Святлана Вуячыч: "Я баялася сурочыць сваё шчасце..."

«Непаўторны барытон», «кумір публікі», «арыстакрат эстрады», «узор мужчынскай годнасці», «самы абаяльны і элегантны спявак Беларусі» — як толькі не называлі Віктара ВУЯЧЫЧА журналісты і прыхільнікі яго таленту, адзначаючы прыгожы аксамітавы голас артыста, сардэчную манеру выканання, найвышэйшую сцэнічную культуру, бездакорны густ.

Віктар Вуячыч быў адным з самых прызнаных артыстаў савецкага эстраднага мастацтва. Ён выконваў грамадзянскія, ваенна-патрыятычныя, лірычныя, народныя беларускія і рускія песні, старадаўнія рамансы, оперныя арыі... Для спевака пісалі многія кампазітары, але асаблівы творчы тандэм у яго склаўся з Ігарам Лучанком. І сёння мы памятаем цудоўныя «лучанкоўскія» песні ў выкананні Віктара Вуячыча: «Памяць сэрца» (на словы М. Ясеня), «Верасы» (на словы І. Скурко), «Спадчына» (на словы Я. Купалы), «Стаяць на рэйдзе нашы брыганціны...» (на словы В. Лукшы)...

Дарэчы, дом, у якім жыў спявак, чымсьці нагадвае брыганціну. Як вялікі белы карабель, ён узвышаецца над Свіслаччу па вуліцы Янкі Купалы, якраз насупраць Цэнтральнага дзіцячага парка імя Горкага. Гэты дом быў пабудаваны ў самым пачатку 1970-х гадоў спецыяльна для творчай інтэлігенцыі сталіцы. Шмат вядомых людзей пасяліліся тут. А сёння ўжо, на жаль, шмат мемарыяльных дошак з гучнымі прозвішчамі змешчана на яго сценах. І сярод іх — дошка памяці народнага артыста Беларусі Віктара Лук'янавіча Вуячыча.

[caption id="attachment_89160" align="alignnone" width="600"] Сям'я Ву­я­чы­чаў. На па­чат­ку 1970-х га­доў.[/caption]

«Карабель» над Свіслаччу

Я завітала ў дом-«карабель» над Свіслаччу, каб пагаварыць пра вялікага беларускага спевака з яго ўдавой, народнай артысткай Беларусі Святланай Вуячыч. Так, Святлана Сямёнаўна — сама чалавек добра вядомы прыхільнікам беларускага мастацтва. Больш за паўстагоддзя яна працуе ў Дзяржаўным акадэмічным ансамблі танца Беларусі — літаральна з моманту яго заснавання: спачатку шмат гадоў была салісткай гэтага калектыву, потым працавала рэпетытарам, цяпер — загадчыца трупы. Так што шлюб у Вуячычаў быў незвычайны — двое «народных» у адной сям'і! Але гэты шлюб праверыў час: амаль 40 гадоў былі яны разам — у радасці і ў горы. А сустрэліся абое зусім маладымі ў 1957 годдзе ў Беларускім народным хоры, які цяпер носіць імя Генадзя Цітовіча. А тады Цітовіч гэты калектыў узначальваў.

— Віктар якраз толькі прыехаў пасля арміі. Я вяла камсамольскі сход. Ён паглядзеў на мяне — а я была дзяўчына мэтанакіраваная, правільная, — і адразу, з першага погляду, закахаўся. А я яго спачатку не заўважала: высокі, шыя даўжэзная, і наогул — мне было не да заляцанняў!

Святлана, тады яшчэ яе прозвішча было Яскевіч, у гэты калектыў паступіла на 5 гадоў раней, у 1952 годзе. Яе спачатку браць не хацелі — на той час ёй было ўсяго 15 гадоў. Але ўсё ж такі ўзялі. І хутка Святлана вырасла да салісткі ансамбля.

— Ведаеце, я па характары была сарамлівая, ніколі наперад не лезла, але калі выходзіла на сцэну — усё! Гэта было маё! Мяне ўвесь час стараліся паставіць напрыканцы выступлення, таму што я добра круцілася. Я сыходзіла са сцэны апошняя пад гром апладысментаў. У 16 гадоў мяне ўзнагародзілі медалём «За працоўную адзнаку» — настолькі я старалася!

У 1959 годзе яна перайшла ў цяперашні заслужаны калектыў «Дзяржаўны ансамбль танца Беларусі». Ён стаў для яе лёсавызначальным...

Сваім шляхам, паступова, але настойліва, ішоў у мастацтва і Віктар Вуячыч.

— Ён нарадзіўся ў сям'і, дзе ўсе спявалі — маці і яе радня. Яна казачка была, такая прыгожая. Яны любілі збірацца і спяваць. І ў Віці голас быў ад прыроды. Бацька ж яго — югаслаў з Сербіі, прыехаў у СССР з Амерыкі ў 1932 годзе. У Сербіі не было працы, і ён паехаў у Злучаныя Штаты, а там — таксама крызіс! А тут — маладая Савецкая Рэспубліка, і трэба ўзнімаць прамысловасць. І ён прыехаў у Харкаў на завод, на пасаду галоўнага інжынера. Там пазнаёміўся з Віцінай мамай — яна працавала ў сталовай — і ажаніўся. Яна была маладая, прыгожая, а ён — ужо ў гадах. Нарадзіўся Віця. Яму было 9 месяцаў, калі бацькі разышліся. Спачатку маці забрала дзіця. Потым бацька паехаў да яе і забраў Віцю. І вось, калі пачалася вайна, гэты завод эвакуявалі, і Віця паехаў разам з бацькам. Ён ужо ладны хлопчык быў і ў эвакуацыі працаваў токарам на заводзе. Віця пазней быў у тым горадзе на гастролях, дык там захаваўся яго станок, і нават шыльдачка была!

Трапіў пальцам... у Мінск

Віктар Вуячыч разам з бацькам эвакуяваўся ў горад Рубцоўск, што на Алтаі. Там і прайшло яго дзяцінства, там ён пачаў спяваць у хоры мясцовага Дома культуры.

У 1953 годзе Віктара прызвалі ў войска. Служыў у Ленінградзе, быў артыстам Чырванасцяжнага Балтыйскага флоту. А пасля службы лёс закінуў яго ў Мінск — зусім выпадкова...

— Ехаць пасля арміі да бацькі ў Луганскую вобласць, у станіцу, дзе той жыў, яму ўжо не хацелася. Віця зведаў жыццё ў вялікім горадзе, спяваў у вялікім ансамблі... Зразумела, ён хацеў у горад, але ў які, ён яшчэ сам не вызначыў. І ведаеце, як гэта бывае ў маладосці?! Вісела на сцяне карта, і Віця сказаў хлопцам: «Зараз вочы заплюшчу і куды пальцам тыцну, туды пасля арміі і паеду...» Ну і патрапіў пальцам у Мінск... Прыехаў сюды і паступіў у народны хор.

[caption id="attachment_89170" align="alignnone" width="600"] Ме­ма­ры­яль­ная дош­ка, якая ві­сіць на до­ме, дзе жыў Вік­та­р Ву­я­чы­ч.[/caption]

Лёс не падмануў хлопца. Тут, у Мінску, яго чакалі сямейнае шчасце і поспех у жыцці. Але тады ён яшчэ пра гэта не ведаў.

— Мы пажаніліся ў 1962 годзе. Праз год у нас нарадзіўся сын. А да гэтага часу мы сустракаліся. Але не так, як сёння сустракаюцца, разумееце?.. Адносіны паміж дзяўчынай і маладым чалавекам у той час былі абсалютна іншыя. Ды і грошай у нас не было, каб пажаніцца. Мама казала: «Ну, як за такога замуж выходзіць — сама бедная, і за беднага?!.» Яна была супраць Віці. Вельмі! Мама наогул яго не прызнавала ажно да таго моманту, калі мы пажаніліся. І я не магу сказаць, што тады яго кахала. Але Віця сваёй настойлівасцю ўзяў! Да таго ж ён такі адданы быў! І вось так — паступова ўсё перарасло ў тое, што неўзабаве мы проста дыхаць не маглі адно без аднаго!

У 1963 годзе Святлана нарадзіла сына Андрэя. У дэкрэтным водпуску была ўсяго 30 дзён, а потым выйшла на працу. І зноў танцавала і ездзіла на гастролі. З маленькім сынам дома заставалася бабуля. Тая, што была супраць шлюбу Святланы з Віктарам, потым фактычна прысвяціла іх сям'і сваё жыццё — яна ў 40 з невялікім кінула працу і выхоўвала ўнука.

Сям'я дваіх маладых артыстаў без званняў і заслуг жыла бедна. А яшчэ — маленькае дзіця на руках, а яшчэ — маці на ўтрыманні! Жылі фактычна на сутачныя ад камандзіровак. У той час творчыя калектывы ездзілі на гастролі па ўсім Савецкім Саюзе на 2-3 месяцы: па Сібіры, па Украіне, па Сярэдняй Азіі... Віктар ужо скончыў музычнае вучылішча ў Мінску, працаваў у ансамблі песні і танца Беларускай ваеннай акругі. Святлана была салісткай Дзяржаўнага ансамбля танца, душой калектыву. Колькі цудоўных танцавальных вобразаў стварыла яна на сцэне! У яе — сотні і сотні сольных выхадаў у танцах «Крыжачок», «Перапёлачка», «На Купалле», «Завіруха» і іншых...

«Ён заўсёды мяне сустракаў»

Віктар і Святлана Вуячычы працавалі ў розных калектывах і, вядома, у іх былі розныя гастрольныя графікі. Але ні сціплае фінансавае становішча на пачатку сямейнага жыцця, ні частыя і доўгія расстанні не маглі пагасіць іх каханне. Наадварот, з кожным годам яно мацнела.

— У той час яшчэ тэлефонаў у нас не было — дык мы пісьмы адно аднаму пісалі і на пошту бегалі! А ў мяне тады ўжо Андрэйка вунь які вялікі быў! Віця, калі ўжо стаў салістам і ў нас з'явіліся грошы, дзе б я ні была на гастролях, заўсёды прыязджаў да мяне — на 2 дні, на 3... Віктар мне казаў: «Калі я на гастролях, я так ужо рыхтуюся да сустрэчы з табой, так рыхтуюся!» Заўсёды перад нашай сустрэчай падстрыжэцца... І я, дарэчы, таксама рыхтавалася — бегла ў цырульню, рабіла прычоску. І яшчэ, дзе б я ні была, ён заўсёды мяне сустракаў. Калі пасля канцэрта мы прыязджалі дадому а першай гадзіне ночы ці а другой, ён чакаў мяне ля цырка. Заўсёды! Памятаю, мяне ноччу з аўтобуса высадзілі, гляджу — ідзе ў кажуху, шапку пад барадой завязаў... Мароз!.. Праўду вам скажу: я жыла і баялася спудзіць сваё шчасце. Вось у нас часта дзяўчаты гавораць: «Вой, у той такі мужык, такі мужык!» А я баялася хваліцца, што я шчаслівы чалавек, каб не сурочыць. Столькі гадоў жылі разам і не сварыліся! Пры сустрэчах мы нагаварыцца не маглі, не паспявалі ўсё расказаць адно адному.

Вядома, самы шчаслівы дзень у іх жыцці — той, калі ў 1966 годзе Віктар Вуячыч стаў пераможцам І Усесаюзнага конкурсу савецкай песні. Дзень, які змяніў да лепшага ўсё іх жыццё. І Святлана ў гэты знамянальны момант была побач з мужам.

— Масква, усесаюзны конкурс, там такія глыбы ўдзельнічалі — Кабзон, Мулерман, Макараў!.. Віця ж у той час у ансамблі БВА спяваў. І яму проста прапанавалі з Міністэрства культуры паўдзельнічаць у конкурсе. Пачалі рыхтавацца, стварылі інструментальную групу для музычнага суправаджэння... Гэта сёння можна прыехаць на конкурс, праспяваць адну песню — і будзь здаровы! А тады трэба было спець 15 рознажанравых песень!

[caption id="attachment_89171" align="alignnone" width="400"] Свят­ла­на Ву­я­чыч до­ма. На сця­не — кар­ці­на, якую на­ма­ля­ваў спя­вак. 2015 г.[/caption]

На конкурсе, які праводзіўся ў тры туры, трэба было праспяваць 5 песень, прысвечаных Вялікай Айчыннай вайне, пяць эстрадных шлягераў і пяць сучасных. Да трэцяга тура, у якім трэба было спяваць сучасныя песні, Віктар Вуячыч і яго музыканты не рыхтаваліся — былі ўпэўнены, што не дойдуць. Яны нават твораў такіх не назбіралі. Рэпеціравалі толькі песні Вялікай Айчыннай вайны і прысвечаныя ёй, і перш за ўсё — песню Ігара Лучанка на словы Міхаіла Ясеня «Памяць сэрца» («Не спіцца толькі ветэрану...»)

І гэтая песня так спадабалася журы, што Віктар Вуячыч прайшоў на другі тур! Узначальваў журы легендарны Леанід Уцёсаў. Ён быў проста расчулены, калі пачуў, як Віктар прыгожа і пранікнёна праспяваў песню «Сэрца» (музыка І. Дунаеўскага на словы В. Лебедзева-Кумача). Гэта ж была славутая «ўцёсаўская» песня! І Віктар прайшоў на трэці тур...

— Ён патэлефанаваў мне з пошты: «Света, у нас на трэці тур няма рэпертуару! Не ведаем, што рабіць! Прыязджай, падтрымай!» Я — у Маскву! Віктар з музыкантамі ўзялі яшчэ 5 сучасных песень, хуценька зрабілі аранжыроўкі, парэпеціравалі і — наперад! І трэці тур прайшлі! І вось — чакаем вынікі. Усё чамусьці надта затрымлівалася: ужо гадзіна ночы, а журы не выходзіць. Мы ўсе сядзім у зале, знемагаем... Раптам зашумелі — зараз будуць аб'яўляць месцы! Члены журы выйшлі на сцэну і спачатку сталі называць дыпламантаў. Мы з Віцем думаем: «Ну, можа, хоць які дыплом дадуць!» Не далі! Нэлі Багуслаўскай далі! 3-ю прэмію падзялілі Мулерман і Макараў... 2-ю прэмію атрымаў Кабзон. Мы з Віцем узнімаемся і выходзім ціха, каб нас ніхто не заўважыў. Ён так перажываў, а ў мяне самой сэрца, як у зайца, калацілася, толькі я гэтага не паказвала — хаця б неяк Віцю падтрымаць! І мы ўжо дайшлі да дзвярэй, як раптам аб'яўляюць: «Віктар Вуячыч!» Мне нават кепска стала, і слёзы паліліся... Гэта было такое шчасце, такое шчасце! І тут да нас кінуліся карэспандэнты! Усе! Потым Віцю далі прэмію ў канверце — 250 рублёў! Па тых часах вялікія грошы. Але мы гэтых грошай не ўбачылі: прапілі! Не аднаму ж Віцю іх далі — усяму ансамблю было хоць за што выпіць і закусіць!

Валодаў сэрцамі мільёнаў

Гэта быў трыумф, сапраўдны прарыў беларускіх выканаўцаў на вялікую эстраду! Зазначу, што падзея адбывалася яшчэ ў «дапесняроўскі» перыяд. Віктар Вуячыч адразу стаў шырока вядомым і запатрабаваным артыстам. Ён пачаў выступаць па ўсёй тагачаснай вялікай краіне і за мяжой. Яго прыродны талент, высакародная знешнасць і неверагодная абаяльнасць заваёўвалі глядзельныя залы, артыст завалодаў сэрцамі мільёнаў тэлевізійных і радыёслухачоў. Музычнае кіраўніцтва ахвотна пасылала яго на розныя песенныя спаборніцтвы.

У 1967 годзе Віктар Вуячыч выступіў ў Балгарыі на міжнародным конкурсе вакальных выканаўцаў «Залаты Арфей» і стаў лаўрэатам 2-й прэміі. Праз год, у 1968-м, прыняў удзел у міжнародным фестывалі песні ў польскім Сопаце. У 1971 годзе разам з Ігарам Лучанком яны паляцелі праз акіян — на міжнародны фестываль у Чылі...

У ліпені 1976 года Віктару Вуячычу было прысвоена ганаровае званне народнага артыста БССР. Святлана Вуячыч была ўганаравана гэтым званнем у сакавіку 1978 года.

Гастролі адкрывалі для народных артыстаў Вуячычаў краіны, якія ў той час былі закрытыя для большасці іх суайчыннікаў, — Югаславія, Венгрыя, Германія, Фінляндыя, Швецыя, Бельгія, Швейцарыя, Злучаныя Штаты Амерыкі, Францыя, Сірыя, Ліван... Праўда, ляталі Віктар і Святлана паасобку, часам сустракаліся... у паветры. Адзін адлятаў на гастролі, другі прылятаў.

А потым прыйшлі 1990-я гады. Пасля распаду Савецкага Саюза Віктар Вуячыч выступаў, у асноўным, толькі ў Беларусі. Ён супрацоўнічаў з Белдзяржрадыё і Белдзяржфілармоніяй. На працягу некалькіх гадоў (да сваёй смерці ад цяжкай хваробы) быў мастацкім кіраўніком дзяржаўнага аб'яднання «Белканцэрт».

Віктар Вуячыч стаяў каля вытокаў музычнага фестывалю «Залаты шлягер» у Магілёве, ён шмат зрабіў, каб гэты песенны форум жыў. І пасля смерці майстра для ўдзельнікаў фестывалю быў заснаваны спецыяльны прыз імя Віктара Вуячыча.

— Цяпер модна пра сябе расказваць. А тады Віця мне сказаў: «Бяда — толькі наша, і каб ніводзін чалавек пра яе не ведаў!» І ніхто не ведаў. Ён ляжаў у бальніцы, я ўзнімалася а 5 гадзіне раніцы і ехала ў Бараўляны. Кожны дзень — уранку і ўвечары... Тры месяцы ён там, потым — дома, потым зноў — туды... І вось ведаеце, пра што я думаю? Недадала!.. Ён жа мяне прасіў: «Светачка, Ланачка, ну што ты ўвесь час бегаеш, ну сядзь, пасядзі!.. Ну паляжы каля мяне!» А калі — «паляжы»?! Мне ж трэба было на рынак! На працу! Працэдуры яму зрабіць!.. «Хуткую» выклікаць, каб укалолі! І ўсё я адна: у сына Андрэя жонка цяжарная была, потым — дзіця маленькае! Ды я і не прывыкла перакладваць свае праблемы на кагосьці. І вось аб гэтым я шкадую цяпер, думаю — трэба было сядзець ля яго!..

Мы амаль 40 гадоў пражылі разам. І каб вялікае каханне спачатку — дык не было яго... А потым — жыць не маглі адно без аднаго! Мне часта гавораць — звычка гэта! Ну якая ж гэта звычка? Каханне!

Віктар Вуячыч пайшоў з жыцця 17 верасня 1999 года. Яго сын Андрэй скончыў інстытут замежных моў, працуе ў дзяржаўнай установе, мае двух сыноў, Аляксея і Мікіту. Святлана Сямёнаўна Вуячыч, народная артыстка Беларусі, па-ранейшаму адданая Дзяржаўнаму ансамблю танца Беларусі...

Тамара БУНТА