Сямейны псіхолаг - пра адказнасць у шлюбе і веру ў сілу пячаткі ЗАГСа

За­ка­ха­лі­ся — ажа­ні­лі­ся — з'е­ха­лі­ся. Так му­сіць вы­гля­даць тра­ды­цый­ная схе­ма ад­но­сін. Пры­нам­сі, та­кі ва­ры­янт вы­клі­кае менш пы­тан­няў у на­ва­коль­ных і быц­цам бы га­ран­туе па­ры шчас­лі­вае су­мес­нае жыц­цё. Ста­сун­кі ж тых, хто вы­бі­рае гра­ма­дзян­скі шлюб, ста­вяць пад су­мнен­не. Асаб­лі­ва лю­бяць па­пу­жаць жан­чын: ка­лі што, за­ста­неш­ся ні з чым! Гэ­та ў тэ­о­рыі, якую пра­па­ну­юць нам фо­ру­мы і сва­я­кі. А на са­май спра­ве? Пра ад­каз­насць у гра­ма­дзян­скім шлю­бе, ве­ру ў сі­лу пя­чат­кі ЗА­ГСа і ка­хан­не, мац­ней­шае за по­быт, мы па­га­ва­ры­лі з ся­мей­ным псі­хо­ла­гам Паў­лам ЗЫГ­МАН­ТО­ВІ­ЧАМ.

— Сі­ту­а­цыя, ка­лі па­ра з'яз­джа­ец­ца, але не афарм­ляе свае ад­но­сі­ны афі­цый­на, звы­чай­на больш апа­сен­няў вы­клі­кае ў баць­коў. Яны ду­ма­юць, што гэ­та ўсё не­сур'­ёз­на.

— Лю­бое су­мес­нае пра­жы­ван­не з вя­дзен­нем агуль­най гас­па­дар­кі (ка­лі ў лю­дзей адзін ха­ла­дзіль­нік і больш-менш агуль­ны бюд­жэт) — гэ­та ўжо шлюб. За­рэ­гіст­ра­ва­ны ён у ЗА­ГСе ці не — ня­важ­на. Лю­дзям жа ста­рэй­ша­га па­ка­лен­ня та­кое су­мес­нае пра­жы­ван­не прос­та ня­звык­лае. Су­жыц­цё шы­ро­ка ста­ла раз­ві­вац­ца апош­нія га­доў 15-20.

Ста­тыс­ты­ка па­каз­вае, што час­ця­ком ня­ма ні­я­кіх сур'­ёз­ных на­ме­раў і ў тых, хто ідзе ў ЗАГС. У сэн­се, што 50 пра­цэн­таў шлю­баў рас­па­да­юц­ца, а пік раз­во­даў пры­па­дае на пер­шыя ча­ты­ры га­ды. Так што ка­лі штамп у паш­пар­це і мае ней­кі ўплыў, то не над­та моц­ны.

— Час­та су­жыц­цё на­зы­ва­юць «рэ­пе­ты­цы­яй шлю­бу». Маў­ляў, па­гля­дзім, што бу­дзе ў бы­це. А як жа ка­хан­не? Яно ж па­він­на быць мац­ней­шым за по­бы­та­выя цяж­кас­ці.

— Ка­лі лю­дзі пры­кла­да­юць сур'­ёз­ныя на­ма­ган­ні, каб жыць у гар­мо­ніі, яны пе­ра­адо­ле­юць побыт. А ка­лі ча­ка­юць, што прый­дзе ней­кае ка­хан­не і штось­ці з імі зро­біць, ні­чо­га не атры­ма­ец­ца. Гэ­ты по­гляд на­іў­ны, бо мы зай­ма­ем па­сіў­ную па­зі­цыю і па­чы­на­ем раз­ліч­ваць, што ўсё са­мо зла­дзіц­ца. Як ка­лі б ча­ла­век ха­цеў па­ху­дзець, і ні­чо­га для гэ­та­га не ра­біў. Ка­хан­не — гэ­та вог­ні­шча. Вог­ні­шча са­мо не тух­не, у яго прос­та пе­ра­ста­юць пад­кід­ваць дро­вы. А не­ка­то­рыя ду­ма­юць, што ка­хан­не па­доб­на да ях­ты, дзе ёсць ма­тор, ка­ман­да, і да­стат­ко­ва толь­кі сес­ці ў яе. Але так не ад­бы­ва­ец­ца — гэ­та вё­сель­ная лод­ка, у якой трэ­ба грэб­ці.

— На жа­но­чых фо­ру­мах лю­бяць скар­дзіц­ца, што су­жыц­цё «без пя­чат­кі» вы­гад­на толь­кі муж­чы­не. Бо ён атрым­лі­вае і па­лю­боў­ні­цу, і хат­нюю пры­служ­ні­цу ад­на­ча­со­ва.

— А ці праў­да, што, ка­лі ён з ва­мі ажэ­ніц­ца, сі­ту­а­цыя зме­ніц­ца ра­ды­каль­на? Жан­чы­на звы­чай­на ду­мае: ка­лі штось­ці зда­рыц­ца, ён мя­не кі­не. І вы­зна­чае для ся­бе, што ў афі­цый­ным шлю­бе та­ко­га не бу­дзе. Але ста­тыс­ты­ка ка­жа пра зва­рот­нае. На­прык­лад, ка­лі ў жан­чы­ны на­ра­джа­ец­ца дзі­ця з ін­ва­лід­нас­цю, яна ў боль­шас­ці вы­пад­каў за­ста­ец­ца ад­на. Дзяў­ча­ты за­ту­мань­ва­юць са­бе га­ла­ву ілю­зі­я­мі. І по­тым, вы­хо­дзя­чы за­муж, ба­чаць, што ні­чо­га не змя­ні­ла­ся, і рас­ча­роў­ва­юц­ца. Іні­цы­я­та­ра­мі раз­во­даў, як пра­ві­ла, ста­но­вяц­ца жан­чы­ны.

Штамп у паш­пар­це па­доб­ны да ма­гіч­на­га ры­ту­а­лу. Але ня­ма ча­роў­най ма­гіі. Ёсць пра­ца, вы­сіл­кі, ро­зум. Лю­дзі хо­чуць ней­кіх га­ран­тый, што ўсё бу­дзе доб­ра. А та­кіх га­ран­тый ня­ма.

— Боль­шасць жан­чын, што жы­вуць у гра­ма­дзян­скіх шлю­бах, лі­чаць ся­бе жон­ка­мі. Муж­чы­ны на­ад­ва­рот: па­кі­да­юць за са­бой ста­тус ха­лас­ця­ка. Ці не вя­дзе гэ­та да на­пру­жа­нас­ці ў ад­но­сі­нах?

— Тут, на мой по­гляд, жа­но­чая па­зі­цыя блі­жэй да рэ­аль­нас­ці. Як я ўжо ка­заў, лю­бое су­мес­нае пра­жы­ван­не — гэ­та шлюб. Та­му будзь лас­ка­вы, на­зы­вай вы­бран­ні­цу жон­кай. Кан­флік­ты маг­чы­мыя, але іх мож­на лёг­ка згла­дзіць. Са­мы прос­ты спо­саб — на­быць пярс­цён­кі (на­ват не ста­вя­чы штамп у паш­пар­це). Гэ­та па­каз­чык ста­ту­су. На­вош­та на­пруж­ваць ся­бе і тую жан­чы­ну, з якой жы­веш, перс­пек­ты­вай ра­зы­сці­ся? Па­чаў­шы жыць з ін­шым ча­ла­ве­кам, мы аба­вя­за­ны не­як увяз­ваць свае па­во­дзі­ны з ім. У ін­тэр­на­це ча­ла­век жа не бу­дзе слу­хаць гуч­ную му­зы­ку ў тры га­дзі­ны но­чы? Лю­дзі, ка­лі ў шлюб ус­ту­па­юць, час­та гэ­та­га не ра­зу­ме­юць. Асаб­лі­ва муж­чы­ны. «І што, я не ма­гу ця­пер флір­та­ваць у па­ве­дам­лен­нях з ін­шы­мі жан­чы­на­мі?» Ка­лі ты ве­да­еш, што ро­біш гэ­тым ба­лю­ча, знай­дзі ў са­бе сі­лы так не ра­біць. Лю­боў­ныя ста­сун­кі ма­юць на ўва­зе пэў­нае са­ма­аб­ме­жа­ван­не. Без ад­чу­ван­ня, што я пры­но­шу ах­вя­ру.

— Якія мі­ну­сы ў не­за­рэ­гіст­ра­ва­на­га са­ю­за?

— Аб'­ек­тыў­ны мі­нус адзін — не­да­стат­ко­вая юры­дыч­ная аба­ро­не­насць. І гэ­та ад­на з пры­чын, ча­му я вы­сту­паю за афі­цый­ныя шлю­бы. Ха­ця і ў іх аба­ро­не­насць спе­цы­фіч­ная. З кім пас­ля раз­во­ду за­ста­юц­ца дзе­ці? Час­цей з ма­ці. Ці заў­сё­ды гэ­та спра­вяд­лі­ва? Не. У сту­дэнц­тве пад­пра­цоў­ваў вар­таў­ні­ком у дзі­ця­чым сад­ку. Там дзей­ні­ча­ла круг­ла­су­тач­ная гру­па: ма­лых «зда­ва­лі» на 3-5 дзён. І бы­ла ад­на раз­ве­дзе­ная жан­чы­на, якая маг­ла не за­браць дзі­ця ў пят­ні­цу. Та­ды тэ­ле­фа­на­ва­лі баць­ку, і ён заў­сё­ды пры­яз­джаў. У мя­не пы­тан­не: ча­му пры ўсім гэ­тым дзі­ця па­кі­ну­лі ма­ці? Та­та ў да­дзе­най сі­ту­а­цыі ака­заў­ся не­аба­ро­не­ным. Та­му ка­заць, што ў афі­цый­ным шлю­бе (ці пас­ля яго) усё глад­ка, не пры­хо­дзіц­ца. Усе ас­тат­нія мі­ну­сы суб'­ек­тыў­ныя.

— Ці мож­на вы­зна­чыць пэў­ны тэр­мін, пас­ля яко­га су­жыц­цё дак­лад­на не пе­ра­рас­це ў афі­цый­на аформ­ле­ны шлюб?

— Не. Бы­лі спро­бы да­ка­заць, што ней­кі пе­ры­яд ёсць, але без­вы­ні­ко­ва. Мы мо­жам ка­заць, што ка­лі за тры га­ды су­жыц­ця шлюб не ад­быў­ся, то ён хут­чэй за ўсё не ад­бу­дзец­ца. Але хут­чэй за ўсё не зна­чыць заў­сё­ды.

— А коль­кі ча­су вар­та даць са­бе, перш чым бег­чы ў ЗАГС, каб упэў­ніц­ца, што гэ­та са­праў­ды ка­хан­не?

— Тут як­раз усё прос­та. Тры га­ды ад за­вяз­ван­ня ра­ман­тыч­ных ад­но­сін. Ча­му так? Пер­шы год-паў­го­да, як пра­ві­ла, усё вель­мі доб­ра. Ідзе пра­цэс ідэа­лі­за­цыі парт­нё­ра. Усё, што ён ро­біць, зда­ец­ца мі­лым, коль­касць су­ты­чак і не­да­мо­вак не­вя­лі­кая. На дру­гі і трэ­ці год кан­флік­таў больш, але яшчэ за­ста­ец­ца інер­цыя пер­ша­га го­да. Ка­лі мы гэ­ты пе­ры­яд пе­ра­адо­ле­лі, то ў нас вель­мі вя­лі­кія шан­цы (не га­ран­тыя) пе­ра­жыць і ўсе ас­тат­нія. Зна­чыць на­ву­чы­лі­ся не­як да­маў­ляц­ца. Нель­га су­па­сці — мож­на знай­сці ча­ла­ве­ка, з якім «суна­ла­дзіш­ся». А гэ­та ак­тыў­ны пра­цэс.

— А што да тых, хто вы­ра­шае з'е­хац­ца толь­кі пас­ля шлю­бу?

— Тра­ды­цый­на быў та­кі шлях, і ў ім ёсць свой шарм. Праб­ле­ма, па вя­лі­кім ра­хун­ку, у тым, што лю­дзі не ўме­юць жыць ра­зам. Яны прос­та не на­ву­ча­ны. Ці­ка­ва, да­рэ­чы, бы­ло б па­гля­дзець ста­тыс­ты­ку «ін­тэр­на­тных» лю­дзей ці тых, хто рос у вя­лі­кіх сем'­ях на ма­лень­кіх пло­шчах. Яны вы­му­ша­ны бы­лі ўжы­ва­цца.

Ка­лі б кож­ную па­ру, якая па­да­ла за­яву ў ЗАГС, аба­вяз­ва­лі прай­сці курс па су­жэн­скіх ад­но­сі­нах і здаць за­лік, я ўпэў­не­ны, што раз­во­даў бы­ло б менш.

lubneuskaya@zvіazda.by

Лю­дзей злу­чае не штамп у паш­пар­це

«А што ска­жуць су­се­дзі, а што па­ду­ма­юць сва­я­кі, а што нам ад­каз­ваць лю­дзям?» Та­кія пы­тан­ні па­сы­па­лі­ся на нас з ця­пер ужо ма­ім му­жам з та­го са­ма­га пер­ша­га дня, ка­лі мы пас­ля го­да су­стрэч пры­ня­лі ра­шэн­не жыць ра­зам.

Як ні дзіў­на, але ар­гу­мен­та­мі на ка­рысць за­кон­на­га шлю­бу вы­сту­па­лі ча­сам ка­міч­ныя для мя­не пры­кла­ды баць­коў. «Вось на­жы­вя­це вы ра­зам ма­ё­масць, а ў адзін дзень ён вы­ста­віць ця­бе за дзве­ры, і ты за­ста­неш­ся ні з чым, та­му што ў ця­бе ня­ма ні­я­кіх пра­воў» ці «Вось ра­зы­дзе­це­ся вы, і як по­тым бу­дзе­це ка­та дзя­ліць?»

Усе ха­це­лі до­ка­заў на­ша­га ка­хан­ня ў вы­гля­дзе пярс­цён­каў на бе­зы­мен­ных паль­цах і ста­ту­саў «му­жа» і «жон­кі». Ча­мусь­ці пра ін­шыя до­ка­зы за­бы­ва­лі. Што мой ка­ха­ны заў­сё­ды ці­ка­віц­ца, як прай­шоў мой дзень і як я ся­бе ад­чу­ваю, заў­сё­ды су­стра­кае пас­ля вя­чэр­няй трэ­ні­роў­кі і вы­ру­чае з кож­най сі­ту­а­цыі. Што мы смя­ём­ся з ад­ных жар­таў, імк­нём­ся ра­зам раз­ві­вац­ца і вель­мі су­му­ем, ка­лі не ба­чым­ся су­ткі. Я ста­мі­ла­ся ўсім тлу­ма­чыць, што га­тую сня­дан­кі і вя­чэ­ры не та­му, што гэ­та «жа­но­чая до­ля», а та­му, што мне хо­чац­ца, каб май­му муж­чы­ну бы­ло пры­ем­на. А пры­бі­раю ха­ту — та­му што ха­чу ўтуль­нас­ці для нас абод­вух. Не, усё гэ­та, як ака­за­ла­ся, не ме­ла ані­я­ка­га зна­чэн­ня — па­трэ­бен штамп.

Штамп з'я­віў­ся. Не та­му, што на гэ­тым на­ста­я­лі баць­кі. А та­му, што мы «прый­шлі» да гэ­та­га са­ма­стой­на. І я ра­да, што мы спа­чат­ку ўба­чы­лі ад­но ад­на­го ў по­бы­це, па­ву­чы­лі­ся рас­па­ра­джац­ца бюд­жэ­там і... вы­хоў­ваць ка­та. Мне да­во­дзі­ла­ся су­стра­кац­ца з па­ра­мі, якія ажа­ні­лі­ся пас­ля го­да, а то і паў­го­да ха­джэн­няў «пад руч­ку». І ня­рэд­ка гэ­та не­за­да­во­ле­ныя лю­дзі, якія веч­на скар­дзяц­ца і кры­чаць адзін на ад­на­го. Лю­дзі, якіх злу­чае толь­кі звыч­ка і не­жа­дан­не штось­ці мя­няць. Мно­гія з іх ка­жуць, што вый­шлі не за та­го (не за тую), ві­на­ва­цяць ча­ла­ве­ка ў сва­ім зла­ма­ным лё­се. Бо са­праў­ды, шлюб — гэ­та на ўсё жыц­цё. А вы­бар та­го, з кім ты хо­чаш куп­ляць шпа­ле­ры ў ква­тэ­ру, па­да­рож­ні­чаць, вы­хоў­ваць дзя­цей і, урэш­це, са­ста­рыц­ца, не ро­біц­ца на пад­ста­ве ад­ной толь­кі за­ка­ха­нас­ці і ра­ман­тыч­ных спат­кан­няў. Гэ­та вель­мі сур'­ёз­ны вы­бар, для яко­га трэ­ба зве­даць ча­ла­ве­ка як ма­га лепш.

Пас­ля вя­сел­ля на­шы з му­жам ад­но­сі­ны не змя­ні­лі­ся. Ён, як і ра­ней, кла­по­ціц­ца пра мя­не, я — пра яго. Пра штамп у паш­пар­це мы ня­рэд­ка за­бы­ва­ем, та­му што лі­чым, што лю­дзей му­жам і жон­кай аб'­яў­ля­юць не рэ­гіст­ра­та­ры ЗА­ГСа. Нех­та звыш злу­чае два лё­сы, пры­чым так, што лю­дзі без ура­чыс­тых цы­ры­мо­ній ве­да­юць, што ра­зам яны ў го­ры і ў ра­дас­ці, у хва­ро­бе і зда­роўі... і на­ват смерць не раз­лу­чыць іх.

Юлія КУ­ЛІК, г. Ашмя­ны

"Свабодныя адносіны" выдумалі мужчыны...

Ня­даў­на па­тэ­ле­фа­на­ва­ла сва­ім пры­яце­лям, каб па­він­ша­ваць га­ла­ву сям'і з юбі­ле­ем. Ада­зва­ла­ся яго жон­ка, з якой мы на доў­гі час «згу­бі­лі­ся». Вя­до­ма ж, ці­ка­ва бы­ло да­ве­дац­ца, як жыц­цё, як спра­вы ў дзя­цей, чым зай­ма­юц­ца ўну­кі. Усё быц­цам доб­ра, ад­каз­вае. І муж яшчэ пра­цуе, і дач­ка на вы­со­кай па­са­дзе, дзе яе па­ва­жа­юць і цэ­няць, і ўнуч­ка ў Маск­ве ву­чыц­ца ў прэ­стыж­ным ін­сты­ту­це, рас­пра­цоў­вае ці­ка­вую тэ­му для аба­ро­ны на­ву­ко­вай ды­сер­та­цыі... Толь­кі ад­но тры­во­жыць: сыш­ла­ся Во­ля з мас­коў­скім хлоп­цам, сва­ім са­курс­ні­кам, жы­вуць у яго ква­тэ­ры ўжо паў­та­ра го­да, але... не рас­піс­ва­юц­ца. Ска­заць, што ма­ёй пры­яцель­цы гэ­та не па­да­ба­ец­ца — не ска­заць ні­чо­га. Яна ў па­ні­цы. І хто б ёй што ні га­ва­рыў, якія б ні пры­во­дзіў пры­кла­ды — маў­ляў, мно­гія так жы­вуць, і ўсё доб­ра — яна гэ­та­га не пры­мае.

З су­мам слу­хаю раз­мо­вы пра «сва­бод­нае ка­хан­не». Што б там ні ка­за­лі, а з'я­ва гэ­та ап­ты­міз­му не на­дае, бо вы­гад­ная яна толь­кі муж­чы­нам. На­ват ка­лі жан­чы­на за­пэў­ні­вае, што яе за­да­валь­ня­юць та­кія ад­но­сі­ны — хут­чэй кры­віць ду­шой. Бо для нас, жан­чын, важ­ней за ўсё ста­біль­насць. Але каб утры­маць ка­ха­на­га по­бач, мно­гія га­то­вы зга­дзіц­ца і на су­мес­нае пра­жы­ван­не без якіх-не­будзь аба­вя­за­цель­стваў з бо­ку муж­чы­ны. А гэ­та і ёсць гра­ма­дзян­скі шлюб.

На­са­мрэч, муж­чы­ны схі­ля­юць да гэ­та­га жан­чын толь­кі та­му, што не хо­чуць нес­ці ні­я­кай ад­каз­нас­ці. Той, хто ўсту­пае ў за­кон­ны шлюб, ра­зу­мее: сям'я — не гуль­ня ў ка­хан­не. Гэ­та дзе­ці, не­аб­ход­насць за­раб­ляць гро­шы і за­бяс­печ­ваць бліз­кіх. Але сён­няш­нія ма­ла­дыя лю­дзі як­раз да ад­каз­нас­ці не га­то­вы, у боль­шас­ці сва­ёй яны ін­фан­тыль­ныя і не са­ро­ме­юц­ца гэ­та­га.

Ве­даю шмат пар, якія раз­бя­га­лі­ся, як толь­кі муж­чы­на да­вед­ваў­ся, што яго гра­ма­дзян­ская жон­ка збі­ра­ец­ца стаць ма­ці. Пры­чы­на ба­наль­ная: не га­то­вы.

На­прош­ва­ец­ца пы­тан­не: а да ча­го га­то­вы? Да бес­кла­пот­на­га жыц­ця, су­стрэч з сяб­ра­мі ў ка­вяр­нях за кух­лем пі­ва? Да па­ез­дак на ад­па­чы­нак у цёп­лыя кра­і­ны за баць­коў­скія гро­шы?

На мой по­гляд, гра­ма­дзян­скі шлюб — па­ра­джэн­не сек­су­аль­най рэ­ва­лю­цыі, якая грым­ну­ла дзя­ку­ю­чы ў тым ліку тэ­ле­ба­чан­ню, якое пра­па­ве­дуе гэ­та са­мае «сва­бод­нае ка­хан­не». Са­мо сло­ва­злу­чэн­не аб­сурд­нае: ка­лі ка­ха­еш, дык ужо не сва­бод­ны. Та­му што кла­по­ціш­ся пра лю­бі­ма­га ча­ла­ве­ка, ах­вя­ру­ю­чы ней­кі­мі аса­біс­ты­мі ін­та­рэ­са­мі дзе­ля яго шчас­ця. Ня­ма гэ­та­га — ня­ма і ка­хан­ня.

Не ве­даю ні­вод­най па­ры, якая бы­ла б шчас­лі­вая ў «сва­бод­ным шлю­бе». Ды і псі­хо­ла­гі сцвяр­джа­юць, што су­жы­це­лі сва­рац­ца час­цей, чым тыя, хто ўза­ко­ніў свае ад­но­сі­ны. Пры­чын шмат. Ад­на з іх у тым, што на­са­мрэч жан­чы­на не мо­жа быць за­да­во­ле­на та­кім ня­пэў­ным ста­ту­сам. У вы­ні­ку яна час­та пра­ва­куе кан­флікт без пад­ста­вы.

На су­жыц­цё лю­дзей штур­хае час­цей за ўсё раз­бэ­шча­насць. Ка­неш­не, са­бе яны ў гэ­тым не пры­зна­юц­ца, але ста­рон­нім бач­на. Ні да ча­го доб­ра­га гра­ма­дзян­скі шлюб пры­вес­ці не мо­жа. На ма­іх ва­чах мая бліз­кая сяб­роў­ка прай­шла праз та­кое «су­іс­на­ван­не». Стра­ці­ла ча­ты­ры га­ды жыц­ця з гра­ма­дзян­скім му­жам. А по­тым вый­шла за­муж за ча­ла­ве­ка, з якім ні­я­ка­га сек­су да афі­цый­най рэ­гіст­ра­цыі не бы­ло (так яны абод­ва вы­ра­шы­лі). І жы­вуць ра­зам ужо пят­нац­цаць га­доў, га­ду­юць дач­ку.

Тац­ця­на КУЗЬ­МІЧ, г. Ві­цебск