Па­ра? Па­ра!

Коль­касць нар­ка­ма­наў рас­це. І не трэ­ба ду­маць, што гэ­та «не на­шы дзе­ці»

У мі­ну­лыя га­ды і ця­пер з на­го­ды вы­пуск­ных ве­ча­роў ка­ля школ за­га­дамі вы­кан­ка­маў за­ба­ра­ня­ец­ца про­даж спірт­но­га.

Апош­нім ча­сам па­трэб­ны ін­шыя за­ха­ды, бо ста­но­ві­шча ўжо на­шмат сур'­ёз­ней. Да школ, апра­ну­тыя як на свя­та, на­хаб­на па­ды­хо­дзяць ма­ла­дыя, упэў­не­ныя ў са­бе асо­бы. І пра­па­ну­юць яны не ві­но аль­бо га­рэл­ку, а так зва­ныя ку­рыль­ныя су­ме­сі.

Дня­мі су­стрэў зна­ё­ма­га ў змроч­ным ста­не.

— Пля­мен­ні­ка па­ха­ваў, — ад­ка­заў ён на маё пы­тан­не. — І вось што жах­лі­ва: та­му бы­ло толь­кі двац­цаць пяць га­доў, метр дзе­вя­нос­та, спарт­смен, не піў і не ку­рыў».

— І што зда­ры­ла­ся? — па­ці­ка­віў­ся я.

— Пай­шоў да сва­ёй ка­хан­кі, і тая пра­па­на­ва­ла яму так зва­ную «мар­ку». Па­спы­таць — што гэ­та за рэч. Са­ма не ры­зык­ну­ла, а яму ўпхну­ла. Сла­бо, маў­ляў? Ну той і па­час­та­ваў­ся. Праз паў­га­дзі­ны — ко­ма. А праз ме­сяц — у ма­гі­лу.

На па­ха­ван­ні тая «сяб­роў­ка» пла­ка­ла і рва­ла на са­бе ва­ла­сы. Але ж бы­ло­га не вер­неш…

Нар­ка­ма­нія і ўво­гу­ле нар­кат­ра­фік, мут­ная плынь яко­га з не­бы­ва­лай сі­лай за­кра­ну­ла ўвесь Ста­ры і Но­вы свет, да­сяг­ну­ла Бе­ла­ру­сі. Да вя­до­мых опі­ум­ных нар­ко­ты­каў да­лу­ча­юц­ца куды больш не­бяс­печ­ныя «мар­кі» і «спай­сы». Гэ­тыя звыш­моц­ныя псі­ха­троп­ныя рэ­чы­вы пра­соч­ва­юц­ца да нас з‑за мя­жы. Кра­і­на ў апош­ні час лі­та­раль­ная ага­лом­ша­на хва­ляй са­ма­за­бой­стваў, за­бой­стваў і псі­хіч­ных вар'­яц­тваў, ша­лен­стваў на гэ­тай гле­бе.

Па­клаў пад язык та­кую «мар­ку», аль­бо вы­ку­рыў «ка­ся­чок» — і пай­шоў у акно праз шкло з дзя­ся­та­га па­вер­ха сам ці за кам­па­нію з сяб­роў­кай. Пас­ля пер­шай спро­бы зна­ём­ства са «спай­сам» пад­лет­кі час­та ад­ра­зу ад­праў­ля­юц­ца ў зна­ка­мі­тую псіх­баль­ні­цу ў На­він­ках. З перс­пек­ты­вай ужо ні­ко­лі не вяр­нуц­ца да нар­маль­на­га ста­ну.

У зна­ка­мі­тай фан­тас­тыч­ный апо­вес­ці бра­тоў Стру­гац­кіх «Слі­мак на схі­ле» — на маю дум­ку, ад­на­го з леп­шых фан­тас­тыч­ных тво­раў мі­ну­ла­га ста­год­дзя, — апі­са­на сі­ту­а­цыя, ка­лі ах­вя­ра ка­та­стро­фы, ге­рой па мя­нуш­цы Маў­чун, які па­ку­туе на ам­не­зію, трап­ляе ў не­вя­до­мы свет, у чу­жую цы­ві­лі­за­цыю. Там з ле­су да аба­ры­ге­наў пры­хо­дзяць мерц­вя­кі — бія­ро­ба­ты, мэ­та якіх — вы­кра­даць жан­чын. «Маў­чун!» — ад­ра­зу клі­чуць мяс­цо­выя, і той вы­цяг­вае з‑за па­зу­хі скаль­пель і рас­праў­ля­ец­ца з бія­ро­ба­та­мі.

Пры­клад­на тое ж здзейс­ніў ня­даў­на ў да­чы­нен­ні да свай­го сяб­ра-нар­ка­ма­на адзін са спа­жыў­цоў «спай­су» (ра­зам ку­ры­лі) — рас­па­ла­са­ваў на­жом, каб па­ці­ка­віц­ца, ці не з'яў­ля­ец­ца той бія­ро­ба­там. А по­тым і ся­бе за­ад­но пра­ве­рыў, зра­біў­шы сэ­пу­ку (ці ха­ра­кі­ры) — вы­ва­ліў свае вант­ро­бы з жы­ва­та і па­чаў іх раз­гляд­ваць.

Ка­ля баль­ніц ця­пер ня­рэд­ка мож­на су­стрэць ма­ла­ле­так, якія про­сяць гро­шай, — гэ­та нар­ка­ма­ны.

— Дзя­дзеч­ка (цё­тач­ка)! Дай­це коль­кі гро­шай — га­ла­даю!

Яны ўця­ка­юць це­раз плот з нар­ка­ла­гіч­ных ад­дзя­лен­няў, жаб­ру­юць, каб на­быць до­зу, а по­тым — зноў у баль­ні­цу.

Тра­ге­дыя ў тым, што ў та­кіх пад­лет­каў за­леж­насць ад нар­ко­ты­каў ужо сфар­мі­ра­ва­ла­ся, і фі­нал праг­на­зу­ец­ца ад­ноль­ка­вы: пе­ра­да­зі­роў­ка — і ў леп­шы свет…

Іх вы­ра­та­ван­не нель­га ўскла­даць толь­кі на баць­коў, бо гэ­та не мае сэн­су ў боль­шас­ці вы­пад­каў.

Зна­ё­мы ўрач са­джаў сы­на на лан­цуг і пры­чэп­лі­ваў да ра­ды­я­та­ра на­руч­ні­ка­мі. Не да­па­маг­ло. Вы­зва­ле­ны праз ме­сяц, ён ад­ра­зу за­гі­нуў ад пе­ра­да­зі­роў­кі.

Ле­тась на ад­ным з тэ­ле­фо­ру­маў пра­ва­слаў­ны свя­тар П. Смір­ноў пра­па­на­ваў «бам­біць опі­ум­ныя план­та­цыі Аф­га­ні­ста­на».

Вя­до­ма, што нар­кат­ра­фік ла­бі­ру­юць шмат­лі­кія між­на­род­ныя струк­ту­ры, і та­кі ме­тад на­ўрад ці зной­дзе пад­трым­ку. Але бяс­кон­ца здзіў­ляе тое, што ча­ла­вец­тва за­сво­і­ла кос­мас, здзейс­ні­ла не­ве­ра­год­нае — па­лё­ты на Ме­сяц, а вось па­ка­раць па мак­сі­му­ме па­стаў­шчы­коў і рас­паў­сюдж­валь­ні­каў «спай­саў» ды «ма­рак» — усё яшчэ сла­бо. Быц­цам не ба­чаць, што ро­біц­ца пад но­сам, не мо­гуць даць ім ра­ды. У шмат якіх кра­і­нах све­ту, тым не менш, за рас­паў­сюдж­ван­не і ган­даль «нар­ка­той» вы­но­сяць пры­су­ды ад вель­мі пра­цяг­лых тэр­мі­наў зня­во­лен­ня да смя­рот­ных. У Кі­таі, Сін­га­пу­ры, Іра­не і мно­гіх ін­шых кра­і­нах. Гэ­так жа, як, ска­жам, за пе­да­фі­лію і г. д.

Пар­ла­мент на­шай кра­і­ны абя­цае ўдас­ка­на­ліць за­ка­на­даў­ства су­праць нар­кат­ра­фі­ку ў больш жорст­кім кі­рун­ку. Даў­но трэ­ба. Па свед­чан­нях су­пра­цоў­ні­каў ад­дзе­лаў па ба­раць­бе з нар­ка­ма­ні­яй, амаль у кож­ным шмат­ква­тэр­ным до­ме ў га­ра­дах кра­і­ны ўжо ёсць ад­на-дзве ква­тэ­ры, дзе ганд­лю­юць нар­ко­ты­ка­мі ці ўжы­ва­юць іх. У вы­ні­ку не­бяс­пе­ка рас­паў­сюдж­ва­ец­ца не толь­кі на гэ­ты дом, але і на ўвесь ра­ён.

Кож­ны з нас су­ты­ка­ец­ца з уплы­вам нар­ка­ма­ніі на на­ша жыц­цё. Не­як не­за­ўваж­на яна ўвай­шла ў на­шу паў­ся­дзён­насць. Хто з нас не су­стра­каў ма­ла­дых лю­дзей з дзіў­ным по­зір­кам і не­адэ­кват­ны­мі па­во­дзі­на­мі? Мы па­куль яшчэ не асэн­соў­ва­ем да кан­ца ўсёй не­бяс­пе­кі та­кіх су­стрэч…

У ба­раць­бу су­праць нар­ка­ма­ніі па­він­ны ак­тыў­на ўклю­чыц­ца прад­стаў­ні­кі мас­тац­тва, лі­та­ра­ту­ры, кі­но. А на­шай цэн­зу­ры вар­та кры­ху змя­ніць кі­ру­нак і больш ува­гі на­да­ваць аб­ме­жа­ван­ню транс­ля­цыі сту­жак для ма­ла­дзёж­най аў­ды­то­рыі, у якіх ві­да­воч­на (ці скры­та!) ука­ра­ня­ец­ца ў пад­свя­до­масць спо­саб жыц­ця, не­раз­рыў­на звя­за­ны з нар­ко­ты­ка­мі і ал­ка­го­лем.

Без­умоў­на, вар­та спя­шац­ца. Коль­касць нар­ка­ма­наў рас­це. І не трэ­ба ду­маць, што гэ­та «не на­шы дзе­ці». І не вар­та цы­ры­мо­ніц­ца і азі­рац­ца на сла­ву­тую па­літ­ка­рэкт­насць.

Нар­ка­ды­ле­ры па­він­ны атрым­лі­ваць са­мыя жорст­кія па­ка­ран­ні — аж да смя­рот­на­га. Як-не­будзь пе­ра­жы­вём іс­тэ­рыч­ны віск лі­бе­ра­лаў і іх аген­таў уплы­ву.

Па­дзеі ня­даў­ніх дзён га­во­раць са­мі за ся­бе: на­ват Еў­ро­па па­чы­нае абу­джац­ца ад ле­вых ідэй. Та­му свед­чаць, на­прык­лад, па­дзеі ў Фран­цыі, дзе ле­выя губ­ля­юць ула­ду, а ў шмат­лі­кіх га­ра­дах вы­бар­шчы­кі га­ла­су­юць за пра­вы сек­тар і яго лі­да­ра — Ма­рын Ле Пэн.

Так­са­ма сур'­ёз­на па­ды­хо­дзяць апош­нім ча­сам да гэ­тай над­звы­чай ак­ту­аль­най праб­ле­мы ў Швей­ца­рыі, Ву­гор­шчы­не, Фін­лян­дыі.

Мяр­кую, і бе­ла­ру­сы, ка­лі пры­муць адэ­кват­ныя ме­ры су­праць сла­ву­та­га лі­бе­ра­ліз­му і муль­ты­куль­ту­ра­ліз­му і іх на­ступ­стваў, пры­му­сяць толь­кі па­ва­жаць ся­бе. Інакш лю­бую кра­і­ну мож­на за­ха­піць і зні­шчыць яе эт­ніч­ны рэ­сурс не тан­ка­мі і са­ма­лё­та­мі ды ўво­дам вай­скоў­цаў. Мож­на прос­та на­вад­ніць які­мі дроб­нень­кі­мі «мар­ка­мі» — амаль без ва­гі, якія не­аб­ду­ма­на кла­дуц­ца дур­ня­мі пад язык. Над гэ­тым і вар­та за­ду­мац­ца. І не­ад­клад­на дзей­ні­чаць.

Калі пра­ва­ахоў­ні­кі ве­да­юць, з‑за якіх ме­жаў да нас плы­вуць нар­ко­ты­кі, ча­му не пры­ма­юць ад­па­вед­ныя ме­ры?

Мі­лі­цыя па­він­на дзей­ні­чаць на апя­рэ­джан­не, але гэ­та ім да­зво­ляць зра­біць больш дас­ка­на­лыя за­ко­ны. Урэш­це са­міх нар­ка­ма­наў вар­та за­трым­лі­ваць тут жа ў пры­то­нах і прымяняць да іх жорст­кія ме­ры па­ка­ран­ня.

«Па­ра!» — як ка­за­лі ў кры­тыч­ных сі­ту­а­цы­ях ста­ра­жыт­ныя ге­роі Ула­дзі­мі­ра Ка­рат­ке­ві­ча, узя­тыя, да­рэ­чы, з рэ­аль­ных гіс­та­рыч­ных па­дзей.

І нам — па­ра!

Юры СТАН­КЕ­ВІЧ .