Міхась МІРАНОВІЧ. ГРЫБНАЯ ВОСЕНЬ

Міхась МІРАНОВІЧ

Страчкі і смаржкі

Грыбны сезон пачынаецца ў нас страчкамі і смаржкамі адразу, як сыдзе снег.

Спачатку жонка ўспрымала ў штыкі ўсе мае спробы прывезці іх дадому: «Не хапала яшчэ атруціцца гэтымі паганкамі!..»

Але аднойчы, калі жонкі і дачкі не было дома, я прывёз кошык першых вясновых грыбоў і пачаў іх гатаваць. Адварыў раз — зліў ваду. Потым зноў паўтарыў. Затым добра прамыў. (Гэта каб падстрахавацца, бо ці то страчкі, ці то смаржкі ўтрымліваюць ядавітыя рэчывы. А каб не зблытаць, лепш двойчы адварыць і тыя, і другія.) І нарэшце падсмажыў іх з цыбуляй на алеі, з мукою і смятанаю.

Калі жонка з дачкою вярнуліся дадому, адразу ж пабеглі на кухню.

Адбыўся наступны дыялог.

— Чым гэта так смачна пахне, што ажно ў пад’ездзе чуваць?

— Ды вы ўсё роўна есці не будзеце, — абыякава адказаў я. — Гэта тая самая атрута — страчкі са смаржкамі. А ты сам каштаваў?

— Ды адну патэльню ўжо з’еў.

— А даўно?

— Гадзіны са дзве назад.

— І пакуль нічога не адчуваеш?

— Адчуваю. Хачу і гэтую патэльню спажыць.

Але мне не далі. З’елі без мяне.

З таго часу страчкі і смаржкі я збіраю кожную вясну.

Па компасе

Паехалі мы аднойчы на службовым аўтобусе ў лес у грыбы. Дамовіліся далёка не адыходзіцца, паколькі мясцовасць усё ж незнаёмая.

— Мне баяцца нечага, — сказаў Іван Іванавіч, былы лётчык, штурман эскадрыллі. — У мяне армейскі

компас.

У вызначаны час сабраліся каля аўтобуса. Прыйшлі ўсе, няма толькі Івана Іванавіча. Пакрычалі, пасігналілі… Безвынікова. Пачакалі гадзіну звыш дамоўленага часу. Пасля яшчэ адну. І яшчэ... Калі пачало цямнець, вырашылі вяртацца.

Іван Іванавіч знайшоўся толькі ўвечары наступнага дня. Па сваім компасе ён выйшаў… недзе ў Расіі.

І ўжо адтуль на рэйсавым аўтобусе дабіраўся дадому.

— У самалёце па компасе прасцей арыентавацца, — апраўдваўся ён потым. — Там усё зверху бачна, як на далоні, а тут...

Мы не спрачаліся.

Гаркушкі

Як любілі выхваляцца грыбнікі нашага аддзела адзін перад адным у курылцы пасля выхадных:

— Я мінулы раз сотню падасінавікаў прывёз!

— А я два вядры маслякоў сабраў!

— А я браў толькі баравікі — на іншыя месца не было!

Наслухаўшыся гэтых «зуброў ціхага палявання», у наступны раз, вяртаючыся з імі з грыбоў, ты ўпотай запіхваеш свой кошык далей пад сядзенне, каб ніхто не ўбачыў твае сыраежкі ды мачонікі-гаркушкі...

Але высветлілася, што іх збіраў не я адзін. У Віктара Барысавіча ў кошыку ляжалі менавіта адны гаркушкі. У мяне хоць для прыліку зверху красавалася некалькі «выпадковых» баравікоў.

Віктар Барысавіч, як пасмейваліся з яго бывалыя грыбнікі, ішоў па лесе, як бульдозер — збіраў усё!

Пасля яго не заставалася ні адной сыраежкі, ніводнай гаркушкі… Таму ўся порцыя кпінаў і насмешак падчас дарогі дадому даставалася менавіта гэтаму «ўсёеднаму» грыбніку.

Калі перад Новым годам пачалі абмяркоўваць меню навагодняга калектыўнага стала (у тыя часы застолле на рабоце хоць афіцыйна не заахвочвалася, але і не забаранялася), то адзін з бывалых грыбнікоў паабяцаў прынесці слоік марынаваных лісічак, другі — маслякоў, трэці — саміх баравікоў. А Віктар Барысавіч прынёс гаркушкі.

Потым, за сталом, назіралася такая карціна: усе каштуюць лісічкі, маслякі, баравікі і потым ядуць… толькі гаркушкі Віктара Барысавіча!

Ён прыгатаваў іх так, што ніякі масляк, ніякі баравік не ішоў з імі ні ў якое параўнанне.

У наступны грыбны сезон кпінаў у адрас Віктара Барысавіча і яго гаркушак больш не чулася.

Спыніся, дождж!

Цэлы тыдзень ідзе дождж.

У чарговы раз ранкам, зірнуўшы ў залітае дажджом акно, не вытрымаўшы, я абурыўся:

— Ну, навошта нам столькі грыбоў? Куды іх падзенем?!

Збор

«па-замежнаму»

Пасля аперацыі мне забаранілі ўжываць грыбы і падымаць цяжар больш за пяць кілаграмаў.

А пачатак восені ў тым годзе выдаўся такім грыбным!..

— Нельга табе ў грыбы! — у каторы раз строга заўважае жонка.

Я не здаюся. А згадаўшы кадры з тэлеперадачы «Дыялогі пра рыбалку» пра «замежную» традыцыю, дзе рыбу ловяць, узважваюць, фатаграфуюцца з ёй, а затым адпускаюць, бадзёра адказваю:

— І я грыбы буду гэтак жа рэзаць! Назбіраю пяць кілаграмаў — высыплю пад дрэва, сфатаграфую на мабільны тэлефон і пайду шукаць далей…

Ідэя

Хадзіў у грыбы позняй восенню. Лес спрэс засыпаны лісцем. Дзе ты той грыб убачыш!

Але з’явілася адна ідэя: ісці варта разам з жонкай. Яна крочыць уперадзе і разганяе мятлой лісце, а ты ззаду збіраеш грыбы…

Тэорыя і практыка

Вяртаючыся дадому з поўнай кашолкай, з набітым рукзаком ды яшчэ з торбамі ў руках і ледзьве не ў зубах, ідзеш, намагаючыся глядзець толькі пад ногі, каб, крый бог, не заўважыць дзе яшчэ грыб, якому ўжо зусім няма месца! Але грыбы, як наўмысна, раз-пораз перабягаюць табе дарогу. І такія харошыя, маладыя, што ніяк нельга не спыніцца, і, нягледзячы на тое, што тэарэтычна няма ніякага месца, ты ўсё ж практычна зразаеш іх ды спрабуеш кудысьці запіхнуць…

Як добра!..

За акном — зіма. На вуліцы — мароз ды завея. А я ляжу на канапе і гляджу па чарзе на Youtubе відэаролікі пра рыбалку і пра збор грыбоў.

Ролікі вельмі рэалістычныя. Нібыта сам закідваеш вудачку, напружана сочыш за паплаўком, імкнешся не прапусціць момант, каб своечасова падсекчы (калі паплавок, крыху патанцаваўшы, пачынае тануць), а потым выцягваеш на бераг карася…

Або ідзеш па ўзлеску, зазірнеш пад асінку — бачыш падасінавік-мезенчык, каля яго — другі, трэці. Пад елкай зразаеш таўстапузага здаравяка баравіка. Непадалёк заўважаеш яшчэ некалькіх яго братоў! Іншы раз хочацца падказаць аператару, што ён прапусціў баравічок за пяньком ці падасінавічак пад лістом…

Ляжыш на канапе і думаеш: «Як усё-ткі добра, што раней не было відэаролікаў! А то так бы прамарнаваў час і ніколі не патрымаў бы ў руках ні вудачкі, ні кошыка з грыбамі!..»

г. Віцебск.