Як бы чалавек ні рыхтаваўся да выхаду на пенсію, але ўсё роўна аказваецца не гатовым. Лад жыцця цалкам мяняецца, з'яўляецца вялікая колькасць вольнага часу, а новыя «пенсіянерскія» справы здаюцца абсалютным глупствам. Што яшчэ можа траўміраваць нас пасля дасягнення сталага ўзросту?
Па-першае, трэба разумець, што чым вышэйшыя былі даход і сацыяльны статус, тым цяжэй будуць перажывацца ўзроставыя змены. Траўміруючым момантам можа аказацца і адзінота. Больш за палову жанчын ва ўзросце пасля 65-ці паспелі аўдавець. Дзеці выраслі ды разляцеліся... Навакольным пажылыя людзі кажуць, што не жадаюць перашкаджаць дзецям і ўнукам, а ў душы мараць жыць у сям'і, атрымліваць увагу і клопат.
Яшчэ адна праблема — змяненне знешнасці. Валасы сівеюць, з'яўляюцца маршчыны, пігментныя плямы, скура становіцца сухой... Пагаршаецца зрок: у 70 працэнтаў людзей развіваецца катаракта, глаўкома. Зніжаецца адчувальнасць смаку і нюху, таму пажылыя могуць не адчуваць непрыемных пахаў, вельмі відавочных для навакольных. Пагаршаецца слых і ўспрыманне чужога маўлення, больш змазаным становіцца і ўласнае маўленне. Усё гэта прыводзіць да павышэння падазронасці, пажылому здаецца, што пра яго дрэнна кажуць, асуджаюць. Тонус мышцаў зніжаецца, адсюль і няўпэўненасць у хадзе, страчваецца плаўнасць руху, што асабліва ўзмацняецца падчас хвалявання і стомленасці.
Зніжаюцца кагнітыўныя функцыі — памяць, увага, мысленне, інтэлект. Інтэлект дасягае піку развіцця да 40-45 гадоў, а пасля пачынаецца яго павольнае зніжэнне. Пажылыя горш засвойваюць новую інфармацыю. Звычайна памяць зніжаецца на бягучыя падзеі, а вось дзяцінства і юнацтва помняцца вельмі добра. Мысленне становіцца больш вязкім, чалавек захрасае ў нязначных дэталях. Зніжэнне кагнітыўных функцый у старасці залежыць яшчэ і ад ладу жыцця — яны захаваюцца даўжэй, калі чалавек будзе займаць актыўную жыццёвую пазіцыю, імкнуцца быць карысным грамадству і з гумарам ставіцца да змен.
Мяняецца і эмацыянальны стан. Узмацняецца адчувальнасць, уражлівасць, крыўдлівасць. Некаторыя рысы характару абвастраюцца: заўважная раздражняльнасць у маладосці трансфармуецца ў выражаную скандальнасць у старасці, беражлівасць — у скупасць і г.д.
Зніжаецца патрэба ў сне. Калі ў маладосці чалавек спіць 7-8 гадзін у суткі, то пажылым дастаткова 5-6 гадзін. Пажылыя часцей прачынаюцца ноччу і часцей забываюцца аб тым, што спалі.
«Як жа вызначыць, якія змяненні патрабуюць ужо медыкаментознага лячэння? — удакладняе ўрач-псіхатэрапеўт Мінскага гарадскога клінічнага псіхіятрычнага дыспансера Ала ЯКІМЕНКА. — Вядома, лепш за ўсё з гэтым разбярэцца спецыяліст.
На прыёме мне не аднойчы даводзілася кансультаваць такіх людзей, і часам адной размовы было дастаткова, каб чалавек зразумеў, што з ім адбываецца. Пажылыя пераставалі непакоіцца наконт «сур'ёзнага» захворвання».
«Дзесяцігоддзі школьнае харчаванне нашых дзяцей будавалася на аснове зборніка рэцэптур».
Што за таемнымі дзвярыма?
