­ста­ва, стан пля­чэй і шыі, ка­ар­ды­на­цыя ру­хаў, ума­цоў­ва­ец­ца вы­нос­лі­васць і агуль­ны іму­ні­тэт. Хадзь­ба раз­рэ­джвае кроў, што змян­шае ры­зы­ку раз­віц­ця трам­бо­заў і ін­фарк­таў. Да та­го ж гэ­ты від фіт­не­су з'яў­ля­ец­ца пра­фі­лак­ты­кай хва­роб апор­на-ру­халь­на­га апа­ра­ту, бяс­сон­ні­цы, дэ­прэ­сіі, стрэ­саў (бо рас­це ўзро­вень гар­мо­наў ра­дас­ці — эн­да­рфі­наў), упад­ку сіл. І што са­мае пры­ем­нае — ён не вы­ма­гае спе­цы­яль­най пад­рых­тоў­кі.

— Ці ёсць су­праць­па­ка­зан­ні?

— Прак­тыч­на ня­ма. З асця­рож­нас­цю па­ды­хо­дзіць да за­ня­ткаў трэ­ба хі­ба толь­кі лю­дзям з вы­со­кім ар­тэ­рыя­льным ціс­кам, хво­рым на дыя­бет, ВРЗ у вост­ры пе­ры­яд і тым, у ка­го ёсць сур'­ёз­ныя праб­ле­мы з па­зва­ноч­ні­кам. У гэ­тых вы­пад­ках лепш па­пя­рэд­не па­ра­іц­ца з ура­ча­мі.

— Ці па­ды­хо­дзяць для за­ня­ткаў звы­чай­ныя лыж­ныя пал­кі?

— У прын­цы­пе, па­ды­хо­дзяць, пры ад­ной умо­ве: іх трэ­ба кры­ху ўка­ра­ціць. Бо ў ад­роз­нен­не ад бе­гу на лы­жах, тут даў­жы­ня кро­ку мен­шая, ад­па­вед­на, мен­шая і даў­жы­ня пал­кі. Пал­кі для скан­ды­наў­скай хадзь­бы пад­бі­ра­юц­ца па фор­му­ле: рост ча­ла­ве­ка, па­мно­жа­ны на 0,66 — ка­лі мы га­во­рым пра на­віч­коў і тых, ка­му трэ­ба прос­та пад­трым­лі­ваць фі­зіч­ную фор­му, або на 0,7 — для пад­рых­та­ва­ных спарт­сме­наў, якія хо­чуць па­вя­лі­чыць на­груз­ку. Не­аб­ход­ны эле­мент — пят­ля на ру­ку, або цям­ляк — да­во­лі шчыль­на пры­ля­гае да ру­кі, рас­пра­ца­ва­ны та­кім чы­нам, каб пал­ка не «збег­ла» і не зва­лі­ла­ся з ру­кі. Да­рэ­чы, у па­ла­чак для скан­ды­наў­скай хадзь­бы (яны ёсць і бе­ла­рус­кай вы­твор­час­ці) так­са­ма ёсць вост­ры на­ка­неч­нік, пра­ду­гле­джа­ны для хадзь­бы зі­мой аль­бо па пра­сё­лач­ных да­ро­гах, але пры хадзь­бе па ас­фаль­це, цвёр­дым па­крыц­ці ён за­кры­ва­ец­ца спе­цы­яль­ным, кры­ху ско­ша­ным «баш­ма­ком».

— Коль­кі трэ­ба пра­хо­дзіць у дзень?

— Гэ­та за­ле­жыць ад ста­ну і жа­дан­ня ча­ла­ве­ка. Па­чат­коў­цам і тым, у ка­го іс­тот­ныя праб­ле­мы са зда­роў­ем, па­жа­да­на зай­мац­ца зу­сім ня­шмат, але час­та — ска­жам, праз дзень па 20-30 хві­лін. Тым, хто і жа­дае пад­трым­лі­ваць фор­му, вар­та зай­мац­ца 3 ра­зы на ты­дзень па 1—1,5 га­дзі­ны. І не за­бы­вай­це­ся: чым боль­шая на­груз­ка, тым больш ча­су па­трэб­на на ад­наў­лен­не. Ка­лі вы ад­пра­ца­ва­лі 2 га­дзі­ны ў доб­рым тэм­пе, з да­дат­ко­вы­мі на­груз­ка­мі, то мі­ні­мум на двое су­так зра­бі­це пе­ра­пы­нак.

— Ад­на­му зай­мац­ца сум­на дый ня­ём­ка. Дзе шу­каць ад­на­дум­цаў?

— Сён­ня ін­струк­та­ры і клу­бы ама­та­раў скан­ды­наў­скай хадзь­бы пра­цу­юць не толь­кі ў Мін­ску, але і ў Ві­цеб­ску, Брэс­це, По­лац­ку, Ба­ра­на­ві­чах, Гор­ках, Жло­бі­не. У ва­шым го­ра­дзе ці па­сёл­ку іх ня­ма? Зна­чыць, ёсць шанц стаць пер­шым і ства­рыць свой клуб!

Вік­то­рыя ЦЕ­ЛЯ­ШУК.

Выбар рэдакцыі

Рэгіёны

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Як мы бярозавік куплялі на гандлёвай пляцоўцы лясгаса і ў лясніцтве

Культура

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Творчая вечарына народнага артыста Беларусі прайшла ў адной з мінскіх гімназій.