Якіх сцэнарыяў чакае «Беларусьфільм»?

Айчыннае кіно імкнецца больш арыентавацца на беларускую аўдыторыю. Маштабны нацыянальны кінапраект «Купала», сітком «Ілюзіі», гістарычнае фэнтэзі «Авантуры Пранціша Вырвіча» і ваенная кінастужка «Лёс дыверсанта» — у гэтых праектах кінастудыі «Беларусьфільм» шмат хто бачыць магчымасць рэнесансу Нацыянальнай кінастудыі. А што далей? Што ў сцэнарным партфелі студыі? Пра гэта мы пагаварылі з яе галоўным рэдактарам Антонам Сідарэнкам.

— Вы ўжо больш чым год на пасадзе галоўнага рэдактара Нацыянальнай кінастудыі «Беларусьфільм». З якімі сітуацыямі «чаканні — рэальнасць» сутыкнулiся за гэты час?

— Калі шчыра, ніякіх асаблівых сюрпрызаў не было. Упершыню парог Нацыянальнай кінастудыі я пераступіў у 1998 годзе, яшчэ студэнтам. Быў знаёмы з большасцю нашых кінематаграфістаў і многімі супрацоўнікамі кінастудыі, быў гатовы да гэтай працы.

— Калі пагадзіліся на гэтую працу, то, напэўна, мелі нейкі план уплыву на развіццё кінастудыі. Што ўжо атрымалася, а што — не?

— Галоўная задача — прыцягнуць на Нацыянальную кінастудыю новыя цікавыя імёны, тых, хто мае сучасны погляд на кінамастацтва. Заахвоціць тых, хто мае талент і жаданне пісаць сцэнарыі для кіно. Спадзяюся, задача зараз якраз у стадыі выканання. Задача нумар два — зрабіць сюжэты і тэматыку фільмаў Нацыянальнай кінастудыі больш цікавымі для сучаснага гледача, у першую чаргу беларускага. Спадзяюся, тыя прэм’еры, якія студыя рыхтуе напрыканцы 2019 года, гэтай задачы адпавядаюць.

— Ці імкнецца маладое пакаленне аўтараў супрацоўнічаць з кінастудыяй «Беларусьфільм»?

— Спадзяюся, што так. Кіраўніцтва студыі заўсёды ідзе насустрач маладым. Галоўнае, каб іх была гатовая прыняць сама сістэма кінавытворчасці.

— Маладая беларуская рэжысёрка Юлія Шатун у адным з інтэрв’ю на пытанне пра тое, ці магчыма яе супрацоўніцтва з кінастудыяй «Беларусьфільм», адказала, што калі гаворка аб прадастаўленні творчай свабоды і тэхнічных магчымасцяў студыі, то яна не бачыць перашкод да супрацоўніцтва. Аднак самае галоўнае, на яе думку, — каб ніхто не абмяжоўваў на ўзроўні ідэі. Як лічыце, пры такім падыходзе ці магло б адбыцца гэта супрацоўніцтва?

— Мы добра знаёмы з Юляй і трымаем кантакт. Зараз яна вучыцца ў Маскве ў Школе новага кіно. Спадзяюся, што здымаць яна будзе на радзіме.

— Якія тэмы пераважаюць у сцэнарыях, што трапляюць да вас на стол? У чым праблема маладых аўтараў?

— Галоўная праблема — адсутнасць арыгінальных сюжэтаў. Аўтары спрабуюць рабіць копіі таго, што бачаць на экранах, — пераважна тэлевізійных. Таму прапануюць меладрамы ці крымінальныя сюжэты. Многія дэбютанты чамусьці ўпэўнены, што валодаюць талентам камедыёграфа. Камедыя, між тым, — вельмі складаны жанр. Шмат спроб напісаць сцэнарый гістарычнай стужкі, асабліва пра Вялікую Айчынную, партызанаў... Зразумела, ваенная тэма — магістральная для нашай кінастудыі, але большасць прапаноў абсалютна другасныя і не вытрымліваюць канкурэнцыі на фоне залатога фонду беларускага кіно па кнігах Васіля Быкава, Алеся Адамовіча і іншых класікаў нацыянальнай літаратуры. Яшчэ адна праблема — адсутнасць прафесіяналізму і разумення жанру. Апошняе хочацца якраз прывіць нашым патэнцыйным аўтарам. Нацыянальная кінастудыі павінна выпускаць больш якаснага жанравага кіно, якое запатрабавана гледачом. А для гэтага патрабуецца пэўны прафесіяналізм, валоданне прыёмамі менавіта кінадраматургіі. У нашай краіне шмат цікавых літаратараў, тэатральных драматургаў, але кінасцэнарый — асобны жанр: каб пісаць годныя сцэнарыі, аднаго таленту і цікавых ідэй мала — трэба, як кажуць, набіць руку. Галоўнай крыніцай для айчыннага кіно можа з’яўляцца наша літаратура — экранізацыі твораў сучасных аўтараў маглі б стаць добрай сцэнарнай асновай. Таму раю тым, хто хоча стаць нашымі аўтарамі, звярнуць увагу на навінкі літаратуры. Што датычыцца тэмы, якую шукаем, — сучасная Беларусь, яе жыццё, праблемы і сюжэты. Здаецца, вельмі проста, але пакуль годных, арыгінальных сюжэтаў вельмі мала. Большасць прапаноў на ўзроўні ідэі, а прафесійны драматург прапісвае менавіта сюжэт.

 — А які жанр, на вашу думку, карыстаецца попытам у гледачоў?

— Нацыянальная кінастудыя павінна разлічваць найперш на айчыннага гледача. У беларускіх кінатэатрах побач з галівудскім і расійскім кіно павінна прысутнічаць беларускае. І попыт на сваё ў нашага гледача, несумненна, ёсць. Таму найбліжэйшыя прэм’еры — нацыянальны праект «Купала» і тэлевізійны міні-серыял па прыгодніцкай кнізе Людмілы Рублеўскай «Авантуры Пранціша Вырвіча» якраз і павінны задаволіць гэты інтарэс.

— Ці паступае дастатковая колькасць сцэнарыяў, каб было з чаго выбіраць?

— Добрых, якасных сцэнарыяў заўсёды не хапае. Гэта праблема не толькі «Беларусьфільма», а абсалютна ўсіх кінастудый і прадзюсараў свету.

— Ці бывае так, што нейкія сцэнарыі даводзіцца адразу адхіляць?

— Адхіляю відавочную графаманію ці тое, што немагчыма паставіць на нашай студыі, усё больш-менш годнае перадаю чытаць кіраўніцтву, калегам-рэдактарам, рэжысёрам, якім гэтыя сцэнарыі могуць быць цікавыя. Тое, што плануецца да пастаноўкі, выносіцца на мастацкую раду.

— Ці адсочвае гэтыя працэсы Міністэрства культуры?

— Стужкі ў нас здымаюцца па замове Міністэрства культуры. Мінкульт аб’яўляе адкрыты конкурс на фінансаванне кінавытворчасці па пэўнай тэме, а мы ўжо прапануем варыянты. Сталая ўмова конкурсу — у сцэнарыях не павінна быць нецэнзурнай лексікі, гвалту, алкаголю, наркотыкаў і г. д.

— З 27 мая да 31 жніўня ідзе прыём сцэнарыяў для ігравых фільмаў на конкурс «Мая Беларусь», які праводзіцца Міністэрствам культуры і Нацыянальнай кінастудыяй «Беларусьфільм». Што залежыць ад студыі ў гэтым конкурсе?

— Студыя толькі суарганізатар. Конкурс праводзіць менавіта Міністэрства культуры. Сцэнарыі прапануюць самі аўтары, а мы такім чынам спрабуем знайсці сярод іх тых, з кім будзем працаваць далей. Наогул, мэта ўсіх конкурсаў — адкрыць новыя імёны. Зімой мы правялі маладзёжны конкурс на сцэнарый поўнаметражнага анімацыйнага фільма. Паставіць фільм паводле сцэнарыяпераможцы — наша найбліжэйшая мэта.

— Пра што фільм, хто аўтар і калі яго можна будзе ўбачыць?

— Перамог сцэнарый мінчаніна Сяргея Рагаткі «Песнь Сірын». Гэта сучасная казка пра двух хлопчыкаў, якія выпадкова трапляюць у свет старажытнаславянскіх багоў. Рэжысёр-аніматар Алена Турава плануе рабіць па ім стужку. Пакуль нельга назваць канкрэтныя тэрміны, на жаль.

— Можаце спрагназаваць, якой кінастудыя «Беларусьфільм» будзе праз пяць гадоў?

— Галоўны вынік працы любой кінастудыі — цікавыя і запатрабаваныя гледачом і на фестывалях стужкі. Спадзяюся, праз пяць гадоў «Беларусьфільм» будзе выпускаць толькі такое кіно.

— На вашу думку, што трэба рабіць для таго, каб айчыннае кіно глядзелі жыхары нашай краіны?

— Цікавасць да нацыянальнага кіно, па маіх назіраннях, у нашай краіне расце. Справа за аўтарамі, якія павінны прапанаваць гледачу свой арыгінальны і цікавы позірк на кінамастацтва.

Гутарыла Наталля ВАВІЛОНСКАЯ