Прыкладна паўгода таму ў складзе Нацыянальнай акадэміі навук з'явілася новае падраздзяленне — Навукова-вытворчы цэнтр шматфункцыянальных беспілотных комплексаў. Такія змяненні ў структуры адбыліся не проста так — вытворчасць беспілотных лятальных апаратаў (БЛА) становіцца адным з самых паспяховых кірункаў працы беларускіх навукоўцаў: заключаны шматлікія кантракты з кампаніямі з усяго свету, мадэльны рад пастаянна папаўняецца новымі прадуктамі... Карэспандэнты «Звязды» наведаліся на вытворчасць і даведаліся, якія перспектывы ў беларускага беспілотнага авіябудаўніцтва.
— Гэта наш новы і, як мы разлічваем, флагманскі прадукт — «Буравеснік», — распавядае загадчык арганізацыйна-планавага аддзела Навукова-вытворчага цэнтра шматфункцыянальных беспілотных комплексаў Яўген ФІЛЯГІН. — Работа над ім ішла больш за пяць гадоў. Дальнасць палёту — 290 кіламетраў, у паветры апарат можа знаходзіцца да 6-8 гадзін. Крэйсерская хуткасць 150 кіламетраў за гадзіну, максімальная — 220. Функцыянал комплексу самы шырокі. У першую чаргу гэта зандзіраванне зямной паверхні. На ім усталявана камера, якая можа працаваць і ў інфрачырвоным рэжыме, што дазваляе ў любы час сутак знайсці любыя крыніцы цяпла на зямлі. Таму апарат становіцца вельмі патрэбным для супрацоўнікаў Міністэрства па надзвычайных сітуацыях, бо з яго дапамогай можна вельмі хутка знаходзіць і, адпаведна, лакалізоўваць пажары. Мы можам не толькі «ўбачыць» агонь на вялікай адлегласці, але і дакладна вылічыць яго каардынаты.
Выкарыстаннем у МНС магчымасці «Буравесніка» не абмяжоўваюцца. Ён можа несці да 70 кілаграмаў нагрузкі, напрыклад дазіметрычную апаратуру. З вышыні 200—300 метраў можна замерыць узровень радыяцыі зямной паверхні. З улікам неабходнасці кантраляваць узровень радыяцыйнага забруджвання тэрыторыі і аб'ектаў пасля чарнобыльскай аварыі і будаўніцтва Беларускай атамнай станцыі вартасць распрацоўкі цяжка пераацаніць. Упраўленне апаратам ажыццяўляюць два аператары: адзін кіруе непасрэдна самалётам, другі — усталяванай оптыкай, датчыкам радыяцыі і іншай апаратурай.
Па словах Яўгена Філягіна, аналагаў «Буравесніку» на тэрыторыі СНД няма. Найбольш блізкі па характарыстыках апарат — амерыканскі RQ-7 Shadow. Пры гэтым наш беспілотнік лічыцца беларускім па праве — каля 70% камплектуючых зроблены на тэрыторыі краіны. Імпартаваць пакуль даводзіцца рухавікі (іх набываюць у Германіі), оптыку. «Але галоўнае, што ўвесь розум, усе «мазгі» тут нашы», — сцвярджае спецыяліст. Тым не менш прадпрыемства імкнецца да поўнай аўтаномнасці ад замежных паставак.
Вядома, у мадэльным радзе цэнтра не толькі «Буравеснік». Ёсць яшчэ больш раннія «Бусел М» і «Бусел М-50», іх ужо пастаўляюць у шэраг краін. Апараты адрозніваюцца дальнасцю і працягласцю палёту. Першы можа пакрыць адлегласць у 50 кіламетраў і вярнуцца назад на працягу 1,5 гадзіны, другі — да 70 кіламетраў за 2,5 гадзіны. Выкарыстоўваюцца для тых жа мэт: зандзіраванне лясоў, палёў, тарфянікаў, праверка трубаправодаў і ліній электраперадачы. Яшчэ адна сфера прымянення — пошук людзей, якія заблукалі ў лесе. Акрамя гэтага, на прадпрыемстве робяць і... дырыжаблі. Гэтыя беспілотнікі адрозніваюцца вялікай працягласцю палёту, бо энергіі на пад'ём і ўтрыманне ў паветры не патрабуецца, але выкарыстоўвацца могуць толькі ў спакойнае надвор'е.
— Сёлета мы завяршаем работу над тэхнічным заданнем і доследна-канструктарскімі работамі па «Буравесніку», — кажа спецыяліст. — Пасля гэтага вытворчасць будзе пераведзена на «серыю». Калі заказчыкаў будзе шмат, тэрмін зборкі аднаго самалёта складзе каля 3-4 месяцаў. Я мяркую, што праблем з попытам не будзе, бо да апарата прыглядаюцца вельмі многія нашы партнёры: Расія, Арабскія Эміраты, Туркменістан, Казахстан, В'етнам. На выставе «БелАгра» былі кантакты з кампаніямі з Блізкага Усходу.
Зараз у цэнтры працуюць над ваенным выкарыстаннем беспілотнікаў, гэта робіцца па замове Міністэрства абароны. Новы апарат распрацоўваецца на базе «Буравесніка», працоўная назва — «Стэпавы арол». Ён будзе важыць амаль тону, зможа несці 220 кілаграмаў грузу, развіваць хуткасць у 255 кіламетраў за гадзіну і знаходзіцца ў паветры амаль суткі. Ёсць і распрацоўкі па высокадакладнай беспілотнай зброі — дронах-«камікадзэ», якія пад кіраўніцтвам аператара могуць атакаваць дробныя цэлі. Сферай прымянення такіх беспілотнікаў у цэнтры бачаць, напрыклад, антытэрарыстычныя аперацыі, калі нельга нашкодзіць заложнікам ці грамадзянскай інфраструктуры, выкарыстоўваючы артылерыю і іншыя цяжкія віды зброі. «Але ўсё, што мы распрацоўваем для ваенных, абавязкова знойдзе прымяненне і ў грамадзянскай авіяцыі, — падкрэслівае Яўген Філягін. — Скажам, той жа «Стэпавы арол» можа працаваць у сельскай гаспадарцы».
Працягваецца і мадыфікацыя існуючых мадэляў. Напрыклад, праблему «Буслоў» з пасадкай (апарат прызямляецца на фюзеляж і часам атрымлівае пашкоджанні) ужо вырашылі: дадалі памякчальныя падушкі, якія аўтаматычна надзімаюцца ў момант раскрыцця парашута.
— Самым балючым пытаннем для нас пакуль застаецца кошт, — расказвае загадчык арганізацыйна-планавага аддзела. — Пакуль мы не можам дакладна сказаць, якая будзе цана на той жа «Буравеснік», бо пакуль няма «серыі». Але па папярэдніх разліках, наш комплекс (з двух самалётаў) будзе каштаваць у два-тры разы танней за той жа амерыканскі комплекс RQ-7 Shadow, які цяпер абходзіцца пакупнікам прыкладна ў дзесяць мільёнаў долараў.
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
