Прэзідэнт краіны пасля нарад з ваенным і эканамічным блокамі ўрада даў даручэнне данесці інфармацыю аб бягучай ваенна-палітычнай і сацыяльна-эканамічнай абстаноўцы да грамадскасці. У выніку аператыўна ў сталічным Доме афіцэраў адбыліся дзве сустрэчы. Першая з іх — брыфінг для прадстаўнікоў грамадскіх арганізацый, экспертнай супольнасці, лідараў буйных грамадскіх аб'яднанняў і палітычных партый, блогераў і сродкаў масавай інфармацыі. Яе мадэратарам выступіў намеснік кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта Ігар Луцкі, які адзначыў неабходнасць аператыўна інфармаваць грамадскасць па названых пытаннях кіраўніцтвам Міністэрства абароны, Дзяржпагранкамітэта, Камітэта дзяржаўнай бяспекі і Міністэрства эканомікі. Другая сустрэча адбылася ўчора з прадстаўнікамі сілавых ведамстваў. Акрамя кіраўніцтва сілавога блока, перад прысутнымі выступіў прэм'ер-міністр краіны Раман Галоўчанка. Як адзначыў мадэратар гэтай сустрэчы, дзяржаўны сакратар Савета бяспекі Аляксандр Вальфовіч, аб'ектыўную інфармацыю варта даносіць да калектываў, і такія сустрэчы з кіраўнікамі сілавых ведамстваў і эканамічнага блока ўрада будуць праходзіць і далей — на наступным тыдні яны сустрэнуцца з калектывамі буйных прадпрыемстваў.
Асноўныя вытрымкі з выступленняў спікераў сустрэч па пытаннях прыгранічнай, ваеннай і эканамічнай бяспекі прыводзім у нашым матэрыяле.
«Дзяржавы заходняй цывілізацыі ваююць за сваё багатае жыццё рукамі ўкраінцаў»
Аб сітуацыі ў ваеннай сферы ў краінах-суседках Беларусі расказаў міністр абароны Віктар Хрэнін.
— Аб'ектыўная ваенна-палітычная абстаноўка вакол нашых граніц складваецца вельмі няпростая. Яна развіваецца пад уплывам беспрэцэдэнтнага ваенна-палітычнага супрацьборства паміж Расіяй і так званым калектыўным Захадам на чале са Злучанымі Штатамі. Яшчэ год таму мы бачылі ўзрослую напружанасць у супрацьстаянні краін Захаду з дзяржавамі, якія не жадаюць адступацца ад свайго суверэнітэту, стаць калоніямі заходняй цывілізацыі. На неаднаразовыя заклікі да здаровага сэнсу з боку Беларусі не было рэакцыі з боку ўлад і прадстаўнікоў еўрапейскіх дзяржаў. Пры гэтым дастаткова згадаць, колькі разоў за апошнія гады Прэзідэнт нашай краіны ў сваіх выступленнях, інтэрв'ю і зваротах агучваў мірныя ініцыятывы па разрадцы сітуацыі, — адзначыў Віктар Хрэнін.
Захад і падкантрольныя яму дзяржавы працягвалі мэтанакіравана нагнятаць абстаноўку, расказаў міністр. Пад выглядам барацьбы з міграцыйным крызісам у Польшчы на граніцы з Беларуссю засяродзілі сілы і сродкі трох з чатырох буйных польскіх сухапутных аб'яднанняў. Адначасова з боку Украіны пад выглядам вучэнняў, на якіх Беларусь была абазначана як праціўнік, таксама ішло нарошчванне войскаў на ўкраінска-беларускай граніцы. Практычна Захад адкрыта дэманстраваў гатоўнасць развязваць агрэсію супраць Беларусі. Цалкам заканамерна, што такая напружанасць перайшла ў гарачую фазу.
— Пры гэтым спецыяльная ваенная аперацыя, якую вымушана пачала Расійская Федэрацыя, — не чарговы лакальны ваенны канфлікт. Ваеннае супрацьстаянне ва Украіне — гэта знешняя праява глабальнага цывілізацыйнага супрацьстаяння паміж Захадам і Усходам. Менавіта за сваё багатае жыццё ваююць сёння дзяржавы заходняй цывілізацыі на тэрыторыі Украіны рукамі ўкраінцаў у сучаснай версіі поўнамаштабнай проксі-вайны супраць Расіі. Пры гэтым наша краіна, як стратэгічны саюзнік Расіі, таксама ўцягнута ў гэта супрацьстаянне, — удакладніў міністр.
Аналіз міжнароднай абстаноўкі дазваляе зрабіць шэраг высноў, якія сведчаць аб прамых выкліках ваеннай бяспецы Беларусі, дадаў ён. У прыватнасці, нягледзячы на адсутнасць яўных прыкмет да развязвання ваеннай агрэсіі, небяспека магчымага задзейнічання разгорнутых вакол нашых граніц войскаў супраць Беларусі застаецца. Пацвярджэнне гэтаму — беспрэцэдэнтнае нарошчванне прысутнасці амерыканскіх і натаўскіх войскаў і фарміраванняў ва ўсходнееўрапейскім рэгіёне, у тым ліку ў суседніх з намі краінах пад псеўдалозунгам абароны ад пагрозы з Усходу.
Віктар Хрэнін адзначыў, што ўжо цяпер у Еўропе дыслацыруецца больш за 60 тысяч ваеннаслужачых ЗША, аснашчаных сучаснай ударнай зброяй, а таксама каля 35 тысяч — у межах аперацый, якія праводзяцца ва Усходняй Еўропе, з іх больш за 22 тысячы сканцэнтраваны ў Польшчы і краінах Балтыі.
Акрамя сухапутнай, у еўрапейскай зоне створаны авіяцыйная і ваенна-марская групоўкі, якія ўжо цяпер налічваюць каля 2,2 тысячы ваенных самалётаў. У Балтыйскім і Міжземным морах пастаянна знаходзіцца да 10 носьбітаў крылатых ракет марскога і паветранага базіравання з агульным боезапасам да 450 адзінак.
— Пры гэтым у выпадку развязвання Захадам ваеннай агрэсіі гэтыя караблі і самалёты будуць здольныя наносіць удары па нашых аб'ектах і войсках на ўсю глыбіню тэрыторыі Беларусі, — падкрэсліў Віктар Хрэнін. Ён расказаў, што ў суседніх краінах, якія ўваходзяць у блок НАТА, ствараюцца перадавыя плацдармы для захавання тэхнікі, у Польшчы, Літве і Латвіі ажыццяўляецца рэканструкцыя вучэбных цэнтраў і палігонаў для забеспячэння дзейнасці воінскіх кантынгентаў НАТА. Будуюцца новыя мабільныя лагеры кантэйнернага тыпу для размяшчэння асабовага складу. І нават існуючая ўжо сёння інфраструктура забяспечвае перакід і размяшчэнне войскаў з кантынентальнай часткі ЗША колькасцю да дывізіі і эскадрыллі авіяцыі — больш за 20 тысяч чалавек.
— Па нашай ацэнцы, у перспектыве нарошчванне баявога патэнцыялу Узброеных Сіл дазволіць Польшчы самастойна, амаль без падтрымкі НАТА, праводзіць ваенныя аперацыі з абмежаванымі мэтамі, — заявіў Віктар Хрэнін, дадаўшы, што і краіны Балтыі ўмацоўваюць абаронны патэнцыял, робячы ўпор на прыёме і размяшчэнні замежных вайсковых фарміраванняў.
У развіцці сітуацыі вакол Беларусі негатыўныя тэндэнцыі будуць пераважаць, захаваецца верагоднасць выкарыстання заходнімі цэнтрамі прыняцця рашэнняў сілавых метадаў да дасягнення сваіх мэт. Прапарцыянальна ціску Захаду на Расію з мэтай яе сцірання з палітычнай карты свету ўзровень ваеннай небяспекі для Беларусі будзе мець тэндэнцыю для ўзрастання. Нельга выключыць з'яўленне рэальнай пагрозы распальвання ў Беларусі ўнутранага канфлікту з далейшым знешнім умяшаннем у яго вырашэнні з боку Захаду з тэрыторыі Польшчы, Літвы, Латвіі і Украіны.
У такіх умовах асноўнай задачай з'яўляецца рэалізацыя эфектыўнай ваеннай палітыкі, якая дазволіць супрацьстаяць сучасным ваенным пагрозам. Упор зроблены на цэлы шэраг мер стратэгічнага стрымлівання. Сёння войскі выконваюць задачы баявога дзяжурства ва ўзмоцненым рэжыме, пастаянна вядзецца выведка ва ўсіх яе выглядах, арганізаваны абмен разведвальнай інфармацыяй з нашымі саюзнікамі, ажыццяўляецца ахова дзяржаўнай граніцы нашай краіны, прадугледжаны меры па спыненні ваенных правакацый.
— Лічым, што меры стратэгічнага стрымлівання, якія рэалізоўваюцца Узброенымі Сіламі, забяспечваюць дэманстрацыю гатоўнасці да абароны нашай краіны і нанясенні непрымальнага ўрону праціўніку. Але ў аснове нашай ваеннай стратэгіі застаецца пазіцыя, што больш мэтазгодна не бразгаць зброяй, а дамаўляцца за сталом перагавораў, — рэзюмаваў Віктар Хрэнін.
Падрабязней пра абстаноўку каля нашых граніц расказаў старшыня Дзяржпагранкамітэта Анатоль Лапо. Яна застаецца прагназаванай і кантралюемай.
— Калі ўзяць польскі напрамак, то сумежны бок працягвае будаўніцтва загарод. Ужо зараз узведзена 180 кіламетраў. Практычна ўвесь сухапутны ўчастак граніцы яны перакрылі плотам. Але яго будаўніцтва не дало чаканых вынікаў па стрымліванні нелегальнай міграцыі. Акрамя таго, на граніцу выведзена каля сямі тысяч чалавек: пагранічнікі, Узброеныя Сілы, тэрытарыяльная абарона, — расказаў Анатоль Лапо.
Паводле слоў старшыні Дзяржпагранкамітэта, на асобных напрамках беларускай граніцы пастаянна вядзецца паветраная і ваенная разведка, дзейнічаюць спецпадраздзяленні польскіх узброеных сіл. У гэтых умовах Польшча працягвае дэманстратыўнае выцісканне тых мігрантаў, якіх яна ўтрымлівала ў сябе і якія прыехалі з Германіі.
Як адзначыў старшыня Камітэта дзяржаўнай бяспекі Іван Тэртэль, ведамства канстатуе сур'ёзнае абвастрэнне абстаноўкі ў нашым рэгіёне і ў сусветным маштабе.
— Калі праводзіць паралелі, то мы выходзім да перыяду так званага Карыбскага крызісу. Фон прыкладна такі ж. Па даных нашай разведкі, пытанне, якое цяпер найбольш абмяркоўваецца на Захадзе, — «Ці будзе прыменена ядзерная зброя, пры якіх умовах і якія чырвоныя лініі?». Захад пралічыў развіццё сітуацыі ў выпадку абмену ўдарамі.
Іван Тэртэль падкрэсліў, што ідзе кардынальная перабудова свету і немагчыма прадказаць, у што гэта выльецца. Кіраўнік КДБ акрэсліў сітуацыю вакол Беларусі. У прыватнасці, паведаміў, што ў стварэнні так званага пераходнага кабінета беларускай апазіцыі ўдзельнічалі спецслужбы і паліттэхнолагі ЗША. Распавёў ён і пра планы розных груп, што знаходзяцца за мяжой.
— Плануецца зайсці ўзброенай групе з тэрыторыі Украіны, заняць населены пункт, стварыць плацдарм і рухацца ў бок Мінска. Але для гэтага патрэбна напаленая палітычная абстаноўка, такая, якая была ў 2020-м.
Мяркуецца ажыццяўляць спробы ўскалыхнуць сітуацыю. Але сітуацыя знаходзіцца пад кантролем і «розум возьме верх», паабяцаў Іван Тэртэль.
Прэм'ер-міністр краіны Раман Галоўчанка расказаў, што адбываецца ў рэальным сектары эканомікі. Ён нагадаў, што краіна жыве ў рэжыме санкцый дастаткова даўно і іх амаль не заўважала. Аднак з канца 2021 і ў 2022 годзе яны ператварыліся ў маштабны ціск. Пад ім аказаліся цэлыя галіны і асноўныя флагманы беларускай вытворчасці.
— Санкцыі ў дачыненні да Беларусі і Расіі ў чымсьці пераклікаюцца і носяць беспрэцэдэнтны маштаб. Канчатковая задума Захаду відавочная — нанесці ўрон дабрабыту людзей. Разлік на тое, што падсанкцыйныя прадпрыемствы не змогуць ствараць прадукцыю, плаціць зарплаты, прэміі і забяспечваць той узровень жыцця, да якога прызвычаіліся грамадзяне. Такая простая і няхітрая задача, — расказаў Раман Галоўчанка.
Пры гэтым ён прывёў лічбу: аб'ём беларускага экспарту, які трапіў пад прамыя забароны, складае 15-16 мільярдаў долараў. Дадаткова 4-5 мільярдаў — экспарт ва Украіну, які таксама выпаў. Такім чынам краіна магла б згубіць каля 20 мільярдаў долараў — вялікая лічба для плацежнага балансу краіны, якая без прыняцця мер магла б выклікаць сур'ёзнае ўздзеянне на эканоміку.
У адказ на санкцыі беларускі ўрад выбудаваў сістэму рэагавання: аператыўныя штабы па супрацьдзеянні санкцыям, у тым ліку на ўзроўні Савета Міністраў і прэм'ер-міністра.
— На маім асабістым кантролі каля 150 прадпрыемстваў, якія я курырую ў штотыднёвым рэжыме, адсочваючы іх стан, эфектыўнасць і ўстойлівасць па 15 паказчыках, — адзначыў кіраўнік урада. — Было б звышаптымістычна чакаць, што санкцыі ніяк не паўплываюць, гэта вельмі сур'ёзны і масіраваны ўдар. Таму натуральна, што на пэўным этапе эканоміка згубіла частку сваёй валавой дабаўленай вартасці.
Гэта лічба склала каля 5 % (а не 20, як прадракалі некаторыя), тым часам у жніўні ВУП вырас на 0,3 % і склаў 95,1 %, што сведчыць пра выхад эканомікі на траекторыю аднаўленчага росту.
Наша краіна сёлета больш прадае, чым набывае, — забяспечана станоўчае сальда знешняга гандлю ў памеры 2,8 мільярда долараў. Па словах прэм'ер-міністра, гэта гістарычны максімум для Беларусі. Прамыя замежныя інвестыцыі за першае паўгоддзе склалі 1,7 мільярда долараў.
— Усе складаныя сітуацыі ў нашых людзей праецыруюцца праз «абменнікі». У няпростыя часы людзі набываюць валюту і забіраюць уклады. Тым не менш па гэтым, хутчэй псіхалагічным, крытэрыі ўсё спакойна: ажыятажнага попыту на валюту няма, больш за тое, з пачатку года насельніцтва на чыстай аснове прадало каля 400 мільёнаў долараў ЗША. Важна і тое, што расце колькасць дэпазітаў у беларускіх рублях. З пачатку года тэрміновыя дэпазіты насельніцтва ў рублях выраслі практычна на мільярд ці на 20 %, — прывёў лічбы Раман Галоўчанка. — Беларускі рубель умацаваўся да еўра аж на 17 %, да долара — на 4 %.
Такі важны паказчык, як аб'ём золатавалютных рэзерваў на 1 кастрычніка складае 7,5 мільярда долараў пры запланаваных сямі мільярдах. Выручка беларускіх прадпрыемстваў сёлета павялічылася больш чым на 10 %.
Раман Галоўчанка падкрэсліў, што, нягледзячы на санкцыі, прамысловыя прадпрыемствы працуюць устойліва. У жніўні вытворчасць кар'ерных самазвалаў вырасла на 32 %, трактароў — на 7 %, інтэгральных мікрасхем — на 18 %, тэлевізараў — на 19 %.
Раман Галоўчанка нагадаў і пра крокі, якія рабіліся сёлета для павышэння дабрабыту насельніцтва. Тройчы падымалася базавая стаўка, ад якой залежыць зарплата ў бюджэтнай сферы і ваенна-служачых. Кропкава павышалася зарплата ўрачоў, настаўнікаў, работнікаў дзіцячых садкоў. У выніку сярэдні ўзровень сярэдняй зарплаты вырас за восем месяцаў больш чым на 13 %. У жніўні яна складала 1665 рублёў, а ў бюджэтнай сферы — 1238 рублёў. Двойчы сёлета адбываўся пераразлік працоўных пенсій, тройчы павялічваліся сацыяльныя пенсіі, чарговае павышэнне чакаецца ў лістападзе.
Прэм'ер-міністр паведаміў, што ў найбліжэйшы час у Беларусі плануецца рэалізаваць доўгатэрміновыя інфраструктурныя праекты на восем мільярдаў рублёў. Гэта будаўніцтва школ, бальніц, дарог. А таксама вытворчыя праекты па даручэнні кіраўніка дзяржавы, іх 129 ва ўсіх раёнах краіны.
— Першы санкцыйны ўдар наша эканоміка вытрымала і перайшла ў мабілізацыйны рэжым. Пакуль што мэта нашых апанентаў не дасягнута. І трэба зрабіць усё, каб яна не была дасягнута. Наперадзе яшчэ шмат работы, ціск, відавочна, будзе нарастаць. На Захадзе ёсць пэўная збянтэжанасць тым, што меры ў адносінах Расіі, Беларусі не далі плёну. Але і санкцыйны патэнцыял у Захаду вычарпаны. Таму самы цяжкі перыяд прайшоў ці мы яго пяройдзем у гэты час. Праблем, канечне, дастаткова. Сярод іх — інфляцыя, невялікае зніжэнне рэальных даходаў насельніцтва, адносна высокія стаўкі па крэдытах. Але гэта таксама плата за незалежнасць, — рэзюмаваў Раман Галоўчанка.
Эканамічную сітуацыю акрэсліў і міністр эканомікі Аляксандр Чарвякоў. Ён нагадаў, што супраць нашай краіны былі ўведзены санкцыі, яны аказалі негатыўны ўплыў ужо летась.
— Пад удар трапілі асноўныя флагманы нашай эканомікі, ад работы якіх залежыць функцыянаванне галін не толькі ў нашай краіне, але і ў сумежных дзяржавах — тых, што супраць нас гэтыя санкцыі і прынялі, — адзначыў міністр эканомікі. — Аднак зламаць нас не ўдалося, мы многаму навучыліся.
Насуперак санкцыйным абмежаванням летась беларуская эканоміка прадэманстравала рост — больш чым на 2 %. У цэлым 2021 год стаў адным з самых паспяховых з пункту гледжання знешняга гандлю — быў сфарміраваны прафіцыт у чатыры мільярды долараў. Адначасова паляпшаліся фінансавы стан прадпрыемстваў, чысты прыбытак, павялічылася заработная плата, аднавіўся рынак працы, узровень беспрацоўя быў самы мінімальны.
Сёлета Беларусь сутыкнулася з чарговымі выклікамі. Галіны падвергліся лагістычным абмежаванням, ускладнены разлікі з партнёрамі, узніклі складанасці з пастаўкамі камплектуючых. Гэта стала выпрабаваннем для нашай адкрытай эканомікі. Урад аператыўна адрэагаваў на выклікі. Гэта дало свае вынікі. Эканоміка развіваецца ўстойліва і збалансавана. Паляпшаецца дынаміка ВУП, па выніках васьмі месяцаў эканоміка дадала 0,3 %. Доля беларускіх тавараў на расійскім рынку сёлета вырасла з 5,5 % да 8 %, у Кітаі — з 2,2 % да 5 %.
Алена КРАВЕЦ
З мастацтвам па жыцці.
Баявое ўзаемадзеянне найвышэйшага ўзроўню.
«Дзесяцігоддзі школьнае харчаванне нашых дзяцей будавалася на аснове зборніка рэцэптур».
