Паветраная варта

Ва­ен­на-транс­парт­ны са­ма­лёт «Ан-26». Мы ля­цім у Ба­ра­на­ві­чы. Хут­касць — 400 кі­ла­мет­раў у га­дзі­ну, вы­шы­ня — 2400 мет­раў. Лю­бу­ю­чы­ся пры­га­жос­цю род­най Бе­ла­ру­сі, яе па­лет­ка­мі, за­ўва­жаю ў ілю­мі­на­та­ры зні­шчаль­нік. Ён быў зу­сім по­бач. Ста­ла не па са­бе...

Мы збі­лі­ся з марш­ру­ту, па­ве­да­міў ка­ман­дзір ка­раб­ля. «Су-27» атры­маў сіг­нал і вы­ле­цеў нам на да­па­мо­гу. Пры­го­жа ма­неў­ру­ю­чы, ён пра­вёў нас да аэ­ра­дро­ма. Мы — на мес­цы! У 61-й зні­шчаль­най авія­цый­най ба­зе. Праў­да, з марш­ру­ту мы ні­коль­кі не збі­ва­лі­ся. Усё бы­ло толь­кі ле­ген­дай, акра­мя та­го, што зні­шчаль­нік на­су­страч нам усё ж та­кі вы­ля­таў. Але не для та­го, каб па­ка­заць марш­рут, а пра­дэ­ман­стра­ваць, што ў лю­бой сі­ту­а­цыі — ня­хай гэ­та бу­дзе збой з кур­су або па­ру­шэн­не па­вет­ра­най пра­сто­ры кра­і­ны — на­ша авія­цыя заў­сё­ды на­па­га­то­ве.

І днём, і ноч­чу, без вы­хад­ных і свят Ва­ен­на-па­вет­ра­ныя сі­лы і вой­скі су­праць­па­вет­ра­най аба­ро­ны Бе­ла­ру­сі ня­суць ба­я­вое дзя­жур­ства. У тым, што ро­бяць яны гэ­та пра­фе­сій­на, пе­ра­ка­на­лі­ся і мы, прад­стаў­ні­кі ай­чын­ных СМІ, для якіх да 20-год­дзя Аб'­яд­на­най сіс­тэ­мы су­праць­па­вет­ра­най аба­ро­ны дзяр­жаў — удзель­ніц СНД ка­ман­да­ван­не ВПС і СПА ар­га­ні­за­ва­ла «па­вет­ра­ны» прэс-тур. І пе­ра­лёт з аэ­ра­дро­ма Ма­чу­лі­шчы на ба­ра­на­віц­кую зям­лю быў толь­кі яго па­чат­кам.

Во­чы і ву­шы су­праць­па­вет­ра­най аба­ро­ны

Пе­рад тым, як мы ўзня­лі­ся ў не­ба, на­чаль­нік ра­дыё­тэх­ніч­ных вой­скаў — на­чаль­нік упраў­лен­ня ка­ман­да­ван­ня Ва­ен­на-па­вет­ра­ных сіл і вой­скаў су­праць­па­вет­ра­най аба­ро­ны пал­коў­нік Ігар НА­СІ­БЯНЦ рас­ка­заў, што ў мір­ны час ра­дыё­тэх­ніч­ныя вой­скі вы­ра­ша­юць дзве асноў­ныя за­да­чы: ахоў­ва­юць дзяр­жаў­ную мя­жу Бе­ла­ру­сі і кант­ра­лю­юць вы­ка­ры­стан­не яе па­вет­ра­най пра­сто­ры. Дзе­ля гэ­та­га на ба­я­вое дзя­жур­ства што­дзень за­сту­пае ка­ля 300 вай­скоў­цаў пад­раз­дзя­лен­ня, пра­цуе больш за сот­ню ра­дыё­ла­ка­цый­ных стан­цый і пе­ра­соў­ных ра­дыё­вы­са­та­ме­раў, функ­цы­я­нуе два дзя­сят­кі ка­манд­ных пунк­таў з аў­та­ма­ты­за­ва­ны­мі комп­лек­са­мі.

— Адзі­ная аў­та­ма­ты­за­ва­ная элект­рон­ная сіс­тэ­ма пры­зна­ча­на для та­го, каб свое­ча­со­ва вы­явіць па­вет­ра­ны аб'­ект, апа­знаць, ідэн­ты­фі­ка­ваць яго і да­зво­ліць ка­манд­на­му скла­ду пры­няць ра­шэн­не аб да­лей­шым пры­мя­нен­ні сіс­тэ­мы су­праць­па­вет­ра­най аба­ро­ны, — па­ве­да­міў на­чаль­нік ра­дыё­тэх­ніч­ных вой­скаў. — Ка­лі гэ­та са­ма­лёт або вер­та­лёт, які за­кон­на вы­ка­рыс­тоў­вае па­вет­ра­ную пра­сто­ру Бе­ла­ру­сі, то ён пра­ля­ціць па пры­зна­ча­ным марш­ру­це і ні­хто яму пе­ра­шка­джаць не бу­дзе. Ка­лі ж гэ­та па­ру­шаль­нік вы­ка­ры­стан­ня па­вет­ра­най пра­сто­ры, у спра­ву ак­тыў­на ўсту­па­юць срод­кі су­праць­па­вет­ра­най аба­ро­ны.

На ўзбра­ен­ні ра­дыё­тэх­ніч­ных вой­скаў ста­яць ра­дыё­ла­ка­цый­ныя стан­цыі ай­чын­най вы­твор­час­ці «Ра­са» і «Ус­ход», якія з гэ­та­га го­да се­рый­на па­стаў­ля­юц­ца ў вой­скі. «Што ты­чыц­ца комп­лек­саў срод­каў аў­та­ма­ты­за­цыі, то мы пе­ра­ўзбро­і­лі­ся прак­тыч­на на 90%, — удак­лад­ніў Ігар На­сі­бянц. — Гэ­тым па­куль не мо­гуць па­хва­ліц­ца ні ва Укра­і­не, ні ў Ра­сій­скай Фе­дэ­ра­цыі».

Ле­тась ра­дыё­тэх­ніч­ныя вой­скі не за­фік­са­ва­лі ні­вод­на­га па­ру­шэн­ня дзяр­жаў­най мя­жы Бе­ла­ру­сі. А што ты­чыц­ца па­ру­шэн­няў вы­ка­ры­стан­ня па­рад­ку па­вет­ра­най пра­сто­ры, бы­ло за­рэ­гіст­ра­ва­на 18 вы­пад­каў. Як пра­ві­ла, гэ­та па­лё­ты мо­та­дэль­та­-п­ла­наў, дэль­та­лё­таў, па­рап­ла­наў.

Су­мес­нае ба­я­вое дзя­жур­ства

Пас­ля та­го, як мы пры­зям­лі­лі­ся на аэ­ра­дро­ме Ба­ра­на­ві­чы, на­су­страч нам вый­шаў пі­лот «Су-27». Наш су­пра­ва­джа­ю­чы, штур­ман эс­кад­рыл­лі 159-га гвар­дзей­ска­га зні­шчаль­на­га авія­цый­на­га пал­ка Ва­ен­на-па­вет­ра­ных сіл Ра­сій­скай Фе­дэ­ра­цыі гвар­дыі ма­ёр Дзя­ніс Жа­раб­цоў, ад­ра­зу ад­зна­чыў, што бе­ла­рус­кае не­ба ні­чым не ад­роз­ні­ва­ец­ца ад ін­ша­га.

— Яно ўсю­ды ад­ноль­ка­вае! — удак­лад­ніў лёт­чык. — Тут та­кія ж аб­ло­кі, як у Ра­сіі. Ад­роз­нен­няў пры ня­сен­ні ба­я­во­га дзя­жур­ства па­між на­шы­мі кра­і­на­мі ня­ма. У нас адзі­ная сіс­тэ­ма су­праць­па­вет­ра­най аба­ро­ны. Та­му ўсе дзе­ян­ні, якія мы вы­кон­ва­ем з мэ­тай ахо­вы па­вет­ра­ных ру­бя­жоў, аб­са­лют­на ідэн­тыч­ныя. Адзі­ны ню­анс — ме­тэа­ра­ла­гіч­ныя асаб­лі­вас­ці. У нас на поў­на­чы на­двор'е мо­жа па­мя­няц­ца тры ра­зы за ад­ну га­дзі­ну. У Бе­ла­ру­сі я та­ко­га не за­ўва­жаў.

На­га­да­ем, на аэ­ра­дро­ме Ба­ра­на­ві­чы су­мес­на з на­шы­мі авія­та­ра­мі ня­суць ба­я­вое дзя­жур­ства ра­сій­скія экі­па­жы са­ма­лё­таў «Су-27». Дзя­ніс Жа­раб­цоў, на­прык­лад, у на­шай кра­і­не ўжо трэ­ці раз. За гэ­ты час здзейс­ніў больш за дзе­сяць па­лё­таў над на­шай тэ­ры­то­ры­яй. Уво­гу­ле за ўсю служ­бу на­ля­таў больш за 930 га­дзін, 50 з якіх пра­вёў у не­бе над Бе­ла­рус­сю.

— У эпо­ху вы­со­кіх хут­ка­сцяў, ка­лі на пры­няц­це ра­шэн­няў не­аб­ход­ны не га­дзі­ны, а хві­лі­ны і се­кун­ды, вель­мі важ­на свое­ча­со­ва атры­маць ін­фар­ма­цыю аб па­вет­ра­ным ста­но­ві­шчы, — пад­крэс­ліў ка­ман­ду­ю­чы Ва­ен­на-па­вет­ра­ны­мі сі­ла­мі і вой­ска­мі су­праць­па­вет­ра­най аба­ро­ны ге­не­рал-ма­ёр Алег ДВІ­ГА­ЛЕЎ.

— І тыя кро­кі, якія мы ро­бім, да­зва­ля­юць нам ажыц­цяў­ляць уза­ем­нае ін­фар­ма­ван­не аб па­вет­ра­ным ста­но­ві­шчы як на тэ­ры­то­рыі Ра­сій­скай Фе­дэ­ра­цыі, так і на тэ­ры­то­рыі Бе­ла­ру­сі: усё, што мы ба­чым на тэ­ры­то­рыі су­меж­ных дзяр­жаў, мы пе­рад­аём на ка­манд­ныя пунк­ты Ра­сіі. Гэ­ты аб­мен да­зва­ляе нам свое­ча­со­ва пры­маць ра­шэн­ні па су­праць­па­вет­ра­най аба­ро­не.

Ад ка­ман­ды да ўзлё­ту — 15 хві­лін

Ста­лі мы свед­ка­мі і ін­ша­га экс­пе­ры­мен­та. Уз­нік­ла ўмоў­ная па­гро­за. Пас­ля аб'­яў­лен­ня тры­во­гі да двух зні­шчаль­ні­каў «МіГ-29», якія ча­ка­лі свай­го ча­су на ўзлёт­най па­ла­се, пад­бег­лі лёт­чы­кі і тэх­ніч­ны склад. Не­ўза­ба­ве са­ма­лё­ты бы­лі пры­ве­дзе­ны ў га­тоў­насць і на­кі­ра­ва­лі­ся на ўзлёт­на-па­са­дач­ную па­ла­су. Ад ка­ман­ды да ўзлё­ту прай­шло ўся­го 15 хві­лін!

— Пры аб­васт­рэн­ні ста­но­ві­шча або пры вы­яў­лен­ні па­ру­шаль­ні­ка па­вет­ра­най пра­сто­ры кра­і­ны дзя­жур­ныя сі­лы пе­ра­вод­зяц­ца ў больш вы­со­кія сту­пе­ні ба­я­вой га­тоў­нас­ці, — па­тлу­ма­чыў ка­ман­ду­ю­чы ВПС і СПА. — Поў­ны ба­я­вы раз­лік пры­бы­вае на ка­манд­ны пункт, ку­ды з цэнт­раль­на­га ка­манд­на­га пунк­та па­сту­па­юць ка­ман­ды па пры­мя­нен­ні зброі. Пас­ля па­ста­ноў­кі за­дач раз­лік зні­шчаль­най авія­цый­най ба­зы ар­га­ні­зуе пе­ра­вод дзя­жур­ных са­ма­лё­таў у га­тоў­насць №1 і вы­вад іх у ра­ён маг­чы­ма­га па­ру­шэн­ня дзяр­жаў­най мя­жы або ў ра­ён зна­хо­джан­ня па­ру­шаль­ні­ка ў па­вет­ра­най пра­сто­ры Рэс­пуб­лі­кі Бе­ла­русь.

[caption id="attachment_76620" align="alignnone" width="400"] Ду­эль­ная
сі­ту­а­цыя:
«Су-25» су­праць
«Тор-М2».[/caption]

Ад­ным сло­вам, пра­ца не з лёг­кіх. Пры­чым ка­лі пяць га­доў та­му ў па­вет­ра­най пра­сто­ры Бе­ла­ру­сі што­дзень зна­хо­дзі­ла­ся ка­ля 500 па­вет­ра­ных су­доў, то ця­пер іх больш як дзве ты­ся­чы амаль кож­ны дзень. Ін­тэн­сіў­насць па­лё­таў па­вя­лі­чы­ла­ся ў пяць ра­зоў. У вы­хад­ныя дні коль­касць па­лё­таў праз па­вет­ра­ную пра­сто­ру на­шай кра­і­ны ста­но­віц­ца боль­шай на 400—500 па­вет­ра­ных су­доў.

Служ­ба ў ар­міі — спра­ва не жа­но­чая

Мы зноў на аэ­ра­дро­ме. Нас аглу­шы­ла: жа­лез­ныя птуш­кі пра­нес­лі­ся по­бач і ра­зам пад­ня­лі­ся ў па­вет­ра, дэ­ман­стру­ю­чы нам пар­ны па­лёт. За­тым зні­шчаль­ні­кі «Су-25» ата­ка­ва­лі зе­ніт­ныя ра­кет­ныя комп­лек­сы «Тор-М2». Вя­до­ма, умоў­на. Апош­нія, у сваю чар­гу, «за­хоп­лі­ва­лі» і «зні­шча­лі» па­вет­ра­ныя цэ­лі. «Не дай Бог тут ака­зац­ца пад­час са­праўд­на­га бою! — быц­цам пра­чы­таў мае дум­кі на­мес­нік ка­ман­ду­ю­ча­га ВПС і СПА — на­чаль­нік авія­цыі пал­коў­нік Аляк­сандр КА­РАЎ. — Гэ­та ду­эль­ная сі­ту­а­цыя, так зва­ны су­праць­па­вет­ра­ны бой».

— Ба­я­вая ма­шы­на «Тор-М2» з'яў­ля­ец­ца су­мес­ным пра­ек­там Ра­сій­скай Фе­дэ­ра­цыі і Рэс­пуб­лі­кі Бе­ла­русь, — удак­лад­ніў Алег Дві­га­леў. — Мы пра­цяг­ва­ем за­куп­ку ба­та­рэй «Тор-М2» для зе­ніт­ных ра­кет­ных вой­скаў. Акра­мя та­го, за­вяр­ша­ем прак­тыч­ную рэа­лі­за­цыю за­куп­кі пер­ша­га звя­на ву­чэб­на-ба­я­вых са­ма­лё­таў «Як-130», якія ў бу­ду­чы­ні па­він­ны за­мя­ніць са­ма­лё­ты «Л-39», што ста­яць у нас на ўзбра­ен­ні. Лі­та­раль­на нядаўна на­шы лёт­чы­кі і тэх­ні­кі вы­ехалі ў Ра­сій­скую Фе­дэ­ра­цыю, дзе ўжо праходзяць на­ву­чан­не і ра­зам з са­ма­лё­та­мі ў кра­са­ві­ку ажыц­ця­вяць пе­ра­ба­за­ван­не на аэ­ра­дром Лі­да. У пла­нах уза­е­ма­дзе­ян­ня з Ра­сі­яй у нас так­са­ма пра­ду­гле­джа­на за­куп­ка но­вай трох­ка­ар­ды­нат­най сіс­тэ­мы «Пра­ціў­нік» для ра­дыё­тэх­ніч­ных вой­скаў. Так­са­ма пра­цяг­нем за­куп­ку і на­шых бе­ла­рус­кіх ра­дыё­ла­ка­цый­ных стан­цый «Ус­ход» і «Ра­са». Яшчэ ад­ным кі­рун­кам у раз­віц­ці ВПС і войск СПА ста­не па­стаў­ка ча­ты­рох зе­ніт­ных ра­кет­ных ды­ві­зі­ё­наў «С-300».

...Мы з за­хап­лен­нем на­зі­ра­лі за кры­ла­ты­мі ма­шы­на­мі, якія ім­гнен­на пра­но­сі­лі­ся лі­та­раль­на над на­шы­мі га­ло­ва­мі. Бяс­печ­ней, праў­да, за ўсім гэ­тым бы­ло на­зі­раць з эк­ра­наў ба­я­вых ма­шын «Тор-М2». Ра­зам з вай­скоў­ца­мі мы па­спе­лі аца­ніць ста­но­ві­шча, пра­са­чы­лі за пра­цай ба­я­вых раз­лі­каў. А дзяў­ча­ты, у тым лі­ку я, на­ват змаг­лі па­кі­ра­ваць ба­я­вой ма­шы­най. Да­рэ­чы, ні­чо­га скла­да­на­га: газ і тор­маз, аў­та­ма­тыч­ная ка­роб­ка пе­ра­дач. Вось і вер ця­пер, што служ­ба ў ар­міі — спра­ва не жа­но­чая. Праў­да, пе­да­лі бы­лі «цвер­да­ва­ты­мі»: не для дзя­во­чых ног дак­лад­на. Ды і не трэ­ба: ва­ен­най тэх­ні­кай па­він­ны кі­ра­ваць муж­чы­ны, а яны як­раз з гэ­тым спраў­ля­юц­ца год­на, як і ўво­гу­ле з па­стаў­ле­ны­мі за­да­ча­мі.

Ве­ра­ні­ка КА­НЮ­ТА,

Мінск — Ба­ра­на­ві­чы — Мінск.