Знаёмімся з творчасцю Дзмітрыя Камарова, Юрыя Гаўрына і Алега Скавародкі

Убачыць творы мастакоў розных пакаленняў можна ў галоўным корпусе Нацыянальнага мастацкага музея да 17 верасня. На выстаўцы «Плынь часу» дэманструюцца выбраныя работы сёлетніх юбіляраў. З таго, на што раяць звярнуць увагу арганізатары экспазіцыі, — час, калі ствараўся той ці іншы твор, і што імкнуліся перадаць мастакі пэўнага перыяду, як інтэрпрэтавалі рэальнасць. Экспазіцыя атрымалася надзвычай багатая — у ёй прысутнічаюць, напрыклад, і пейзажы Віталя Цвіркі, і партрэты Нінэлі Шчаснай, і тэматычныя карціны Аляксандра Кішчанкі, і паўабстракцыі Мікалая Бушчыка. А гэта толькі жывапіс! Яшчэ ў экспазіцыю ўвайшлі скульптуры і творы дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва… Спросцім віртуальную вандроўку: чытачам «ЛіМа» гэтым разам прапануем бліжэй пазнаёміцца з творчасцю трох выбраных аўтараў.

Дзмітрый Камароў (Комар) (1883—1970; месца нараджэння — вёска Латонава Мацвеева-Курганскага раёна Растоўскай вобласці). Творчасць малавядомага сёння аўтара, дарэчы, аднакашніка Валянціна Волкава, па прапанове якога ён прыехаў у Беларусь і выкладаў у Віцебску і Мінску, прадстаўлена невялічкімі палотнамі. Яго індустрыяльныя пейзажы, напрыклад, «Доменны цэх, Ліцейны двор» (1920) і «Шахта і пад’язныя шляхі» (1930), — важныя сведчанні эпохі. Гэта нязмрочныя, цёплыя работы, у якіх адсутнічаюць матывы супрацьстаяння з прыродай і часам непасільнай працы. Толькі натхненне і надзея… Нягледзячы на тое, што ў сацрэалістычных пейзажах важны быў маштаб, выбраныя карціны Дзмітрыя Камарова лаканічныя і камерныя. Да таго ж ніводная не знаёміць з героем-працаўніком, дынаміка ледзь адчувальная. Магчыма, падобныя творы ёсць у многіх мэтраў сацрэалізму, толькі такія спробы ніколі не былі ў цэнтры ўвагі. Сёння іншая справа — айчыннае даваеннае мастацтва выклікае асаблівы інтарэс аматараў і даследчыкаў у любым выглядзе. Дарэчы, аўтар цікавы і ўдалымі мініяцюрнымі прыродна-архітэктурнымі пейзажамі («Пейзаж з сажалкай і лесам» (1917), «Пейзаж з царквою» (1920), «Гарадская ўскраіна ўзімку» (1927), «Пейзаж з месяцам» (прыкладна 1950-я)).

Юрый Гаўрын (1943—2016; нарадзіўся ў пасёлку Зіядзін Пахтачыйскага раёна Самаркандскай вобласці). У творчасці гэтага мастака адчуваецца ўплыў самых розных плыняў і кірункаў. У сталым узросце творца звярнуўся да філасофскага пейзажу, праз які прыслухоўваўся да прыроды і шукаў гармонію са светам. Агністы «Вечар» (2006) Юрыя Гаўрына пераносіць у іншае вымярэнне: там ёсць месца рэальнасці, аднак з цягам часу яна плавіцца, нібы падатлівы метал, расцякаецца, нібы неўтаймаваная рака… Адшукаць у гэткім калейдаскопе праўду, чужую і сваю, становіцца задачай з зорачкай. Але праз тое не меней займальнай.

Алег Скавародка (нарадзіўся ў 1948 годзе ў вёсцы Асьё Лепельскага раёна Віцебскай вобласці). Многія, хто знаёмы з творчасцю сучаснага майстра, цэняць яго найперш за адметнае бачанне формы і колеру. Менавіта яны — сведчанні свежасці і непаўторнасці (хоць на выстаўцы да ліку калег Алега Скавародкі можна аднесці, напрыклад, Мікалая Бушчыка і Алеся Цыркунова — яны таксама перадаюць эмацыянальнасць, узвышанасць падобнымі сродкамі). З-за таго, што стваральнікі экспазіцыі імкнуліся паказаць творчасць як мага большай колькасці мастакоў-юбіляраў, мы маем магчымасць убачыць у сярэднім 2—3 працы кожнага. Што тычыцца Алега Скавародкі, то гэта «Велікодныя званы» (1991), а таксама адна з найбольш яркіх карцін на выстаўцы — «Зямля Васіля Быкава», створаная ў 2004 годзе, хутчэй за ўсё на пленэры, якім аддае перавагу жывапісец. Што ні кажы, нават улічваючы палітру Алега Скавародкі, здзіўляешся і колераваму рашэнню, і выбранай кампазіцыі, і асэнсаванню знаёмага сюжэта. Жыццё і творчасць народнага пісьменніка зазвычай схіляюць да сумных роздумаў. Але Бычкі — краіна дзяцінства Васіля Быкава — працягваюць ззяць і пералівацца на палатне.

P. S. Сярод сур’ёзных карцін таленавітых сучаснікаў і майстроў, якія даўно пайшлі з жыцця, сярод такіх усё ж задаўненых работ, якія даюць падставу паразважаць пра мінулае краіны і лёс нацыянальнай мастацкай школы, размясцілася «звонкая-яркая-вясёлая» кампазіцыя Валянціна Губарава «Нацыянальны мастацкі музей» (2021). Калі б не аўтарскі смех, калі б не пяшчота, з якой мастак глядзіць на чалавека, то пройдзеш і не заўважыш, як мала гумару побач з намі, як рэдка мы смяёмся, нават калі ёсць нагода.

Яўгенія ШЫЦЬКА

 Фота аўтара